1915-2015: Εκατονταετηρίδα ιερού ενοριακού ναού αγίας Παρασκευής Πολυφύτου.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Με εκδηλώσεις Θείας Λατρείας (Σάββατο, 3 Οκτωβρίου 2015, Μέγας Εσπερινός με Αρτοκλασία. Κυριακή, 4 Οκτωβρίου 2015, Όρθρος, Θεία Λειτουργία και Μνημόσυνο για τους κεκοιμημένους αρχιερείς, ιερείς, ψάλτες, επιτρόπους, νεωκόρους, τις οποίες τελέσαμε με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου) στον ιστορικό ιερό ενοριακό ναό της αγίας Παρασκευής Πολυφύτου (και με άλλες εκδηλώσεις τιμής και πολιτισμού: αποκαλυπτήρια τιμητικής πλάκας στο Δημοτικό Σχολείο Πολυφύτου για το δάσκαλο Νικόλαο Δαλαμπή) γιορτάστηκε στο Πολύφυτο η εκατονταετηρίδα (1915-2015) του ιερού ενοριακού ναού της αγίας Παρασκευής με τη συμμετοχή κληρικών, εκπροσώπων της αυτοδιοίκησης, εκπαιδευτικών και πολλού λαού. 

Κληρικοί και ψάλτες στα 100χρονα: Στον Μέγα Εσπερινό συμμετείχαν οι πατέρες: Οικον. Λουκάς Κουρκούτας (Πλατανορέματος), Πρεσβ. Αθανάσιος Παπαϊωάννου (Ίμερας και Αύρας), Πρεσβ. Νικόλαος Κανταρτζής (Μεσιανής και Κουβουκλίων), Πρεσβ. Λάζαρος Βασδέκης (Λευκάρων) και ο υποφαινόμενος. Τη Θεία Λειτουργία τέλεσε ο γράφων και στο Αναλόγιο έψαλαν οι ψάλτες: Μάρκος Μαρκόπουλος (Καστανιά Πιερίας), Γεώργιος Πελουκίδης (Θεσσαλονίκη), Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου (Βεργίνα) και ο Ευάγγελος Καραΐσκος (Κολινδρός). 

Αυτοδιοικητικοί στην 100ετηρίδα: Στη Θεία Λειτουργία συμμετείχαν οι αυτοδιοικητικοί (νυν και πρώην) : ο Αντιπρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας Γιάννης Σόκουτης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Σερβίων-Βελβεντού Ζήνων Παπαδημητρίου, ο Αντιδήμαρχος Νικόλαος Τέτος, η Πρόεδρος της τ. Κοινότητας Πολυφύτου Εριφύλη Φουντούλη, ο Πρόεδρος της τ. Κοινότητας Αγίας Κυριακής Δημοσθένης Κακούλης, ο πρώην Δήμαρχος Μανώλης Στεργίου, ο πρώην δημοτικός Σύμβουλος Μενέλαος Μακρυγιάννης.  

Από την τοπική εκπαίδευση η καθηγήτρια Γυμνασίου-Λυκείου Βελβεντού Στέλα Τσιακμάκη.

Στην εορταστική λειτουργική εκδήλωση προσήλθαν: Οι εκκλησιαστικοί Σύμβουλοι του ι. ναού αγίου Διονυσίου Βελβεντού Γεώργιος Στεφάνου, Δημήτριος Στεφάνου, Θεοδώρα Δελνιώτη. Ο εκκλησιαστικός Σύμβουλος της Αγίας Κυριακής Δημήτριος Τσέγκος. Η

πρεσβυτέρα Ελένη Γ. Κακούλη (σύζυγος του παπα-Γιώργη Κακούλη) και τα παιδιά της Άννα και Γιάννης. Ο Βασίλης Πιτσιάβας (γιος του παπα-Χαρισίου Πιτσιάβα). Ο  Ζήνων και η Άννα Παπαδημητρίου (γιος και εγγονή του παπα-Γιάννη Παπαδημητρίου). Ο Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου (γιος του παπα-Λάμπρου Παπαδημητρίου).  Η Ελένη Ν. Δαλαμπή (σύζυγος του δάσκαλου Νίκου Δαλαμπή) και τα παιδιά της Μαρία, Γιάννης, Γεωργία, Σωτήρης.   

