Θα τη δώσουν τη δόση: αντιφατικές ιστορίες της καθημερινότητας

Του Ηλία Μόσιαλου*

Συνηθίζω να γράφω πολιτικά κείμενα. Πιστεύω όμως ότι πολλές φορές η καθημερινή ζωή δείχνει πράγματα που δεν μπορεί να περιγράψει ο τυπικός πολιτικός λόγος. Γι’ αυτό νοιώθω την ανάγκη να περιγράψω μερικά στιγμιότυπα που μου συνέβησαν την προηγουμένη εβδομάδα. Ξεκινώντας το πρωί με μια επίσκεψή μου στην εφορία για μια τυπική υπόθεση συγγενικού μου προσώπου, είδα ένα ‘αποκαρδιωμένο και μελαγχολικό’ εφοριακό, που βεβαίως απαξίωνε τους πάντες και τα πάντα, εκτός του εαυτού του. Διαμαρτύρονταν για το κόψιμο των μισθών και έτσι δικαιολογούσε την άρνησή του να εργασθεί και να εξυπηρετήσει τους πολίτες. Σ’ ένα όμως πράγμα ήταν σίγουρος. Διαβεβαίωνε όλους πως δεν γίνεται, ότι και να κάνουμε, οι εταίροι «θα τη δώσουν τη δόση».

Μετά πήγα σ’ ένα καθαριστήριο. Συνάντησα μια χαμογελαστή υπάλληλο, αφού με εξυπηρέτησε αμέσως, πιάσαμε κουβέντα. Μου δήλωσε πως αρχικά πήγαινε στις εκδηλώσεις «των αγανακτισμένων», αλλά από μια στιγμή και ύστερα κατανόησε πως δεν μιλούσε την ίδια γλώσσα με τους συγκεντρωμένους, ενώ δεν την απασχολούσαν και τα ίδια προβλήματα. Ήταν ανήσυχη για την εργασία της, πληρώνονταν πολύ λιγότερο από τον δυσαρεστημένο εφοριακό, περίπου 700 ευρώ, είχε δύο ανήλικα παιδιά και για να φθάσει στη δουλειά της και να επιστρέψει στο σπίτι με τα δημόσια μέσα μεταφοράς, έχανε πάνω από δύο ώρες. Παρόλα αυτά εξέπεμπε ένα πνεύμα αποφασιστικότητας να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής.

Την επόμενη ημέρα συνομίλησα με γνωστή μου καθηγήτρια, η οποία πάσχει από βαριά χρόνια ασθένεια,  εργάζεται στη μέση εκπαίδευση, έχει τέσσερα παιδιά και παρ’ όλες τις περικοπές δηλώνει πως κατανοεί πως κάτι πρέπει να γίνει, ώστε να μη υπάρξει οριστική στάση πληρωμών. Ελπίζει όμως πώς όταν μειωθούν τα ελλείμματα θα υπάρξει και μια προσπάθεια αύξησης των μειωμένων μισθών. Την ίδια στιγμή όμως δηλώνει πως είναι πλέον καιρός ο νόμος να συλλάβει όλους όσους φοροδιαφεύγουν φορτώνοντας με αυτόν τον τρόπο τα βάρη στους μισθωτούς.   

Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε μια συζήτηση με έναν ιδιοκτήτη ταξί. Μου είπε περιχαρής με τον νέο Υπουργό Μεταφορών του ΛΑΟΣ. «Τώρα δεν θα ανοίξει το επάγγελμα!». Τόνισε επίσης πως η υποχρέωση να κόβουν αποδείξεις ήταν το καλύτερο δώρο που μπορούσαν να τους κάνουν. Γιατί πλέον ενώ δεν κόβουν αποδείξεις, καταργήθηκαν τα τεκμήρια και έτσι δεν πληρώνουν φόρους. Εξάλλου, ισχυρίστηκε, ισοσκελίζουν τις όποιες αποδείξεις κόβουν με τις δαπάνες για πετρέλαιο, σέρβις, ανταλλακτικά και όλα είναι «μια χαρά». Στην παρατήρηση πώς μπορεί να λειτουργήσει ένα κράτος στο οποίο  οι πολίτες του δεν πληρώνουν τους φόρους, απάντησε, το κλασικό επιχείρημα της μιας Ελλάδας. Πως εφόσον το κράτος δεν εξυπηρετεί τους πολίτες, τότε ούτε αυτός θα πληρώνει τους φόρους. Ούτε μια στιγμή δεν του πέρασε από το μυαλό, πως μπορεί να συμβαίνει και το αντίθετο, το κράτος να μη εξυπηρετεί τους πολίτες, επειδή δεν έχει πόρους.

