ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Π.Δ.Μ.: Αποτελέσματα ημερίδας για την αξιοποίηση των αυτόχθονων φυλών ζώων της Δυτικής Μακεδονίας

Με μεγάλη επιτυχία, πραγματοποιήθηκε η ημερίδα που συνδιοργάνωσαν την Τετάρτη 06/07/2016 στα Γρεβενά, το Περιφερειακό Παράρτημα Δυτικής Μακεδονίας του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΓΕΩΤ.Ε.Ε./Π.Δ.Μ.), η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και το Κέντρο Γενετικής Βελτίωσης Ζώων Θες/νίκης (Κ.Γ.Β.Ζ.) με θέμα: «Διατήρηση, ανάδειξη και εμπορική αξιοποίηση των αυτόχθονων φυλών βοοειδών & αιγοπροβάτων της Δυτικής Μακεδονίας – Η σημασία τους για την τοπική και την εθνική οικονομία».

  Στόχος της ημερίδας ήταν να ενημερωθεί το κοινό που παρακολούθησε την εκδήλωση για τη σημασία της διάσωσης των εγχώριων φυλών, της διατήρησης του γενετικού υλικού και της διασφάλισης των ζωικών γενετικών πόρων, τόσο στη δημιουργία βιώσιμων κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και στην προώθηση στην αγορά προϊόντων με ταυτότητα καταγωγής, όσο και στην προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας των καταναλωτών.

Εισηγητές της ημερίδας ήταν ο Δρ Γκαρσέν Αθανάσιος, Προϊστάμενος του Κ.Γ.Β.Ζ. Θεσ/νίκης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα ‘’Συγκριτικά πλεονεκτήματα ελληνικών φυλών παραγωγικών ζώων’’, ο Δρ. Ρουστέμης Δημήτριος, Γεωπόνος του Κ.Γ.Β.Ζ. Θεσ/νίκης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα ‘’Χρηματοδοτικά εργαλεία στήριξης’’ και ο Δρ. Ράγκος Αθανάσιος, Γεωπόνος - Γεωργοικονομολόγος, του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, ο οποίος ανέπτυξε το θέμα ‘’Οικονομικά αποτελέσματα εκτροφών εγχώριων φυλών’’.

Ο κ. Γκαρσέν στην εισήγησή του, ανέφερε πως οι αυτόχθονες φυλές είναι πλήρως προσαρμοσμένες στο περιβάλλον της χώρας και παρουσιάζουν μεγάλη ανθεκτικότητα λόγω της φυσικής επιλογής που έχει γίνει, ενώ με την εκτροφή τους αξιοποιούν εκτάσεις  οι οποίες υπό άλλες συνθήκες θα παρέμεναν αναξιοποίητες, δίνοντας έτσι πολλαπλές ευκαιρίες για εργασία.

Επιπλέον η αξιοποίηση των αυτόχθονων φυλών συμβάλλει στην διατήρηση της βιοποικιλότητας, στην δημιουργία εκμεταλλεύσεων με μακροβιότητα και με αντοχή σε ασθένειες, προσαρμοσμένες στην κλιματική αλλαγή και τις ιδιαίτερες συνθήκες εκτροφής, ενώ παράλληλα συμβάλει στην διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς και στην παραγωγή ιδιαίτερων τοπικών προϊόντων ποιότητας.

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στον κίνδυνο που διατρέχουμε ως χώρα να απολέσουμε την αποκλειστικότητα στο προϊόν ‘’φέτα’’, καθώς σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1829/2002 το γάλα που χρησιμοποιείται για την παρασκευή του τυριού «φέτα» πρέπει να προέρχεται από προβατίνες και αίγες τοπικών φυλών που έχουν εκτραφεί µε παραδοσιακό τρόπο και των οποίων η διατροφή πρέπει να στηρίζεται υποχρεωτικά στη χλωρίδα που υπάρχει στα βοσκοτόπια των επιλέξιµων περιοχών, κάτι το οποίο δε συμβαίνει στην πράξη μιας και οι διασταυρώσεις με εισαγόμενες φυλές είχαν ως αποτέλεσμα την αλλοίωση της γενετικής σύστασης των ελληνικών ποιμνίων.

