Απολογιστική συνεδρίαση της Συντονιστικής Επιτροπής για τη Σωτηρία της Σκήτης Οσίου Νικάνορα και την κατασκευή Πεζογέφυρας ζεύξης Ελάτης, Ζάβορδας – Πρόταση για μετεξέλιξη της Επιτροπής

Συνεδρίασε το απόγευμα της Παρασκευής 6 Φεβρουαρίου 2015 στην αίθουσα του συλλόγου Γρεβενιωτών Κοζάνης η Συντονιστική Επιτροπή για τη Σωτηρία της Σκήτης του Οσίου Νικάνορα και την κατασκευή πεζογέφυρα ζεύξης Ελάτης – Ζάβορδας, με θέματα ημερήσιας διάταξης τον απολογισμό της εξαετούς δράσης του οργάνου και την μετεξέλιξη του σε σύλλογο ή άλλο φορέα Ν.Π..

Όλα τα μέλη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τα αποτελέσματα των στόχων που είχε θέσει η επιτροπή, αφού έχουν ολοκληρωθεί επιτυχώς οι εργασίας αναστήλωσης και συντήρησης του μνημείου της σκήτης και έχει δρομολογηθεί η κατασκευή της πεζογέφυρας, που βρίσκεται στα στάδιο της ολοκλήρωσης της οριστικής μελέτης κατασκευής και της δημοπράτησης, έχοντας την ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), την έγκριση του ΥΠ.ΠΟ., τη διασφάλιση χρηματοδότησης από τη ΔΕΗ, την ανάληψη των υποχρεώσεων παραλαβής, λειτουργίας και συντήρησης από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και τη σύμφωνη γνώμη της Ι. Μητρόπολης Γρεβενών (από 20.9.2014).

Για το δεύτερο θέμα, προτάθηκε η μετεξέλιξη και διεύρυνση της Συντονιστικής Επιτροπής σε σύλλογο ή άλλο φορέα Ν.Π., που να εμπεριέχει στον τίτλο του το όνομα του Μεγάλου Δάσκαλου Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου και συμφωνήθηκε να συζητηθεί διεξοδικά στην επόμενη συνεδρίαση.

Κατόπιν τα μέλη της επιτροπής συνδιαμόρφωσαν και συνυπέγραψαν την παρακάτω σχετική ανακοίνωση:  

«Σήμερα 6 Φεβρουαρίου 2015 ενώπιον μας επικαιροποιήθηκε το σύνολο της δράσης της Συντονιστικής Επιτροπής (Σ.Ε.) ως απολογισμός, υπενθύμιση, παρακαταθήκη.

Η Σ.Ε. συστήθηκε ως άτυπο όργανο τον Οκτώβριο του 2008 για τους σκοπούς που αναφέρονται στον τίτλο της - Σωτηρία της Σκήτης του Οσίου Νικάνορα και σύνδεση Ελάτης-Μονής Ζάβορδας με πεζογέφυρα-, διότι υπήρχε ο κίνδυνος μέσα στην ευφορία κατασκευής του μεγάλου έργου της τεχνητής λίμνης του Ιλαρίωνα και του ΥΗΣ η μνήμη, η ιστορία, η παράδοση, τα στοιχεία πολιτισμού να υποβαθμιστούν και απαξιωθούν, καθώς ενδείξεις και πράξεις προς αυτή την κατεύθυνση ήτανε πολλαπλές.

Ανήσυχοι και ενεργοί πολίτες των Νομών Κοζάνης και Γρεβενών οδηγηθήκαμε στην δημιουργία της Σ.Ε από:

-  Τον σεβασμό μας στην ιερή και φωτεινή μορφή του Οσίου Νικάνορα του θαυματουργού, η αγιοσύνη του οποίου φυλάττει, προστατεύει ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία, ο σεβασμός μας για την ιερή σκήτη του (το σκηταριό) εκεί όπου «ενεπλήσθη της χάριτος του Χριστού».

- Τις ένδοξες σελίδες ιστορίας που γράφτηκαν σε εκείνο το μέρος του ποταμού Αλιάκμονα το οποίο ενώνει η πεζογέφυρα Ελάτης-Μονής Ζάβορδας.