Διακονητές στο Ιερό: Ο μαθητής Γυμνασίου Ευθύμιος Καραγκιώζης, ο Δημήτριος Στεφάνου (επίτροπος ι. ναού αγίου Διονυσίου Βελβεντού) και ο Ευθύμιος Σεραφείμ (επίτροπος Πολυφύτου)

Το Πολύφυτο τίμησε το δάσκαλο Νικόλαο Δαλαμπή:

Ευαισθητοποιημένοι δείκτες αναγνώρισης της δασκαλικής προσφοράς οι Πολυφυτιανοί, τίμησαν μέσα σε κλίμα συγκίνησης και απλότητας το δάσκαλό τους Νικόλαο Δαλαμπή. Μέσα στο Ναό ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γεώργιος Μαρκόπουλος επέδωσε πλακέτα τιμής για το δάσκαλο Νίκο Δαλαμπή στη σύζυγό του Ελένη. Και μετά το πέρας της Θ. Λειτουργίας μέσα σε μια ηλιόλουστη μέρα με τη συμμετοχή όλου του λαού έγιναν τα αποκαλυπτήρια μαρμάρινης εντοιχισμένης πλάκας στο Δημοτικό Σχολείο Πολυφύτου, που γράφει: ‘’Το Σχολείο θεμελιώθηκε το 1950 από τον διδάσκαλο Δαλαμπή Νικόλαο’’.

Ιστορικά στοιχεία ιερού ναού αγίας Παρασκευής Πολυφύτου:

Η άδεια: Το έτος 1907 οι Πολυφυτιανοί υπέβαλαν αίτημα για την έκδοση άδειας στους Τούρκους κατακτητές για την ανέγερση νέου ναού της αγίας Παρασκευής. Ο νέος ναός θα κτιζόταν πάνω στα θεμέλια του παλαιού ναού που κατεδαφίστηκε επειδή ήταν μικρός. Η άδεια (πιθανώς) δεν πρόλαβε να εκδοθεί. Τον Οκτώβριο του 1912 ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε τα Σέρβια, την Κοζάνη και οι Τούρκοι έφυγαν από την περιοχή.

Η λαθραία ξυλεία, ο Πρόεδρος, ο δασοφύλακας και ο Διάδοχος: Πρόεδρος (το 1912) ήταν ο Τριαντάφυλλος Παπαζησόπουλος. Αυτός έφερε στο Ναό λαθραία ξυλεία για την αποπεράτωσή του. Η πληροφορία έφτασε στον νέο δασοφύλακα του ‘’ελληνικού’’, που πήγε να την κατασχέσει. Έγιναν προσπάθειες να αποφευχθεί η κατάσχεση. Ο δασοφύλακας τυπικός στο γράμμα του νόμου ήταν ανυποχώρητος. Ασυνήθιστοι οι κάτοικοι με τις απαιτήσεις της νέας κατάστασης έλεγαν αγανακτισμένοι το ρηθέν: ‘’Κάλλιο σφαίρα τουρκική, παρά πένα ελληνική’’.

Η λύση δόθηκε στα Σέρβια από το Διάδοχο Κωνσταντίνο. Όταν ήρθε στα Σέρβια ο Κωνσταντίνος κάλεσε σε σύσκεψη τους προεστούς της περιοχής. Στη σύσκεψη πήγε και ο Παπαζησόπουλος. Παρουσίασε το αίτημα των Πολυφυτιανών για τη χρήση της λαθραίας ξυλείας. Ο Κωνσταντίνος το αποδέχτηκε και έβαλε την υπογραφή για την απρόσκοπτη υλοποίησή του.

