Η σημασία και ο συμβολισμός της Αμφίπολης.

Του Δρ Kουτσούκου Αναστάσιου*

Ο Ελληνισμός στης διεθνή του διάσταση και ακτινοβολία.

Από το 1978,τουλάχιστον,  κάποιοι γνώριζαν την ύπαρξη του μνημείου, αλλά δεν φαντάζονταν το μεγαλείο του!

 

Το μεγαλείο του αρχαίου ελληνικού μακεδονικού παγκόσμιου πολιτισμού στην παγκόσμια – τότε- διάστασή του είναι μπροστά μας!

Οι δύο καρυάτιδες αποκαλύφθηκαν στην Αμφίπολη, δίνουν νέες διαστάσεις στο μυστήριο του ταφικού μνημείου.

Τι συμβολίζουν οι Καρυάτιδες στην είσοδο; Μια δήλωση ενότητας του ελληνικού χώρου (τόσο στην αρχική, όσο και στην απέραντη έκταση που έλαβε επί Μεγάλου Αλεξάνδρου) και μια δήλωση προστασίας του μνημείου όπως στο Ερέχθειο.

Αποκαλύφτηκε και διαφραγματική πλάκα που  στο κάτω μέρος της υπάρχει γραπτός διάκοσμος σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα, όπου παριστάνονται φατνώματα με ρόδακα στο κέντρο, που δηλώνει τον κάτοχο του τάφου. Παρόμοιοι ρόδακες είναι εκείνες που διακοσμούν το χρυσό φέρετρο που βρέθηκε στον τάφο του Φιλίππου Β'.

Εκτός από τις ολόγλυφες Σφίγγες που συμβολίζουν την αποτροπή της σύλησης στην είσοδο του μνημείου και τις Καρυάτιδες που ακολουθούν συγκρατώντας το βάρος, στην κορυφή του τύμβου υψωνόταν το μεγαλοπρεπές μαρμάρινο λιοντάρι της Αμφίπολης. Μια συνύπαρξη συμβόλων, τεχνοτροπιών, που διατρανώνουν το μεγαλείο του Ελληνισμού.

 

Στα μέχρι τώρα ευρήματα του ταφικού ναού - μνημείου στην Αμφίπολη,  συνυπάρχει η  ποικιλία των διαφορετικών στοιχείων και αισθητικών επιδράσεων, που επιβεβαιώνουν πάλι το μεγαλείο του αρχαίου ελληνικού μακεδονικού πολιτισμού, με την έντονη ελληνική σφραγίδα, που μπορούσε να αφομοιώνει και να εξελίσσει  συχνά τις πιο ετερόκλητες επιρροές άλλων λαών, κάτω από το ελληνικό πνεύμα!.

Αυξάνονται οι ενδείξεις περί ναού – ταφικού μνημείου, παρόμοιο του Ερεχθείου.

Η Αμφίπολη, οι  Καρυάτιδες,  οι Σφίγγες, οι  ρόδακες δεν προσφέροντα για μικροκομματικές αντιθέσεις! Σεβασμός στην ιστορία και στο Μνημείο.

Οι ανασκαφές να συνεχιστούν με περισσότερη προσοχή.

Η πρώτη αναπαράσταση του ταφικού μνημείου στην Αμφίπολη

 

Η Αμφίπολη και τα μυστικά της…

Ολυμπιάς, Ρωξάνη, που πέθαναν στην Αμφίπολη στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., δηλ. «οικογενειακός βασιλικός τάφος ή   Εξέχων Στρατηγός, ή ακόμα στην πιο ακραία εκδοχή  και ο Μεγαλέξανδρος,  πιθανά βρίσκονται στο εσωτερικό το ναού – ταφικού μνημείου,  σπάνιας ελληνικής τεχνοτροπίας, ίσως   επηρεασμένος από στοιχεία της αχανούς ελληνικής αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πιθανά υπάρχουν «παγιδεύσεις» και «μυστικά»  για την είσοδο στο μνημείο, χωρίς να αποκλείεται και η πιθανή εύρεση και ταριχευμένου σώματος ή «μούμιας» ή ό,τι απόμεινε από όλα αυτά!

 

Η πρώτη προσπάθεια  αναπαράστασης  του ταφικού μνημείου στην Αμφίπολη

Το υπουργείο Πολιτισμού παρουσίασε μια προσπάθεια για την πρώτη αξονομετρική σχεδιαστική αναπαράσταση του ταφικού μνημείου, με τους δύο διαφραγματικούς τοίχους επί των οποίων φέρονται, στον μεν πρώτο οι Σφίγγες, στο δε δεύτερο οι Καρυάτιδες,

Η σχεδιαστική αναπαράσταση έγινε από τον αρχιτέκτονα του υπουργείου Πολιτισμού, Μ. Λεφαντζή και σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου, συνεχίζονται οι εργασίες συντήρησης και στερέωσής τους.