- Τον κίνδυνο αυτά να τα πνίξει, καταστρέψει, εξαφανίσει η δημιουργία της τεχνητής λίμνης του φράγματος Ιλαρίωνα.

- Επιπλέον το ιδιαίτερο ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής και οι δυνατότητες ανάπτυξης και αξιοποίησής της.

Συνοπτικά μας οδήγησαν στη δημιουργία της Συντονιστικής Επιτροπής, το χρέος μας απέναντι στην ιστορική μνήμη και τη χριστιανική πίστη.

Από την ίδρυσή της έως σήμερα η Σ.Ε. λειτούργησε με εθελοντική εργασία και ανιδιοτέλεια. Συμπορευόμενοι στη δράση και σε αγαστή συνεργασία εν πρώτοις με τον Γεωργικό Πιστωτικό Συνεταιρισμό «Λογγάς» Ελάτης και στη συνέχεια με φορείς, όπως οι Δήμοι Καμβουνίων (Σερβίων - Βελβεντού),  Δεσκάτης, οι εφορείες Κλασσικών, Προϊστορικών και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, το ΙΓΜΕ  και πολιτιστικοί Σύλλογοι της περιοχής, πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις-ενέργειες:

- Ειρηνική κινητοποίηση στις 7 Δεκεμβρίου 2008 με πορεία από τον ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Ζάβορδας (μετόχι) στη σκήτη του Οσίου Νικάνορα.

- Έκδοση ψηφισμάτων για τη σωτηρία της σκήτης και τη σύνδεση Ελάτης – Μονής Ζάβορδας από τους παρακάτω φορείς: Δήμος Κοζάνης Ν.Κοζάνης, Δήμος Καμβουνίων Ν. Κοζάνης, Δήμος Αιανής Ν. Κοζάνης, Δήμος Ελίμειας Ν. Κοζάνης, Δήμος Βελβεντού Ν. Κοζάνης, Δήμος Δεσκάτης Ν. Γρεβενών, Δήμος Βεντζίων Ν. Γρεβενών, Δήμος Χασίων Ν.Γρεβενών, Σωματείο Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας «Σπάρτακος», Σύλλογος Ελλήνων Ορειβατών Κοζάνης, Χιονοδρομικός Ορειβατικός Σύλλογος Γρεβενών, Αθλητικός Μορφωτικός Σύλλογος «Έλατος» Ελάτης.

- Ημερίδα στο Δημοτικό Διαμέρισμα Ελάτης του Δήμου Καμβουνίων στις 9-5-2009 με τίτλο «Η σωτηρία προστασία των μνημείων και η ανάπτυξη της περιοχής»

- Ημερίδα στο Δημοτικό Διαμέρισμα Παλιουριάς του Δήμου Δεσκάτης στις 30 Μαϊου 2010 με τίτλο «Τα ιστορικά-θρησκευτικά – Γεωλογικά μνημεία της περιοχής. Η σωτηρία – ανάδειξη - αξιοποίησή τους».

- Συζήτηση πρότασης με την ΑΝΚΟ ΑΕ για «αξιοποίηση της περιοχής τεχνητής λίμνης Ιλαρίωνα, σύνδεση των δύο οχθών».

- Δημιουργία καλαίσθητου φακέλου με υλικό από τις παραπάνω δράσεις, επιστολές, δημοσιεύσεις, έγγραφα. Πάνω από 200 φάκελοι εστάλησαν σε υπηρεσιακούς παράγοντες, αρμόδιους φορείς και μεμονωμένα άτομα.

- Πολλές συναντήσεις με στελέχη της επιχείρησης ΔΕΗ ΑΕ τοπικά και κεντρικά.

- Πολλές ραδιοφωνικές συνεντεύξεις και τηλεοπτικές εμφανίσεις στα τοπικά ΜΜΕ.

- Πολλές παρεμβάσεις στον φορέα παρακολούθησης περιβαλλοντικών όρων με έδρα τη Δεσκάτη.

- Έγιναν 3 επερωτήσεις στη Βουλή των Ελλήνων από βουλευτές της περιοχής μας.