Θεμελίωση και εγκαίνια: Στο χρονικό διάστημα (1907 - υποβολή του αιτήματος για την έκδοση της άδειας μέχρι το 1915 - εγκαίνια του ναού και επαναλειτουργία του) Μητροπολίτες Σερβίων και Κοζάνης ήταν ο Κωνστάντιος Ματουλόπουλος (1894-1910) από το Μικρόβαλτο και ο Φώτιος Μανιάτης, (1910-1923) από τη νήσο Πρίγκηπο. Επομένως ο Φώτιος είναι ο Μητροπολίτης που τέλεσε τον Αγιασμό θεμελίωσης και τα Εγκαίνια του σήμερα (Οκτώβριος του 2015 επί Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου Παπαλεξίου) εορτάζοντος τα 100χρονά του, ι. ναού της αγίας Παρασκευής Πολυφύτου. Πρώτος εφημέριος του νέου ναού της αγίας Παρασκευής Πολυφύτου (το έτος 1915) ήταν ο παπα-Θωμάς Στρίμπας, ο οποίος λειτούργησε και στον προϋπάρχοντα μικρό ναό.

Ένα περιστατικό: Τον Ιούλιο του 1957 (25 Ιουλίου 1957) επισκέφτηκε το Πολύφυτο ο Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης μακαριστός Διονύσιος Ψαριανός. Ξεκίνησε από το Βελβεντό κι έφτασε στο Πολύφυτο καβάλα σε μουλάρι. Τον συνόδευαν ο διάκος του και ένας αστυνομικός. Η υποδοχή έγινε στην είσοδο του χωριού κάτω από μια αψίδα που έγραφε: ‘’Καλώς ήρθατε, Σεβασμιώτατε, στο χωριό μας’’. Στο χώρο της αψίδας ο ψάλτης Βασίλειος Παπαδημητρίου εκφώνησε τον χαιρετιστήριο λόγο υποδοχής και χρησιμοποίησε τη φράση: ‘’είμαστε μικρό ποίμνιο’’. Στον Εσπερινό ο δεσπότης αναφέρθηκε στη φράση ‘’μικρό ποίμνιο’’ και την ανέλυσε. Το βράδυ κοιμήθηκε στο Πολύφυτο, στο σπίτι του Βασιλείου Σεραφείμ και το πρωί (26-7-1957) τέλεσε τη Θεία Λειτουργία, ευλόγησε το λαό και αναχώρησε, πάλι καβάλα στο μουλάρι, προς το Βελβεντό.

Όταν αργότερα, το 1970, ο Αντώνιος Βρακόπουλος από το Πολύφυτο χειροτονήθηκε Διάκονος και Πρεσβύτερος από το Μητροπολίτη Διονύσιο, ο δεσπότης στην ομιλία του θυμήθηκε τη φράση ‘’είμαστε μικρό ποίμνιο’’ κατά την υποδοχή του στο Πολύφυτο το 1957 και τη σχολίασε.  

Εφημέριοι Πολυφύτου:

Πρώτος εφημέριος ήταν ο παπα-Θωμάς Στρίμπας, ο οποίος προερχόταν από τον προηγούμενο (προ του 1915) ιερό ναό.

Τον ακολούθησε ο παπα-Λάμπρος Παπαδημητρίου (κοιμήθηκε το 1956).

Τρίτος και τελευταίος ήταν ο παπα-Αντώνιος Βρακόπουλος (1970-1993).  

