Ο λιγνίτης, οι «πράκτορες» και η δημοκρατία

του Λάζαρου Τσικριτζή
Το 1992 η Οικολογική Κίνηση Κοζάνης έθεσε ως βασικό αίτημα την παροχή φυσικού αερίου στην περιοχή, το οποίο θα χρησιμοποιούνταν σε μονάδες της ΔΕΗ σε συνδυασμό με το λιγνίτη ανεβάζοντας την απόδοση τους κατά 15%, θα διέσωζε την προβληματική ΑΕΒΑΛ, θα βοηθούσε βιοτεχνίες, οικισμούς κλπ κλπ. Αντιμετωπιστήκαμε από το λιγνιτικό λόμπυ και κυρίως τους συνδικαλιστές, ως πράκτορες του .. Κοπελούζου, των Ρώσων κ.α, γιατί τολμήσαμε να πούμε ότι υπάρχουν κι άλλες λύσεις πέραν του λιγνίτη.
Σήμερα όλοι στη Δυτική Μακεδονία ζητούν συνδέσεις με τον αγωγό ΤΑΡ. Ανακάλυψαν τα οφέλη του φυσικού αερίου, αλλά με καθυστέρηση 25 ετών !
Το 2000 το οικολογικό κίνημα έθετε επί τάπητος το θέμα των μεταλλευτικών δικαιωμάτων που δεν πλήρωνε η ΔΕΗ, η οποία εκμεταλλεύονταν εντελώς δωρεάν έναν μη ανανεώσιμο φυσικό πόρο, το κάρβουνο. 
 Ζητήσαμε λοιπόν την επιβολή «τέλους λιγνίτη» που έπρεπε να καταβάλεται και να επενδύεται στις τοπικές κοινωνίες. Και πάλι αντιμετωπιστήκαμε ως ύποπτοι και βέβηλοι («κάτω τα χέρια από το λιγνίτη»). Ειδικά οι τοπικοί άρχοντες στήριξαν πλήρως το λιγνιτικό μπλοκ με το οποίο είχαν πάντα αλισβερίσια και πελατειακές σχέσεις. Όμως, εδώ και 3-4 χρόνια που «το ταμείον είναι μείον» και οι παλιές συμμαχίες σπάζουν, οι ενεργειακοί δήμοι έκαναν κωλοτούμπα και άρχιζαν να βάζουν δειλά – δειλά  στην ατζέντα τον φόρο λιγνίτη. Μας πήρε δηλαδή 12 χρόνια για να δούμε ένα ακόμη λάθος, ενώ η αργοπορία αυτή μας στέρησε έσοδα 1 δις ! (12 έτη Χ 80εκ./έτος)..

 Την ίδια περίοδο (2000) η Οικολογική Κίνηση υποστήριξε ότι ο λιγνίτης έχει εξωτερικό – ή περιβαλλοντικό– κόστος, λόγω καταστροφής των νερών, διάβρωσης των εδαφών κ.α. Το κόστος αυτό διπλασιάζει την τιμή της λιγνιτικής κιλοβατώρας, αλλά δεν συνυπολογίζεται προκειμένου να εμφανίζεται φτηνός ο λιγνίτης.  Έτσι επιδοτούνται ΚΡΥΦΑ οι μέτοχοι της ΔΕΗ (ιδιώτες και μη) και επιβαρύνονται ΚΡΥΦΑ οι τοπικές κοινωνίες και οι επόμενες γενιές. Όσες φορές ζητήσαμε να υπολογιστεί το εξωτερικό κόστος και να αποδίδεται στις λιγνιτικές περιοχές (μιλάμε για τουλάχιστον 250 εκ./έτος), αντιμετωπιστήκαμε και πάλι από το μέτωπο ΔΕΗ – συνδικαλιστών – αιρετών ως «κατευθυνόμενοι». Πρόσφατα όμως το ΤΕΕ (και η Περιφέρεια) παραδέχτηκε ότι υπάρχει «εξωτερικό κόστος» και αποφάσισε να το υπολογίσει. Καλώς, αλλά πήγε χαμένη μια ακόμη 15ετία μέχρι να καταλάβουμε ότι οι .. πράσινοι πράκτορες είχαν δίκαιο !