Πλην των παραπάνω προστέθηκαν και συνδιαμορφώθηκαν στο διεκδικητικό πλαίσιο:

- Η μεταφερθείσα εκκλησία της Παναγίας Τουρνικίου

- Η Μονή Ευαγγελίστρια της Βουνάσας

- Ο μνημειακός πλούτος της ευρύτερης παραλίμνιας περιοχής

- Ο φυσικός πλούτος και το μοναδικό γεωλογικό ενδιαφέρον της περιοχής

- Οι δυνατότητες ανάπτυξης και τουρισμού

Η δράση της Σ.Ε. έφερε τα παρακάτω θετικά αποτελέσματα:

- Η ΔΕΗ Α.Ε. ως όφειλε από τους περιβαλλοντικούς όρους, ολοκλήρωσε τις εργασίες προστασίας και διάσωσης στη σκήτη του Οσίου (στερέωση, συντήρηση,  πρόσβαση, κτλ).

- Προχώρησε στην Τροποποίηση Περιβαλλοντικών Όρων με σκοπό την αποφυγή της κατάκλυσης του πρώτου επισκέψιμου επιπέδου της Σκήτης του Οσίου Νικάνορα ανώτατη στάθμη λειτουργίας του ταμιευτήρα από το Υψ+403,00 στο Υψ+398,50 και ανώτατη στάθμη πλημύρας σπό το Υψ+407,00 στο Υψ+401,50.

- Αποδέχθηκε το αίτημα της σύνδεσης Ελάτη – Μονή Ζάβορδας με κρεμαστή καλωδιακή Πεζογέφυρα και προχώρησε στην παρακάτω ενέργειες:

Εκπόνησε μελέτη σκοπιμότητας για τη κατασκευή πεζογέφυρας στη περιοχή της σκήτης του Οσίου Νικάνορα και η οποία εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του ΥΠΠΟΤ. Στη συνέχεια το ΥΠΠΟΤ ενέκρινε την εκπονηθείσα “Αρχιτεκτονική και Στατική Μελέτη της Υψηλής Κρεμαστής Πεζογέφυρας στην περιοχή της σκήτης του Οσίου Νικάνορα στην ευρύτερη περιοχή του Ταμιευτήρα του ΥΗΕ Ιλαρίωνα.

Έτσι με απόφαση του το ΥΠΠΟΤ στης 13-12-2013 γνωστοποιεί πως εγκρίθηκαν

-η μελέτη για την κατασκευή της υψηλής κρεμαστής πεζογέφυρας

-η μελέτη των ακρόβαθρων

-η μελέτη των μονοπατιών πρόσβασης στην υψηλή κρεμαστή πεζογέφυρα

Το σχετικό έγγραφο της ΔΕΗ ΑΕ όπου αναφέρονται τα παραπάνω, εστάλη στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας στις 21 Ιανουαρίου 2014, από την οποία ζητούνταν η σύμφωνη γνώμη για την κατασκευή του έργου, ο καθορισμός αρμόδιου φορέα στον οποίο θα παραδοθεί το έργο,  καθώς και την ανάληψη ευθύνης για την ασφαλή λειτουργία και συντήρηση του. Με την αποδοχή των παραπάνω η ΔΕΗ θα προχωρούσε στην ανάθεση τη κατασκευής της υπόψη πεζογέφυρας ικανοποιώντας κατ’ αυτόν  τον τρόπο το αίτημα της τοπικής κοινωνίας.

Η Σ.Ε. δεν κατανόησε την απραξία της απερχόμενης Περιφερειακής Αρχής καθότι επί επτά μήνες δεν τοποθετήθηκε επί του θέματος. Τα μέλη της ένιωσαν πικρία και απογοήτευση διότι το καθολικό αίτημα της σύνδεσης με πεζογέφυρα που πέρασε τόσους σκοπέλους και έφθασε στην τελική ευθεία, συνάντησε από την Περιφερειακή Αρχή τόση αδιαφορία. Γιατί να είναι δύσκολο το αυτονόητο και το πρέπον;

Αντίθετα εκφράζει την ικανοποίηση από τη θετική στάση και ενέργειες που αποφασίστηκαν από τις συναντήσεις με τον νέο Περιφερειάρχη Δυτ. Μακεδονίας και τον Αντιπεριφερειάρχη Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης (Σεπτέμβριος, Οκτώβριος 2014).