Στο μεσοδιάστημα 1956-1970 που η ενορία ήταν κενή, λειτουργούσαν κατά την περίσταση ο παπα-Δημήτριος Παπαδημητρίου από την Αγία Κυριακή, ο παπα-Ιωάννης Παπαδημητρίου, ο παπα-Γεώργιος Κακούλης, ο παπα-Χαρίσιος Πιτσιάβας από το Βελβεντό. Μερικές φορές ερχόταν στο Πολύφυτο και λειτουργούσε και ο παπα-Γεώργιος από τα Σέρβια, Πόντιος στην καταγωγή, που ‘’τα έλεγε κάπως ποντιακά’’, θυμούνται και σχολιάζουν με ευγνωμοσύνη (για όλους) οι χριστιανοί.     

Ψάλτες Πολυφύτου:

Ο Γρηγόριος Βρακόπουλος επί παπα-Θωμά, ο Δημήτριος Στρίμπας, ο Ευάγγελος Βουλγαρόπουλος (ήταν καλλίφωνος ψάλτης), ο Ανδρέας Ροκάς, ο Ιωάννης Καρανάτσιος, ο Βασίλειος Παπαδημητρίου (αδελφός του παπα-Λάμπρου), ο Ευθύμιος Σεραφείμ, ο Αχιλλέας Σκιπητάρης, ο δάσκαλος Νικόλαος Δαλαμπής από το Βελβεντό (υπηρέτησε δάσκαλος στο δημοτικό σχολείο Πολυφύτου από το 1952 έως το 1957, άφησε βαθειά τη σφραγίδα της δασκαλικής του παιδαγωγίας και στο Πολύφυτο τόσο, που σήμερα οι Πολυφυτιανοί τον θυμούνται και αναφέρονται σ’ αυτόν με σεβασμό). Ο Ανδρέας Βουλγαρόπουλος, ο Ιωάννης Σεραφείμ, ο Γεώργιος Παπιάνος. Και ο σημερινός ψάλτης Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου (γιος του παπα-Λάμπρου), φιλότιμος, ακούραστος και με πολλή αγάπη για την ψαλτική τέχνη και για την αγία Παρασκευή Πολυφύτου.

Εκκλησιαστικοί επίτροποι Πολυφύτου:

Ο Βασίλειος Μητσημπόνας, ο Αχιλλέας Σκιπητάρης, για πολλά χρόνια ο Βασίλειος Σεραφείμ, ο Νικόλαος Σκιπητάρης, ο Νικόλαος Παπαντώνης, Γεώργιος Παπιάνος, ο Ιωάννης Σεραφείμ, ο Ανδρέας Βουλγαρόπουλος,     ο Γεώργιος Κουτιώλας, ο Αστέριος Κακούλης και οι σημερινοί επίτροποι: ο Λεωνίδας Βρακόπουλος, ο Σάββας Σκιπητάρης και ο Ευθύμιος Σεραφείμ. Καθώς γίνονταν οι προετοιμασίες για τα 100χρονα του Ναού, έφυγε στα ξαφνικά από τη ‘’στρατευόμενη’’ για τη ‘’θριαμβεύουσα’’ Εκκλησία ο επίτροπος Χρήστος Βουλγαρόπουλος, 55 ετών. Αιωνία του η μνήμη.

Νεωκόροι Πολυφύτου:

‘’Επί πολλά έτη’’ (αυτόν τον όρο χρησιμοποίησε η επιτροπή, όρος που δείχνει την ελεύθερη συνέχεια της γλώσσας, όταν αυτή δε βιάζεται στον οδοστρωτήρα της όποιας ξύλινης) νεωκόρος ήταν η Αγγελίνα Σεραφείμ.  

(Όλα τα παραπάνω στοιχεία, ονόματα, πληροφορίες τα έδωσαν στον γράφοντα οι σημερινοί επίτροποι του Πολυφύτου).

Επισκέψεις, χοροστασίες, κηρύγματα, νουθεσίες του Σεβ. Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου στο Πολύφυτο:

Το Πολύφυτο και τον ι. ενοριακό ναό της αγίας Παρασκευής (δείχνοντας έμπρακτα το ενδιαφέρον του ως Επίσκοπος (και) προς το ‘’μικρό ποίμνιο’’) επισκέφτηκε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλος την 4^η-8-2009, την 12^η-8-2011, την 25^η-7-2012, την 25^η-2014, την 10^η-5-2015. (Σημειώσεις ενυπόγραφες του Σεβ. στο Ευαγγέλιο του Ναού).

