Συνέντευξη στο ai-vreS του Τάκη Παπαθανασίου, επιτροπή αγώνα Τριγωνικού

ai-vreS: Κύριε Παπαθανασίου πώς και γιατί προέκυψε τώρα η διαφωνία των κατοίκων του Τριγωνικού με την επέκταση του λιγνιτωρυχείου, αφού υπάρχει γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου Σερβίων και του Νομαρχιακού Συμβουλίου; (Δηλαδή όταν συζητήθηκε στο Δημοτικό και στο Νομαρχιακό Συμβούλιο εσείς που είσαστε;)

κ. Παπαθανασίου: Μέχρι τη μετατροπή μιας έκτασης σε Οριστική Παραχώρηση, δεν ενημερώνονται σε κανένα στάδιο οι πολίτες και, φυσικά, δεν ζητείται η γνώμη τους. Ούτε εμείς γνωρίζαμε, ότι ο οικισμός του Τριγωνικού, αλλά και 10.000 στρέμματα του αγροκτήματος Προσηλίου, Πολυρράχου και Τριγωνικού, βρίσκονται μέσα στην Οριστική Παραχώρηση. Αυτά τα μάθαμε, το Δεκέμβριο του 2008, όταν ζητήσαμε και πήραμε από τη Νομαρχία Κοζάνης τη ΜΠΕ. Ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας στην έγκριση του έργου περιορίζεται σε μια απλή, μη δεσμευτική για τη Διοίκηση, γνωμοδότηση του Δημοτικού Συμβουλίου και του Νομαρχιακού Συμβουλίου. Η γνωμοδότηση αυτή πρέπει να δοθεί, από το Νομαρχιακό Συμβούλιο, εντός δύο μηνών από την ημέρα της κοινοποίησης σε αυτό της ΜΠΕ. Μέσα, λοιπόν, σε δύο μήνες έπρεπε να γίνουν τα εξής:

• Η Νομαρχία Κοζάνης έπρεπε να μεριμνήσει, ώστε να λάβουν γνώση της μελέτης οι ενδιαφερόμενες Δημοτικές Αρχές, εγκαίρως, ώστε να προλάβουν να εκφράσουν άποψη.

• Ο Δήμος Σερβίων έπρεπε να μεριμνήσει, για την παροχή στους πολίτες όλων των απαραίτητων στοιχείων, με απλό και κατανοητό τρόπο, μέσω ενημερωτικών εκδηλώσεων, προβολών ή με άλλο τρόπο, ώστε να τους δοθεί η δυνατότητα να λάβουν μέρος στη λήψη αποφάσεων.

Εμείς τέτοια ενημέρωση δεν είχαμε. Όσοι πήραν την ΜΠΕ, Δήμος Σερβίων και Νομαρχία Κοζάνης, δεν φρόντισαν να ενημερώσουν την τοπική κοινωνία. Επίσης δεν κλήθηκε, ούτε ο Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου Τριγωνικού, να εκφράσει την άποψή του, όταν συζητήθηκε το θέμα της επέκτασης του Ορυχείου, στο Δημοτικό Συμβούλιο Σερβίων. Άρα εμείς από που να μάθουμε;

ai-vreS: Τι είναι η Οριστική Παραχώρηση και γιατί ζητάτε την κατάργησή της;

κ. Παπαθανασίου: Η Οριστική Παραχώρηση, έχει εκατονταετή διάρκεια και ισοδυναμεί με τίτλο ιδιοκτησίας. Μέσα σε αυτήν απαγορεύεται οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, χωρίς την έγκριση του "ιδιοκτήτη του λιγνιτωρυχείου" και του Υπουργείου Ανάπτυξης. Οι περιοχές αυτές παραμένουν δεσμευμένες, μέχρις ότου, ο ιδιοκτήτης της Οριστικής Παραχώρησης, υποβάλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την έναρξη της εκμετάλλευσης. Άρα, έκταση 10.000 στρεμμάτων του αγροκτήματος Προσηλίου, Πολυρράχου και Τριγωνικού και ο οικισμός Τριγωνικού, δηλαδή τα σπίτια μας, που βρίσκονται εντός της Οριστικής Παραχώρησης, δεν ανήκουν στην ιδιοκτησία των κατοίκων, αλλά της ιδιοκτήτριας Μεταλλευτικής Εταιρείας, "το δικαίωμα στη μεταλλειοκτησία κατισχύει καταρχήν του δικαιώματος στην ιδιοκτησία". Δηλαδή δεν έχουμε πλέον ιδιοκτησία της περιουσίας μας, στην έκταση η οποία βρίσκεται μέσα στην Οριστική Παραχώρηση. Μέσα στην έκταση αυτή βρίσκεται και ο οικισμός Τριγωνικού. Δηλαδή, δεν έχουμε ιδιοκτησία ούτε στα σπίτια μας! Μπορούμε να το δεχτούμε αυτό;