Παράλληλα, συνεχίζονται οι ανασκαφικές εργασίες στον λόφο Καστά από τη ΚΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Η αφαίρεση των αμμωδών χωμάτων συνεχίζεται οριζόντια και σε όλη την έκταση του χώρου, ανάμεσα στον διαφραγματικό τοίχο με τις Καρυάτιδες και τον τρίτο τοίχο, ώστε να επιτυγχάνεται η εξισορρόπηση των πιέσεων και να διασφαλίζεται σταθερά η στατική επάρκεια του μνημείου, σύμφωνα με τις αποφάσεις της διεπιστημονικής τεχνικής ομάδας.

Συνεχίζονται, επίσης, οι εργασίες τεκμηρίωσης του συνόλου των αρχαιολογικών ανασκαφικών εργασιών, αλλά πλέον θέλει προσοχή!

 

Δεν αποκλείεται και η εύρεση και ταριχευμένου σώματος ή «μούμιας» ή ό,τι απόμεινε από όλα αυτά, αν τελικά έχει ταφεί εκεί ο Μεγαλέξανδρος!

Η σύληση των τάφων ανάγκαζε τους αρχαίους Αιγυπτίους, αργότερα μέλη της αυτοκρατορίας του  Μεγαλέξανδρου, που ταρίχευαν τους νεκρούς τους, ελπίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα κέρδιζαν την αιώνια ζωή, να θάβουν τους ηγέτες σε πολύ βαθείς τάφους, με αποτέλεσμα να επιταχύνεται η διαδικασία της αποσύνθεσης των σωμάτων. Για τον λόγο αυτό οι Αυγύπτιοι κάλυπταν πρώτα τα σώματα των νεκρών με αλάτι και στη συνέχεια τα εμβάπτιζαν σε έλαιο από απόσταγμα κέδρου. O Ρωμαίος ιστορικός Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρειτο εν λόγω απόσταγμα με τον όρο «cedrium», όμως οι επιστήμονες δεν έδωσαν τη δέουσα προσοχή στο έργο του ιστορικού, δεδομένου ότι έχει γραφεί αιώνες μετά την παρακμή του αιγυπτιακού πολιτισμού.

Ομάδα Γερμανών επιστημόνων έλυσε το μυστήριο αναφορικά με το πώς οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ταρίχευαν τους νεκρούς τους. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Τίμπινγκεν και το Ινστιτούτο Ντέρνερ του Μονάχου ανέλυσαν το απόσταγμα κέδρου - αγριοκυπαρίσσι το οποίο βρέθηκε στις μούμιες και διαπίστωσαν ότι έχει ευρεία αντιβακτηριδιακή δράση, γεγονός που συνέβαλε στη διατήρηση των ιστών.

 

Η Ιστορία των ανασκαφών. Το 1953, για πρώτη φορά,  έγινε στο λόφο Καστά η πρώτη τομή από κατοίκους της περιοχής, εξαιτίας ιχνών λιθοδομής στη κορυφή του. Το 1964 άρχισε επίσημα η ανασκαφή, με επικεφαλής τον Δ. Λαζαρίδη, και ανακαλύφθηκε ένα τετράπλευρο οικοδόμημα, με μήκος πλευράς 10 μέτρα και ύψος 5 μέτρα, ενώ με βάση διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη βρέθηκε, από τους Κ. Περιστέρη και Μ. Λεφαντζή, ότι ο Λέοντας της Αμφίπολης βρισκόταν κάποτε στην κορυφή του τύμβου, πάνω στο τετράπλευρο αυτό οικοδόμημα. Οι ανασκαφές συνεχίστηκαν σε μια έκταση 20 στρεμμάτων στο λόφο και εντοπίστηκαν 70 τάφοι. Το 2012 άρχισαν νέες προσπάθειες για να εντοπιστούν τα όρια του τύμβου, και ο περίβολός του εντοπίστηκε 12 μέτρα κάτω από την επιφάνεια που γίνονταν οι ανασκαφές. Ο ταφικός περίβολος έχει μήκος 497 μέτρα και χρονολογείται γύρω στο 325 – 300 π.Χ. την περίοδο της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι φτιαγμένος από μάρμαρο της Θάσου και κατά την εκτίμηση της υπεύθυνης της ανασκαφής πρόκειται για έργο του Δεινοκράτη, της περιόδου 325-300 π.Χ. Οι ανασκαφές βρίσκονται σε εξέλιξη και δεν είναι ακόμα σίγουρο σε ποιόν ανήκει, αλλά τα ευρήματα είναι συγκλονιστικά!.

Μια τέτοια ανακάλυψη σίγουρα θα τονώσει το ηθικό των Ελλήνων, ιδιαίτερα σήμερα…

 

Η αρχαιολογική έρευνα ήδη,  έχει αποκαλύψει ερείπια ανθρώπινης εγκατάστασης που χρονολογούνται γύρω στο 3.000 π.Χ. Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης η περιοχή είχε οχυρωθεί από πολύ νωρίς Το 480 π.Χ. ο Ξέρξης περνώντας από την περιοχή έθαψε ζωντανούς εννέα νεαρούς άντρες και εννέα παρθένες ως θυσία σε ποτάμιο θεό. Ένα χρόνο μετά στην Αμφίπολη ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α΄ νίκησε τα υπολείμματα του στρατού του Ξέρξη. Οπότε δεν είναι τυχαία η πόλη που έχει στα σπλάχνα της αυτό το ταφικό μνημείο που συγκλονίζει ηδη την ανθρωπότητα!