Ευχαριστίες: Στην ανακαίνιση και αναπαλαίωση του ιερού ναού αγίας Παρασκευής Πολυφύτου συνέβαλαν: η Π.Ε. Κοζάνης διά του πρώην αντι-περιφερειάρχη Γιάννη Σόκουτη (νυν αντιπροέδρου του Π. Συμβουλίου) και ο πρώην (καποδιστριακός) Δήμος Βελβεντού διά του πρώην Δημάρχου Μανώλη Στεργίου. Ο ιερός ναός εκφράζει τις ευχαριστίες του και αντι-προσφέρει την ευλογία της αγίας Παρασκευής. Ευχαριστίες και προς το Δήμο Σερβίων-Βελβεντού (στον αντιδήμαρχο Νίκο Τέτο) για τη διάθεση του λεωφορείου του Δήμου για τη δωρεάν μετάβαση χριστιανών από το Βελβεντό στο Πολύφυτο. 

Η ομιλία (στον ι. ναό) της Προέδρου της τ. Κοινότητας Πολυφύτου Εριφύλης Φουντούλη:

Αγαπητοί συντοπίτες.

Σήμερα καλούμαστε να τιμήσουμε για άλλη μια φορά τον τόπο μας και κυρίως την παράδοσή μας. Μέσα σ’ αυτή την παράδοση ανήκει και η θρησκευτική μας ευλάβεια κ’ αγάπη για την εκκλησία μας, με προστάτιδα την Αγία Παρασκευή.

Οι μαρτυρίες και τα ευρήματα μας στέλνουν πίσω στα 1612 όπου για πρώτη φορά κατοικήθηκε το Πολύφυτο. Η πλάκα η οποία βρέθηκε στον περίβολο της εκκλησίας, έχει τη χρονολογία 1819 και στο κάτω μέρος τη λέξη ΜΑΡΤΙΟΣ. Αυτή η πλάκα κατά τις μαρτυρίες γερόντων ήταν στον τοίχο της παλιάς εκκλησίας. Το πετραχήλι καλόγερου χρονολογείται το 1815. Η παλιά εκκλησία ήταν μικρή και δεν χωρούσαν όλοι οι πιστοί. Όμως και ετοιμόρροπη γιατί κόντευε περίπου ζωή 100 χρόνων. Έτσι γκρεμίζεται ο παλιός ναός της αγίας Παρασκευής και στη θέση του αναγείρεται το 1915 + ο ναός που διασώζεται σήμερα + . Κτίστηκε με προσωπική εργασία και εισφορές όλων των κατοίκων του χωριού. Οι μετανάστες της Αμερικής βοήθησαν για την προμήθεια ιερών σκευών. Σημείο αναφοράς όλων των Πολυφυτιανών, όπου και αν βρίσκονται αποτελεί το στολίδι στην άκρη του χωριού, η Αγία Παρασκευή. Λιθόκτιστη, Βασιλική με τρία κλίτη, και δυο εισόδους. Δάπεδο πλακόστρωτο και γυναικωνίτη με ξύλινο δικτυωτό……