ai-vreS: Τι επιπτώσεις θα έχει η επέκταση του λιγνιτωρυχείου α) στο χωριό δεδομένης της κατάστασης του εδάφους και β) στην ευρύτερη περιοχή αφού δεν υπάρχει ολοκληρωμένη περιβαλλοντική και εδαφολογική μελέτη (υδροφόρος ορίζοντας κλπ)

κ. Παπαθανασίου: Το Τριγωνικό βρίσκεται μέσα στη ζώνη Οριστικής Παραχώρησης 63 ν. Κοζάνης. Στις Οριστικές Παραχωρήσεις, ο μεταλλευτικός κώδικας λέει ότι «Είναι επιτρεπτή η αναγκαστική απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών, εάν από τις εργασίες τίθενται σε κίνδυνο τα κτίσματα ή η ζωή ή η υγεία των κατοικούντων σε αυτές». Έτσι αν ο ιδιοκτήτης του λιγνιτωρυχείου αποφασίσει κάποια στιγμή να σκάψει μέσα ή δίπλα στο χωριό, οι κάτοικοι του Τριγωνικού θα ακολουθήσουν τη μοίρα των χωριών Καρδιά, Χαραυγή, Εξοχή, Κόμανος, Κλείτος, Ποντοκώμη και Μαυροπηγή. Δηλαδή ξεριζωμός!!! Το Τριγωνικό κινδυνεύει να μετακινηθεί από μελλοντική επέκταση του λιγνιτωρυχείου. Ακόμη και αν δεχτούμε, ότι δεν υπάρχει μελλοντικά ο κίνδυνος της μετεγκατάστασης του χωριού, οι συνέπειες από την επέκταση του ορυχείου, αλλά και από μελλοντικές επεκτάσεις, πιστεύουμε ότι θα είναι τεράστιες για την περιοχή και τον οικισμό μας. Στη ΜΠΕ δεν υπάρχουν μελέτες, όπως εδαφολογική – γεωλογική μελέτη και μελέτη για τις επιπτώσεις του υδροφόρου ορίζοντα. Επειδή εμείς γνωρίζουμε, ότι ο τόπος μας πάσχει από κατολισθήσεις, καθιζήσεις και μετατοπίσεις εδαφών, φοβόμαστε, και όχι χωρίς λόγο, ότι με τις επεκτάσεις θα αρχίσουν ραγίσματα στα σπίτια μας, με αποτέλεσμα μόνοι μας να αρχίσουμε να τα εγκαταλείπουμε, πριν μας ξεσηκώσουν κάποιοι άλλοι. Πώς μπορούμε να δεχτούμε μια τέτοια εξέλιξη; Επίσης, η περιοχή μας πάσχει από την έλλειψη νερού. Η έλλειψη υδρολογικής μελέτης, για το τι θα συμβεί με τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, μας ανησυχεί ιδιαίτερα. Αυτό αφορά όλη την περιοχή και όχι μόνο τα τρία χωρία Προσήλιο, Πολύρραχο και Τριγωνικό. Βέβαια και να υπάρξουν στο μέλλον τέτοιες μελέτες, θα μπορέσουν να καθησυχάσουν τους φόβους μας αυτούς;

ai-vreS: Ποιες άλλες συνέπειες φοβάστε, ότι θα προέλθουν από τη λειτουργία του λιγνιτωρυχείου;