 

Η επιστημονική έρευνα. Το ταφικό μνημείο στον λόφο Κάστα σύμφωνα με την σεισμική τομογραφία του Πανεπιστημίου Πατρών είναι εκατό τετραγωνικά μέτρα και έχει ύψος 5 μέτρα.

Το ταφικό οικοδόμημα έχει κατεύθυνση νοτιοδυτική – προς την αρχαία Αμφίπολη – και οι διαστάσεις του οικοδομήματος σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μετρήσεων του Πανεπιστημίου είναι 20 μέτρα μήκος, 5 μέτρα πλάτος, ενώ και περιλαμβάνει και μια ράμπα. Το ταφικό μνημείο βρίσκεται μέσα σε ένα τύμβο με μαρμάρινο περίβολο μήκους 497 μέτρων όπως έχει προσδιοριστεί από τις πρόσφατες ανασκαφές.

Η σεισμική τομογραφία στο μνημείο έγινε το 1978 από την επιστημονική ομάδα του Λάζαρου Πολυμενάκου και τα αποτελέσματα της δημοσιεύθηκαν σε επιστημονικό περιοδικό το 2004. Η ομάδα του κυρίου Πολυμενάκου δούλεψε με την μέθοδο της σεισμικής τομογραφίας και κατέγραψαν ότι υπήρχε μέσα στον τύμβο Καστά. Αν και κάποιοι γνώριζαν ότι ο λόφος Καστά κρύβει κάποιο μυστικό ωστόσο καμία αρχαιολογική διαδικασία δεν ξεκίνησε έως το 2004 που ανέλαβε προϊσταμένη της Εφορίας Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων του Νομού Σερρών Κατερίνα Περιστέρη και ο τύμβος έγινε εμμονή της.

Μάλιστα στην δημοσιευμένη μελέτη του 2004 φαίνεται καθαρά σε ποιο σημείο βρίσκεται το ταφικό μνημείο και ποιες είναι οι διαστάσεις τους. Τα σκίτσα είναι από την συγκεκριμένη μελέτη και με βάση τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις μετρήσεις που έγιναν και υπογράφει η επιστημονική ομάδα.

Το 2013 με την συνεργασία του ΤΕΙ Σερρών έγινε το πρώτο σκανάρισμα του τύμβου.

Ένας κενός χώρος διαμέτρου περίπου 12 μέτρων κάτω από κορυφή του λόφου καταγράφηκε κατά την γεωφυσική διασκόπηση.

Η επιφάνεια του δωματίου βρίσκεται σε βάθος 8 μέτρων και απέχει περίπου 20 μέτρα από το σημερινό κέντρο του λόφου, ενώ βρίσκεται στην ίδια ευθεία από την είσοδο που αποκαλύφθηκε η πύλη του ταφικού μνημείου. Εκτιμάτε ότι ο συγκεκριμένος χώρος έως τη βάση του έχει πολύ μεγαλύτερη διάμετρο αφού σαρώθηκε μόνο η επιφάνεια του λόγω του ότι η ισχύς του μηχανήματος δεν ήταν μεγάλης εμβέλειας.

Ο τύμβος σκαναρίσθηκε με γεωραντάρ C.P.R και η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι κατάλληλη για τη σάρωση λόφων ταφής. Αυτό που καταγράφει το μηχάνημα είναι ο αέρας ως κενό ενός χώρου, ενώ δεν καταγράφει ευγενή μέταλλα όπως χρυσό και ασήμι.

Το σκανάρισμα του τύμβου έγινε τον Ιούλιο του 2013 από τον αναπληρωτή καθηγητή του Τμήματος Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας του ΤΕΙ Σερρών Κωνσταντίνο Παπαθεοδώρου και έναν ακόμα συνεργάτη του από το Τμήμα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας.

Οι δυο ερευνητές σάρωσαν το λόφο Καστά σε μήκος 100 μέτρων. Η σάρωση έγινε από τη βάση που σήμερα, είναι η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου έως την άλλη πλευρά και σε πλάτος 60 εκατοστών.

 

Ας ελπίσουμε ότι ο γρίφος της Αμφίπολης θα λυθεί  σύντομα και ο μύθος του Έλληνα Μεγάλου Αλεξάνδρου θα ζωντανέψει πάλι!

Ο Μέγας  Αλέξανδρος, ζει και βασιλεύει και τον κόσμο κυριεύει, ακόμα και σήμερα!

Υπάρχει Ελπίδα.

 

*Δρ Kουτσούκος Αναστάσιος

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Σορβόννης

Πρόεδρος «Ελληνοδιεθνής» Μ.Κ.Ο.

Κολοκοτρώνη 7 Πεύκη 15121 Αθήνα. Τηλ. 6980203968

ankoutsoukos@yahoo.gr