            Το 2009 στείλαμε στον Πρόεδρο της ΔΕΗ κ. Ζερβό μια Τεχνική Έκθεση, όπου υποστηρίζαμε ότι μπορούν να γίνουν στην περιοχή μας εργοστάσια κατασκευής ανεμογεννητριών (Α/Γ) και Φ/Β και να δημιουργηθούν 3000 θέσεις εργασίας. (Στην Πορτογαλία έγινε το ίδιο κατόπιν συμφωνίας με τις εταιρείες Vestas και Enercon και δημιουργήθηκαν 2400 θέσεις). Το 2011 υπήρξε κι εδώ μια τέτοια ευκαιρία, όταν η κινέζικη Sinovel θέλησε να κάνει ένα εργοστάσιο Α/Γ στην Ελλάδα και έψαχνε εταίρο. Νέα επιστολή μας στη ΔΕΗ. Όμως Δήμοι, βουλευτές, Σωματεία αδιαφόρησαν Γιατί; Μήπως έφταιγαν οι διαφορές μας για το λιγνίτη ; ΟΧΙ. Θα μπορούσαμε όλοι μαζί να διεκδικήσουμε το εργοστάσιο Α/Γ της Sinovel, είτε είμασταν υπέρ είτε κατά των νέων μονάδων της ΔΕΗ. Θα γινόταν επιτέλους μια παράλληλη ΚΑΘΑΡΗ ενεργειακή επένδυση. Όμως, χάθηκε ακόμη μια ευκαιρία. Αιτία είναι η μόνιμη συκοφάντηση και το σνομπάρισμα των αιολικών («τα .. φουρφούρια»), αλλά και  η καχυποψία σε κάθε τι ιδιωτικό ή κινέζικο. Στην Κοζάνη λοιπόν το τοπικό ιερατείο απέρριψε τους Κινέζους (και τους .. πράκτορές τους), στον Πειραιά όμως η κυβέρνηση τους έβαλε στον ΟΛΠ, η μεν προηγούμενη από επιλογή η δε σημερινή από .. ζόρι.

           Το 1998 – 2000 κριτικάροντας τις ΜΠΕ των ορυχείων ζητήσαμε να μπει στους περιβαλλοντικούς όρους η υποχρέωση της ΔΕΗ να πληρώνει το επιπλέον κόστος νερού που θα επιβαρυνθούν οι καταναλωτές και αγρότες λόγω της αναμενόμενης καταστροφής της υπόγειας υδροφορίας από τις εξορυκτικές εργασίες. Κανείς δήμαρχος δεν ζήτησε κάτι τέτοιο. Η πρότασή μας θεωρήθηκε υπερβολική και .. υπονομευτική για το «εθνικό καύσιμο». (σσ. Πάντα σε αυτό τον τόπο ανθούσε το εμπόριο του «εθνικού»). Το 2012 η ΔΕΥΑΚ αποφάσισε να διεκδικήσει δικαστικά 16,5 εκ. από τη ΔΕΗ για αυτόν ακριβώς το λόγο που υποστηρίζαμε το 1998 ! Τα νερά της Σαριγκιόλ καταστράφηκαν και οι δημότες πίνουν ακριβό νερό, αφού φορτώθηκαν το αυξημένο κόστος του νερού από νέες μακρινές πηγές. Καλώς έπραξε η ΔΕΥΑΚ, αλλά άργησε πολύ μιας και ο δήμος δεν είχε την πολιτική βούληση να το κάνει νωρίτερα («στερνή μου γνώση να σ΄ είχα πρώτη»). [σσ. Στους βασικούς μάρτυρες και ο υποφαινόμενος, αλλά ούτε ένας από τους θιασώτες του λιγνίτη που «νοιάζονται για τον τόπο»]. Δεν είναι σίγουρο αν η ΔΕΥΑΚ θα κερδίσει τη δίκη. Αν όμως οι προηγούμενοι δήμαρχοι της πόλης ασκούσαν ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ το δικαίωμα που τους δίνει ο νομοθέτης να γνωμοδοτούν στις ΜΠΕ των μεγάλων έργων και να ζητούν αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους, τώρα αυτή – η διαφυγούσα – υποχρέωση της ΔΕΗ για τα νερά θα ήταν πιθανότατα περιβαλλοντικός όρος, δηλαδή Νόμος του κράτους και δεν θα τρέχαμε στα δικαστήρια. Αν με άλλα λόγια οι δήμαρχοι ασκούσαν το ΘΕΣΜΙΚΟ τους ρόλο να αμφισβητούν τα έργα εθνικής εμβέλειας που γίνονται στον ΤΟΠΟ ΤΟΥΣ και να ζητούν βελτιώσεις και διασφαλίσεις, τότε θα κατοχυρώναμε τα αυτονόητα και δεν θα τρέχαμε κατόπιν εορτής.