Ο κ. Ρουστέμης στην εισήγησή του ανέφερε πως στον ελληνικό χώρο στα μέσα της δεκαετίας του '90 εκτρέφονταν 26 αυτόχθονες φυλές προβάτων, ενώ σήμερα εκτρέφονται σε μεγάλους πληθυσμούς μόνο 5 από αυτές και οι υπόλοιπες αριθμούν από ελάχιστα έως μερικές χιλιάδες άτομα.

Αυτό τόνισε ήταν το αποτέλεσμα της εφαρμογής μιας λανθασμένης στρατηγικής ανάπτυξης της ελληνικής αιγοπροβατοτροφίας, η οποία στηρίχτηκε στις διασταυρώσεις με εισαγόμενες φυλές, που σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη ανάδειξης και πιστοποίησης των  ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του παραγόμενου γάλακτος και του κρέατος, οδήγησαν έναν δυναμικό τομέα της ελληνικής κτηνοτροφίας σε λήθαργο.

Σημείωσε ακόμη πως σημαντικό ρόλο στην αντιστροφή των δεδομένων παίζουν τα Μέτρα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 για τη διατήρηση & προστασία των αυτόχθονων φυλών ζώων. Η οικονομική ενίσχυση που δίνεται προσπαθεί να εξισορροπήσει την απώλεια εισοδήματος του παραγωγού από την εκτροφή των σπάνιων φυλών (χαμηλών αποδόσεων) σε σχέση με την εκτροφή υψιπαραγωγικών ζώων. Αφορά όλες τις αυτόχθονες φυλές Βοοειδών, Ιπποειδών, Βούβαλου, Προβάτων, Αιγών και Χοίρων.

Προϋποθέσεις για την ένταξη σε πρόγραμμα ενίσχυσης είναι η κατοχή αγροτικής εκμετάλλευσης και η εγγραφή των δικαιούχων στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ) ως επαγγελματίες αγρότες, με τις ενισχύσεις να φτάνουν τα 335€ για τα βοοειδή, τα 33,15€ για τα πρόβατα, τα 29,10€ για τις αίγες, τα 109,5€ για τους χοίρους και τα 350€ για τους ίππους.

Τέλος ο κ. Ρουστέμης αναφέρθηκε στη Δράση 10.2.1 «Γενετικοί Πόροι στην κτηνοτροφία» του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, επιλέξιμες ενέργειες της οποίας είναι α) η συλλογή – τήρηση στοιχείων γενεαλογίας των ζώων και καθιέρωση – διατήρηση γενεαλογικών βιβλίων και μητρώων, β) ο ατομικός έλεγχος της ποιοτικής και ποσοτικής απόδοσης των ζώων και γ) η ενημέρωση των κτηνοτρόφων για τη διάδοση και χρήση του κατάλληλου για την κάθε περιοχή ζωικού γενετικού υλικού.

Ο κ. Ράγκος από την πλευρά του, ανέφερε ότι η απώλεια των αυτόχθονων φυλών σχετίζεται κυρίως με την ασκηθείσα στη χώρα αγροτική πολιτική αλλά και στο επικρατούν αναπτυξιακό πρότυπο, που βασίζεται στην διαρκή επιδίωξη για αύξηση της παραγωγής.

Έτσι, η εκτροφή σπάνιων φυλών έφτασε να θεωρείται «γραφική», «ρουστίκ», «μουσειακού ενδιαφέροντος». Σήμερα, οπότε και οι επιπτώσεις αυτών των ανεδαφικών επιδιώξεων είναι έκδηλες, ο ρόλος των αυτόχθονων φυλών καθίσταται ουσιαστικός για το μέλλον της ελληνικής κτηνοτροφίας. Προκειμένου να τον διαδραματίσουν, θα πρέπει να αναδειχθούν τα πλεονεκτήματα τους και οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα είναι ανταγωνιστικές στην αγορά.