κ. Παπαθανασίου: Στις περιοχές που λειτουργούν λιγνιτωρυχεία, το σύνταγμα δεν ισχύει όπως όλοι μας το γνωρίζουμε. Δηλαδή, δεν ισχύει η προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας, δεν ισχύει η προστασία της υγείας και της ζωής των κατοίκων. Ο μεταλλευτικός κώδικας αναφέρει: «Ο μεταλλειοκτήτης έχει δικαίωμα κατάληψης ξένων εδαφών για τις ανάγκες του μεταλλείου του… Υποχρεούται να αποζημιώνει τον ιδιοκτήτη της επιφάνειας του εδάφους για τη στέρηση του εισοδήματος ή της χρήσης του ακινήτου του» και παρακάτω, «Ο μεταλλειοκτήτης δικαιούται να εκτελεί μεταλλευτικές εργασίες στο υπέδαφος ξένου ακινήτου χωρίς υποχρέωση προηγούμενης απαλλοτρίωσης ή καταβολής αποζημιώσεως στον ιδιοκτήτη του εδάφους ή συστάσεως δουλείας στο ξένο ακίνητο». Δηλαδή, ο ιδιοκτήτης γης δεν έχει δικαίωμα να παρακωλύει τον μεταλλειοκτήτη, με δραστηριότητες καλλιέργειας της γης του. Και το χειρότερο, ο ιδιοκτήτης του ακινήτου, δεν μπορεί να ζητήσει να σταματήσουν οι εργασίες του μεταλλείου, έστω και αν με τις εργασίες αυτές πρόκειται να πάθει ζημία το ακίνητο, τα κτίρια, η υγεία του και στη ζωή του! Στην περιοχή μας, δηλαδή, δεν θα ισχύει το σύνταγμα, δεν θα ισχύει η προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας, ούτε η προστασία της υγείας, αλλά ούτε και η προστασία της ζωής μας.

ai-vreS: Με το δεδομένο ότι ο σπαστήρας στη νέα θέση θα βρίσκεται σε απόσταση άνω των 1200 μέτρων από το χωριό γιατί διαφωνείτε; Αφού οι αντινομάρχες διαβεβαιώνουν ότι θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της κατοικημένης περιοχής.

κ. Παπαθανασίου: Πρώτον, δεν είναι αυτή η απόσταση του σπαστήρα, από τον οικισμό. Η απόσταση είναι λιγότερο από 1000 μέτρα και δεύτερον, επιβαρύνεται αναμφίβολα το περιβάλλον της περιοχής μας. Ποιος από μας δεν θα αντιδρούσε στην επιβάρυνση του περιβάλλοντος της περιοχής του ακόμη και αν όλα είναι νόμιμα;

ai-vreS: Κατά την άποψή σας πώς θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί κάποιος το λιγνίτη στο υπέδαφος, αφού υπάρχει και θεωρείται προσοδοφόρα επιχείρηση; Και τι προτείνετε για την ανάπτυξη της περιοχής και για τις θέσεις εργασίας που θα χαθούν αν ακυρωθεί το μισθωτήριο συμβόλαιο της εταιρείας;