Προστάτης όλων η Αγία Παρασκευή. Θαυματουργή για όσους την επικαλούνται. Παρ’ ότι η Αγία Παρασκευή εορτάζεται η μνήμη της μες το κατακαλόκαιρο με εξαιρετική ευλάβεια τιμάται από όλους. Συμμετέχουν ακόμη και νέοι οι οποίοι ούτε γεννήθηκαν, ούτε έζησαν οι ίδιοι στο χωριό αυτό. Τους αρκεί ότι είναι η γενέθλια γη των πατεράδων τους. Χρέος και καθήκον όλων μας είναι να διατηρήσουμε αυτά που μας κληρονόμησαν οι γονείς μας και οι πρόγονοί μας. Κυρίως να διατηρήσουμε άσβεστη την αγάπη για τον τόπο μας και για τα ιερά μας. Αυτό καλούμαστε σήμερα να γιορτάσουμε, τιμήσουμε, θυμηθούμε. Παλιοί και νέοι τα περασμένα αλλά και δημιουργικά χρόνια. Τα 100 χρόνια από την ανέγερση του δεύτερου ναού της Αγίας Παρασκευής. (Εριφύλη Φουντούλη).

Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν, ο Γιάννης Σόκουτης (αντιπρόεδρος Π.Σ.) ο Ζήνων Παπαδημητρίου (Πρόεδρος Δ.Σ.) και ο Μάρκος Μαρκόπουλος (δάσκαλος και ψάλτης Καστανιάς Πιερίας)

Οι γυναίκες πρόσφεραν γιορταστικό κέρασμα σε όλους στο φροντισμένο (και ηλιόλουστο) πράσινο προαύλιο του ιερού ναού.

Το γραπτό αίτημα (31-3-1907) των κατοίκων του χωρίου Φιτίβγιανη προς το Μητροπολίτη Κωνστάντιο Ματουλόπουλο (1894-1910) για την έκδοση άδειας ανέγερσης του ιερού ναού της αγίας Παρασκευής:

‘’Λήψις 31 Μαρτίου 1907

Αριθμ. Πρωτ. 152

Σεβασμιώτατε,

Ως γνωστόν τη υμ. Σεβασμιότητι η κεντρική εκκλησία του χωρίου μας, εν η εκκλησιαζόμεθα τυγχάνει πολύ μικρά και ένεκα τούτου αναγκαζόμεθα εν καιρώ της λειτουργίας ίνα ιστάμεθα έξω, εκτός δε τούτου τυγχάνει και ετοιμόρροπος και φόβος μη συμβή ατύχημά τι. Όθεν παρακαλούμεν την υμ. Σεβασμιότητα, επειδή απεφασίσαμεν να ανεγείρομεν αυτήν εκ θεμελίων, να ενεργήση τα δέοντα προς εξαγωγήν Υψηλού Αυτοκρατορικού φιρμανίου. Έσονται δε τα μέτρα αυτής του μεν μήκους δεκατέσσερα, του δε πλάτους οκτώ και ανάλογον ύψος μετά οκτώ παραθύρων, δαπανηθήσονται δε εκατόν λίραι εκ του εκκλησιαστικού ταμείου, καθὀσον το υλικόν υφίσταται.

Επί τούτοις διατελούμεν ασπαζόμενοι την δεξιάν Αυτής.

Της Υμετέρας Σεβασμιότητος πειθήνια τέκνα.

Οι κάτοικοι του χωρίου Φιτίβγιανη’’ (‘’Το Πολύφυτο Κοζάνης’’, Μάρκου Μαρκόπουλου, δασκάλου, τ. προϊσταμένου Α’ θμιας Εκπ/σης. Θεσσαλονίκη 1991).

Απολυτίκιον αγίας Παρακευής. Ήχος α’.

Την σπουδήν σου τη κλήσει κατάλληλον, εργασάμενη φερώνυμε, την ομώνυμόν σου πίστιν, εις κατοικίαν κεκλήρωσαι, Παρασκευή Αθληφόρε· όθεν προχέεις ιάματα, και πρεσβεύεις υπέρ των ψυχών ημών.

Μεγαλυνάριον.
Χαίροις Εκκλησίας η λαμπηδών, και των ιαμάτων, πολυχεύμων όντως κρουνός· χαίροις προστασία, και σεπτή ουρανία, Παρασκευή θεόφρον, των ευφημούντων σε.

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος (5-10-2015)