Τα οικονομικά πλεονεκτήματα των ελληνικών φυλών παραγωγικών ζώων περιλαμβάνουν την σαφώς καλύτερη ποιότητα προϊόντος (κρέατος και γάλακτος), χαμηλότερες ανάγκες σε πάγιο εξοπλισμό και κεφάλαιο κίνησης, την προσαρμοστικότητα στη βόσκηση (που συνεπάγεται σημαντική εξοικονόμηση δαπανών διατροφής), την ανθεκτικότητα σε ασθένειες (που οδηγεί σε μείωση κτηνιατρικών δαπανών) και την ένταξη στην παραγωγική διαδικασία για περισσότερες γαλακτικές περιόδους.

Ανέφερε ακόμη πως για να μπορέσουν οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές να αναδείξουν τη δυναμική τους και να αποτελέσουν πραγματικά εργαλεία αγροτικής και περιφερειακής ανάπτυξης, απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική με μια σειρά δράσεων που θα ωφελήσουν την αγροτική οικονομία της χώρας στο σύνολό της. Οι απαιτούμενες παρεμβάσεις είναι μακροχρόνιας φύσης και συνοψίζονται στις ακόλουθες:

• Ολοκληρωμένα προγράμματα γενετικής βελτίωσης και αξιοποίηση κινήτρων της ΚΑΠ

• Συνδυασμός κτηνοτροφίας με χρήσεις γης: Βελτίωση, αξιοποίηση και ορθολογική κατανομή βοσκοτόπων και βελτίωση της πρόσβασης σε αυτούς, καθώς και επίλυση Καλύτερη πρόσβαση σε βοσκοτόπους

• Διαφοροποίηση: Βελτίωση της οικονομικής σημασίας της κρεοπαραγωγής στις ελληνικές εκμεταλλεύσεις

• Πληρωμή του γάλακτος και του κρέατος σε σχέση με τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά, έρευνα αγοράς, ευαισθητοποίηση του κοινού και ιδιαίτερα των ομάδων εκείνων που ενδιαφέρονται για προϊόντα ποιότητας και λειτουργικά τρόφιμα

• Σαφής διαφοροποίηση των στρατηγικών παραγωγής και μάρκετινγκ αυτών των προϊόντων από τα συμβατικά, βιομηχανικά προϊόντα

• Συνεργασία μεταξύ των παραγωγών, καλύτερη επικοινωνία με ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, φορείς γενετικής βελτίωσης και δημόσιες υπηρεσίες

Στη συζήτηση που ακολούθησε τονίστηκε πως παρά τα όποια προβλήματα οι κτηνοτρόφοι, οι ομάδες παραγωγών και οι συνεταιριστικές οργανώσεις, βρίσκονται στο επίκεντρο της διαδικασίας ανάδειξης και αξιοποίησης των εγχώριων φυλών ζώων, καθώς θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι πραγματικές τους ανάγκες, να ενημερωθούν σχετικά με τα χαρακτηριστικά των ζώων, την οικονομικότητα των σπάνιων φυλών και τις στρατηγικές ανάπτυξης της κτηνοτροφίας.

Ακόμη με δεδομένα την μεγάλη σημασία του θέματος για την τοπική και την εθνική οικονομία αλλά και του μεγάλου ενδιαφέροντος από την πλευρά των παραγωγών, ζητήθηκε και κρίθηκε σκόπιμο οι ενημερωτικές εκδηλώσεις σε διάφορες περιοχές της Περιφέρειας να συνεχιστούν με πρόγραμμα που θα ανακοινωθεί εν ευθέτω χρόνο.

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Γρεβενών κ. Ε. Σημανδράκος, ο Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Ανάπτυξης Π.Δ.Μ. κ. Θ. Θεοδώρου Περιφερειακοί Σύμβουλοι της Π.Δ.Μ., εκπρόσωποι φορέων, ο Πρόεδρος και μέλη της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Δ.Μ. του ΓΕΩΤ.Ε.Ε., πολλοί Γεωτεχνικοί και πλήθος κόσμου.

Ο Πρόεδρος της Δ.Ε.

ΓΕΩΤ.Ε.Ε. / Παρ. Δυτ. Μακεδονίας

Θεόδωρος Γ. Σιόγκας