κ. Παπαθανασίου: Σε ολόκληρη την Ευρώπη ο λιθάνθρακας βρίσκεται υπό διωγμό. Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει στην Ελλάδα το χρονικό όριο του 2020, για να έχει περιορίσει τη χρήση του λιγνίτη στο 40%. Πουθενά στον κόσμο και για πολλούς λόγους, η εξορυκτική δραστηριότητα δεν θεωρείται ανάπτυξη. Αναφέρουμε, χωρίς να αναλύσουμε το γιατί, αυτό θα το κάνουμε σε άλλο άρθρο, μερικά χαρακτηριστικά των περιοχών που βασίζουν την οικονομική τους ανάπτυξη στις εξορυκτικές δραστηριότητες:
Οι εξορυκτικές δραστηριότητες δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμες.
Κατά την άποψή μας, αλλά και είναι παγκόσμια αποδεκτό, μετά από έρευνες που έγιναν, οι περιοχές όπου λειτουργούν λιγνιτωρυχεία υποφέρουν από φτώχεια, ανεργία και είναι υποβαθμισμένες οικονομικά και περιβαλλοντικά. Οι οικονομολόγοι, όπως οι Jeffrey Sachs και Andrew Warnerότι, Richard Auty, την περιγράφουν την ανάπτυξη αυτή, ως «Η κατάρα του Ορυκτού πλούτου». Μια οικονομία που στηρίζεται στις εξορυκτικές δραστηριότητες, δεν είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμη. Στην περίπτωσή μας θα διαρκέσει μέχρι το 2017.
Η εξορυκτική δραστηριότητα έχει πολύ μικρή συνεισφορά στην απασχόληση.
Οι εξορύξεις, είναι δραστηριότητες έντασης κεφαλαίου (παραγωγή με καλύτερη εκμετάλλευση του επενδεδυμένου κεφαλαίου και τη μικρότερη δυνατή χρήση εργατικού δυναμικού) και κάθετα οργανωμένες (δηλαδή η εργασία και τα οικονομικά οφέλη δεν διαχέονται οριζόντια σε μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού). Έτσι η εξόρυξη έχει γίνει πιο αποτελεσματική και η παραγωγή αυξάνεται, αλλά αυτό γίνεται σε βάρος των θέσεων εργασίας. Μελέτησε κανείς, από όσους εγκρίνουν το έργο, πόσες θέσεις εργασίας θα χαθούν και πόσες οικογένειες θα στερηθούν το συμπλήρωμα στο εισόδημά τους, από την κατάληψη του μεγαλύτερου τμήματος του αγροκτήματος (βοσκοτόπια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις) Προσηλίου, Πολυρράχου και Τριγωνικού;
Στο λιγνιτωρυχείο Προσηλίου, θα απασχοληθούν 65 άτομα. 11 άτομα της εταιρείας, 48 άτομα από εργολάβο για την αποκάλυψη και την απόθεση των στείρων και 6 άτομα από εργολάβο για την απόθεση του λιγνίτη. Και βέβαια κανείς δεν εγγυάται ότι οι εργαζόμενοι θα είναι από την περιοχή μας. Μήπως χάνει η περιοχή μας πολύ περισσότερους πόρους και θέσεις εργασίας;
Οι περιοχές όπου λειτουργούν λιγνιτωρυχεία είναι οι πλέον υποβαθμισμένες και φτωχές.
Μελέτες δείχνουν, ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός εξάρτησης μιας περιοχής από τις εξορυκτικές δραστηριότητες, τόσο μεγαλύτερο ποσοστό των πολιτών της ζει κάτω από το όριο της φτώχιας, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανεργία και τόσο μεγαλύτερη είναι η υποβάθμιση της περιοχής. Μπορεί κάποιος να μας πει έστω και μια περιοχή στην οποία λειτουργούν λιγνιτωρυχεία και στην οποία δεν υπάρχει αυξημένη φτώχια, ανεργία και υποβάθμιση;
Οι περιβαλλοντικές καταστροφές, που επέρχονται στις περιοχές όπου λειτουργούν ορυχεία, δεν επιτρέπουν κανενός άλλου είδους ανάπτυξη.
Στις περιοχές όπου λειτουργούν λιγνιτωρυχεία, οι περιβαλλοντικές καταστροφές είναι τόσο μεγάλες που τομείς όπως η γεωργία και η κτηνοτροφία πρακτικά εξαφανίζονται και οι κάτοικοι στερούνται ακόμα και τα βασικά για την επιβίωσή τους. Όταν από το αγρόκτημα του Προσηλίου, Πολυρράχου και Τριγωνικού, αφαιρεθούν 10.000 στρέμματα καλλιεργήσιμες εκτάσεις και βοσκοτόπια, τι θα μείνει για καλλιέργεια και βοσκή; Ακόμη, τα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, στα οποία βασίζεται η περιοχή, θα μένουν στα αζήτητα ή θα πωλούνται σε εξευτελιστικές τιμές, επειδή θα έχουν χάσει το πλεονέκτημα της ποιότητας. Ποιος θα προτιμήσει προϊόντα από μια περιοχή υποβαθμισμένη περιβαλλοντικά; Οι περιοχές λιγνιτωρυχείων δεν μπορούν να μπουν σε επιδοτούμενα από την ΕΕ προγράμματα, όπως ανάπτυξης ορεινών όγκων, αγροτουρισμού ή άλλων επιχειρήσεων οικογενειακού τύπου. Άρα δεν μπορεί να υπάρξει άλλου είδους ανάπτυξη. Άρα, αν συνεχίσει το λιγνιτωρυχείο να επεκτείνεται, δεν μπορούμε να μιλάμε για άλλου είδους ανάπτυξη. Στο τι ανάπτυξη προτείνουμε θα επανέλθουμε με ολοκληρωμένο άρθρο – πρόταση.

Για όλα, λοιπόν, αυτά φοβόμαστε, όλα αυτά μας ανησυχούν και όλα αυτά επιδιώκουμε να τα αποφύγουμε. Πιστεύουμε ότι δεν ταιριάζει στην περιοχή μας ένα τέτοιο μέλλον. Αν για κάποιους, αυτό είναι το μέλλον που επιφυλάσσουν στην περιοχή μας, σίγουρα θα μας έχουν απέναντί τους.

ai-vreS: ευχαριστούμε πολύ.