Για την 6χρονη λειτουργία της πορείας της ΣΕ και τις δράσεις της αξίζει να αναφέρουμε επιπρόσθετα κάποιες σκέψεις, ενέργειες, προτάσεις:

Α. Η ιστορική Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρα – Ζάβορδα (1532-1534) πάνω από 500 χρόνια από την έλευση του ιδρυτή της Οσίου Νικάνορα (1511) στάθηκε φάρος ορθοδοξίας για την περιοχή με τεράστια προσφορά στους αγώνες για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό και την ελληνικότητα της Μακεδονίας. “Ακρόπολης, ιερόν παλλάδιον και οφθαλμός τηλαυγής κατά την διαδρομή των αιώνων εις τον χώρο της Δυτικής Μακεδονίας”. “Χαρισματικό το όλο τοπίο, αριστούργημα φύσεως, τοπίο προσκυνηματικό με πολλή μεγαλοπρέπεια και αγιοσύνη”.

Πρέπει να ξαναβρεί την παλαιά της αίγλη. Θα είναι όφελος να επανδρωθεί με ευσεβείς ιερομόναχους και να λειτουργήσει ως μοναστήρι συνεχίζοντας την λαμπρή παράδοσή του.

Β. Στον ευρύτερο περιαστικό χώρο που ορίζεται σήμερα από την νέα τεχνητή λίμνη του Ιλαρίωνα με κέντρο τα θρησκευτικά μνημεία

- Σκήτη Οσίου Νικάνορα

- Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Ζάβορδα

- Παναγία Τουρνικίου

- Ιερά Μονή Ευαγγελίστριας Βουνάσας

ευρίσκονται ναοί μεταβυζαντινής περιόδου (17ος – 19ος αιώνας), μάρτυρες της ιστορίας  και λατρείας του τόπου μας, οι οποίοι έχουν ανάγκη επισκευής, επιδιόρθωσης, συντήρησης και είναι:

1. Ιερός Ναός Ταξιαρχών Ζάβορδας

2. Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ζάβορδας

3. Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου παλαιού χωριού Παλιοτούρνικο

4. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Τουρνικίου

5. Ιερός Ναός Παναγίας Παλιουριάς

6. Ιερός Ναός Κοίμησης Φρουρίου

7. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Βογγόπετρας

8. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Ελάτης

-Επί πλέον το παλαιό πέτρινο τοξωτό γεφύρι Σαρακίνας – Κέντρου

Από τη Σ.Ε. έγινε μια πρώτη καταγραφή των αναγκών και απαραίτητων εργασιών. Αποτελεί για μας πρώτη προτεραιότητα η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς για την αποκατάσταση των παραπάνω μνημείων.

Γ. Επεξεργασία σχεδίου για δημιουργία λιτού μνημείου πλησίον της πεζογέφυρας με τις παρακάτω ενότητες.

α. Αλιάκμονας: Ο μεγαλύτερος σε  μήκος επί ελληνικού εδάφους ποταμός Αλιάκμονας δεν υπάρχει πλέον. Ο Ιντζέ Καρασού, ο Βίστριτσα, ο Λωλοπόταμος γεμάτος θρύλους και γεγονότα, έγινε μια σειρά από λίμνες και φράγματα - Τα περάσματά του, πόροι, σπαρτίνες, γέφυρες - Η προσφορά στην Εθνική οικονομία "Ηλεκτρική ενέργεια, Άρδευση, Ύδρευση, Αποθέματα νερού - Η ύπαρξη του ποταμού μέσα από ιστορικές αναφορές.

β. Γεωλογία της περιοχής: Όπως αυτή αναδείχθηκε από έρευνες, επισκέψεις, χαρτογραφήσεις, εργασίες συλλογής πετρωμάτων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων, γεωλόγων και αποστολών.

γ. Μακεδονικός Αγώνας - Βαλκανικοί πόλεμοι.

δ. Θρησκευτική λατρεία και παράδοση.