         Το 2015 οι αιρετοί «παλιάς κοπής», αυτοί που δεν άσκησαν το θεσμικό τους ρόλο στα έργα και τις ημέρες της ΔΕΗ (γιατί λίγο πολύ τη θεωρούσαν στο απυρόβλητο) επιτέθηκαν -κυρίως δια του κ. Μαλούτα – στο νέο δήμαρχο κ. Ιωαννίδη γιατί αμφισβήτησε την επιλογή της ΔΕΗ για την μονάδα Πτολεμαΐδα V και διατύπωσε σοβαρές επιφυλάξεις για τη βιωσιμότητά της. Τον κατηγόρησαν ότι δεν είναι θεσμικός ότι παραβιάζει τον Κώδικα των δήμων, ενώ ο κ. Ιωαννίδης συμπεριφέρθηκε κατ’ εξοχήν θεσμικά, ασκώντας τα δικαιώματα που του δίνει ο νόμος ως εκπρόσωπος της τοπικής κοινωνίας να κρίνει τα έργα εθνικής σημασίας που γίνονται στον ΤΟΠΟ ΤΟΥ. Εν ολίγοις είπαν στο δήμαρχο ότι «δεν έχει το δικαίωμα δια να ομιλεί»! Τι άλλο θα ακούσουμε .. Μήπως δεν θα πρέπει να ομιλήσουμε αν μεθαύριο εγκαταστήσει εδώ η κυβέρνηση έναν πυρηνικό σταθμό εθνικής εμβέλειας ? Μήπως οι δήμαρχοι Ελασσόνας και  Δράμας που όχι απλά μίλησαν αλλά εναντιώθηκαν δυναμικά στις μονάδες και τα ορυχεία που σχεδίαζε η ΔΕΗ στην περιοχή τους ήταν και αυτοί «αντιθεσμικοί» ? Μήπως και οι δήμαρχοι στην Εύβοια, Βοιωτία, Ακαρνανία κ.α που είπαν όχι στο λιθάνθρακα το 2008 είναι υπόλογοι για «πειθαρχικό παράπτωμα» και παραβάτες του Κώδικα δήμων ;  Το θλιβερότερο σε αυτή την ιστορία είναι ότι ενώ έπρεπε να υπάρξει μια καταδίκη των δηλώσεων του κ Μαλούτα από ΟΛΟΥΣ (είτε είναι υπέρ είτε κατά της μονάδας) γιατί ήταν ένα θέμα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ και ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ, υπήρξε το αντίθετο. Ουδείς υπερασπίστηκε το δικαίωμα (όχι την άποψη) του δημάρχου κ. Ιωαννίδη να εκφέρει ελεύθερα τη γνώμη του για όλα τα θέματα  και ειδικά όσα αφορούν τον τόπο μας. Ίσως κι αυτός να θεωρείται πράκτορας, μιας και τόλμησε να αμφισβητήσει το μονόδρομο του λιγνίτη.

 

Επιμύθιο.  Η στοχοποίηση των μειοψηφιών, η «εθνικοποίηση» των πλειοψηφιών, το κυνήγι μαγισσών  και οι συνωμοσιολογίες έχουν κοστίσει ακριβά αυτόν τον τόπο. Όσοι  εναντιωθήκαμε στη λιγνιτο-λατρεία κάνοντας έναν τίμιο αγώνα έχουμε δεχτεί αρκετή λάσπη και  προσωπικές επιθέσεις. Η ηπιότερη είναι ότι εκπροσωπούμε αλλότρια συμφέροντα και δεν πρέπει να μιλάμε.

Αυτό μας θλίβει, αλλά είναι το λιγότερο. Εκείνο που μας στενοχωρεί περισσότερο είναι ότι  η περιοχή  μας έχασε πολλές ευκαιρίες να στραφεί σε μια βιώσιμη ανάπτυξη.

Έγιναν σοβαρά σφάλματα και οι αποδείξεις είναι πολλές. Η όποια δικαίωσή μας μετά από χρόνια δεν είναι το ζητούμενο. Το μόνο που αφήνει είναι  μια πικρή γεύση, γιατί χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Δύσκολα διορθώνονται τα πράγματα κατόπιν εορτής. Με τη νέα μονάδα χάθηκε μια δεκαετία, χωρίς στο μεταξύ να ετοιμάσουμε μια εναλλακτική λύση, ένα plan B. Πόσα ακόμη χρόνια πρέπει να περάσουν για να πούμε: «Πάλι λάθος κάναμε ..»

 

Λ. Τσικριτζής

(Γνωστός πράκτορας Ρώσων, Κινέζων και γενικώς ξένων δυνάμεων και συμφερόντων)