Σ’ ένα νοσοκομείο του ΕΣΥ, είδα έναν φίλο μου, ο οποίος είχε μπει μερικές μέρες πριν για μια επέμβαση. Χωρίς κανείς να γνωστοποιήσει το παραμικρό στους γιατρούς για τη σχέση του μαζί μου, έτυχε της καλύτερης φροντίδας και προσοχής των γιατρών και όχι μόνο αυτός, αλλά όπως ο ίδιος διαπίστωσε  και όλοι οι άλλοι ασθενείς. Η μόνη στιγμή που τον αποπήραν, ήταν όταν τόλμησε να ρωτήσει για το αν χρειάζεται να δώσει φακελάκι. Φεύγοντας περίπου στις μια το μεσημέρι, πήγα σ’ ένα εστιατόριο και εκεί συνάντησα έναν γνωστό μου διευθυντή κλινικής κεντρικού νοσοκομείου του ΕΣΥ, ο οποίος είναι γνωστός για τις καταγγελίες του κατά της τρόικας και της κυβέρνησης, που κόβουν μισθούς από ανθρώπους που εργάζονται σκληρά. Όταν τον ρώτησα μήπως στη μια το μεσημέρι, έπρεπε να είναι στο νοσοκομείο του, μου απάντησε κλείνοντας το μάτι, «εγώ ήδη το έβγαλα το μεροκάματό μου».

Αυτή είναι η διπλή Ελλάδα για την οποία μιλούν οι αναλυτές και οι επιστήμονες. Αυτή η Ελλάδα δεν γεννήθηκε με παρθενογένεση, αλλά είναι δημιούργημα ενός συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος στο οποίο κυριαρχούσαν οι δυνάμεις του λαϊκισμού, του κρατισμού και της ισοπέδωσης. Αντί οι εργαζόμενοι να αξιολογούνται και να ανταμείβονται ανάλογα με την προσφορά τους, το πολιτικό σύστημα ισοπέδωνε τα πάντα και απέδιδε τα εύσημα κυρίως στους κομματικοδίαιτους και τους κρατικοδίαιτους. Αυτό το σύστημα δημιούργησε την Ελλάδα του εφοριακού, του ταξιτζή και του ‘μεγαλογιατρού’.  Η Ελλάδα της υπάλληλου του καθαριστήριου, της καθηγήτριας και των ευσυνείδητων γιατρών του νοσοκομείου γεννήθηκε σε πείσμα και αντιστεκόμενη στην πρώτη Ελλάδα.

Χρειάζεται ένα άλλο πολιτικό σύστημα για να κάνει την εξαίρεση της δεύτερης Ελλάδας, κανόνα. Αν η Ελλάδα βγει από την ευρωζώνη μεγάλο μέρος της ευθύνης θα ανήκει σ’ όσους τα ζητούν όλα από το κράτος και όλους τους άλλους. Αν μείνει, αν ξεφύγει από την κρίση, θα το οφείλει στην Ελλάδα των σκληρά εργαζόμενων και σ’ όσους τοποθετούν την ατομική τους αξιοπρέπεια ως θεμέλιο της κοινωνικής συγκρότησης. Αυτούς τους δεύτερους πρέπει να αγκαλιάσει ένα νέο πολιτικό σύστημα και να ακολουθήσει το δικό τους παράδειγμα αφοσίωσης και προσφοράς. Γιατί και η πολιτική δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο από διάθεση προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο.

www.protagon.gr

*Ο Ηλίας Μόσιαλος είναι Βουλευτής Επικρατείας ΠΑΣΟΚ, Καθηγητής στην London School of Economics.