Δ. Με την κατασκευή της πεζογέφυρας συγκεντρώνονται στο χώρο εκείνο νοτιοδυτικά της περιφέρειας της Δυτικής Μακεδονίας ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα ανάδειξης προβολής και αξιοποίησης του Φυσικού περιβάλλοντος, της ιστορίας, των μνημείων. Έγιναν και θα συνεχίσουν επαφές με στελέχη και παράγοντες της περιοχής του οδικού άξονα Ε65 για κάθετη πρόσβαση στους χώρους μέσω Δεσκάτης, Λίμνης, Ζάβορδας, Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Βούρινου, Αιανής, Μπουχάρια Μικροβάλτου, Νοχτάρια Λιβαδερού.

Ε. Για τα μέλη και τους φίλους της ΣΕ, ύστερα από εξαετή δράση, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για μετεξέλιξη σε σύλλογο ή άλλο φορέα Ν.Π. που να εμπεριέχει στον τίτλο του το όνομα του Μεγάλου Δάσκαλου Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου, 10 χρόνια μετά το θάνατό του.

Του Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου, του οποίου η Αρετή και το έργο του ήτανε το παράδειγμά μας.

 Ο Δάσκαλος Κωνσταντίνος Ε. Σιαμπανόπουλος (1923 – 2005) υπήρξε μια μεγάλη πνευματική και πολιτισμική προσωπικότητα, που με το τεράστιο έργο του άφησε πλούσια και πρωτόγνωρη κληρονομιά στον τόπο μας.

            Όλο το έργο και η ζωή του ήτανε μια διδαχή ένα υπόδειγμα αγάπης προς την πατρίδα, την πίστη, την ιστορία, την παράδοσή μας.

            Ήταν ένας σεβασμός στη μνήμη, στα έργα, στις πράξεις των ανθρώπων “που ήρθαν, πέρασαν” και μια παρότρυνση προς τις επόμενες γενιές για συνέχιση με έργα προόδου και εποποιίας.

            Ο Δάσκαλος ηγήθηκε μιας ομάδας φλογερών πατριωτών που δημιούργησαν τον Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης και μέσα από εκεί εμπνεύστηκε τα μεγάλα έργα, το Ιστορικό – Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στο Βούρινο. Είχε προηγηθεί η 17χρονη θητεία του ως Δάσκαλος στην Αιανή όπου ανέδειξε και άφησε πρωτοποριακό ανασκαφικό έργο, με της “ψυχής το πύρωμα και της καρδιάς το αίμα” όπως συνήθιζε ο ίδιος να λέει.

            Μέσα από την πρωτοπορία του αυτή στα πολιτιστικά έργα, την λειτουργία του ως Δάσκαλος και παιδαγωγός, καθώς και την ίδια του τη καθημερινή ζωή, αναδείχθηκε η παρακαταθήκη του για τις επόμενες γενιές, η Αρετή του. Ήτοι :

- Η αγάπη προς τον τόπο και την πατρίδα

- Η ανιδιοτέλεια

- Ο εθελοντισμός

- Η χρηστή διαχείριση και αξιοποίηση των χρημάτων

- Ο σεβασμός στη μνήμη και τα έργα των ανθρώπων

- Η αξία της προσφοράς

- Η αξία της εργασίας

- Η χαρά της δημιουργίας

Η πρόταση αυτή για την μετεξέλιξη της Συντονιστικής Επιτροπής θα συζητηθεί διεξοδικά στην επόμενη συνεδρίαση του οργάνου».

Τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής (με αλφαβητική σειρά):

Βασίλης Αποστόλου, Σάκης Βασιλόπουλος, Νίκος Ζιούζιος, Δημήτρης Λαγιώτης, Βάιος Λαμπαδάς, Γιώργος Μαστρογιαννόπουλος, Δημήτρης Μπουκάλης, Αχιλλέας Μπούντας, Αχιλλέας Ντοβόλης, Λευτέρης Παλούκας, Δημήτρης Παναγιώτου, Δημήτρης Παπαϊωάννου, Αργύρης Παφίλης, Βαγγέλης Σιαμπανόπουλος, Λευτέρης Σιαμπανόπουλος, Νίκος Σφαλύρας.