Θέλουν επιστροφή στο παρελθόν

Του Ηλία Μόσιαλου

Από τις τελευταίες δημόσιες τοποθετήσεις του ΣΥΡΙΖΑ προκύπτει ότι τα κύρια στοιχεία της στρατηγικής του αποκρυσταλλώνονται στα εξής: πρώτο, μένουμε στο ευρώ. Δεύτερο, ανατρέπουμε όλα τα Μνημόνια με νομοσχέδιο ενός άρθρου. Τρίτο, η Ευρώπη διαγράφει μεγάλο μέρος του χρέους μας. Τέταρτο, αυτά που λέμε δεν είναι παράλογα, τα λέγατε κι εσείς πριν από λίγο καιρό (τα δύο από τα τρία κυβερνητικά κόμματα).
Ας εξετάσουμε αυτές τις θέσεις. Εύκολα παρατηρείται ότι μεταξύ των δύο πρώτων στοιχείων υπάρχει σημαντική αντίφαση. Η ανατροπή των Μνημονίων «με ένα άρθρο» ακούγεται εύκολη, αλλά οδηγεί ακριβώς στην έξοδο από το ευρώ.

Γιατί η παραμονή στο ευρώ προϋποθέτει όχι μόνο δημοσιονομική προσαρμογή, αλλά και αναπτυξιακή πορεία. Η ακύρωση των Μνημονίων και των δανειακών συμβάσεων οδηγεί κατευθείαν στο 2009, εκεί όπου βρισκόταν η οικονομία μας προτού ψηφιστεί το πρώτο Μνημόνιο. Αν οι εκλογές γίνουν το 2013 και η αξιωματική αντιπολίτευση έρθει στην κυβέρνηση, χρειάζονται άμεσα 25 δισ. ευρώ επιπλέον, όσο δηλαδή ήταν το πρωτογενές έλλειμμα του 2009. Πού θα τα βρουν; Κανένας δεν πρόκειται να τους τα δώσει, αφού όλα προέρχονται από πρωτογενή ελλείμματα.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Μήπως, αν γυρνούσαμε στο 2009, θα υπήρχε αυτόματη ανάπτυξη, οπότε θα εισέρρεε τόσο μεγάλο ποσό; Φυσικά όχι. Παρότι το 2009 έπεσαν στην οικονομία μας 25 δισ. ευρώ από δανεισμό, είχαμε πρωτογενές έλλειμμα 15,4% του ΑΕΠ και ύφεση 3%. Πού πήγαν τότε αυτά τα χρήματα; Δεν πήγαν στην ανάπτυξη, στην παραγωγή, σε χρηματοδότηση διαρθρωτικών αλλαγών, αλλά στην κατανάλωση. Το συμπέρασμα είναι προφανές: το «ένα άρθρο» της διαγραφής των Μνημονίων θα οδηγούσε σ’ ένα ακόμα χειρότερο 2009, έπειτα από όσα έχουν προηγηθεί τα τελευταία τρία χρόνια.

Για να έχουμε μέτρο σύγκρισης, ας θυμίσουμε δύο από τις χώρες, τα Κοινοβούλια των οποίων θα έπρεπε να ψηφίσουν τον περαιτέρω δανεισμό της Ελλάδας. Το 2011, το ΑΕΠ της Εσθονίας ήταν 22 δισ. και το ΑΕΠ της Σλοβενίας ήταν 75 δισ. Οι απαιτήσεις των εγχώριων μαθητευόμενων μάγων ξεπερνούν το ΑΕΠ της πρώτης και φτάνουν στο 1/3 του ΑΕΠ της δεύτερης. Ελάτε στη θέση των Εσθονών ή των Σλοβένων. Επομένως, είτε πρόκειται για αφέλεια είτε πρόκειται για άγνοια οικονομικών δεδομένων είτε πρόκειται για καθαρό πολιτικάντικο ψέμα, ο κύκλος δεν τετραγωνίζεται. Ευρώ και απαίτηση για 25 δισ. πρωτογενές έλλειμμα δεν πάνε μαζί.

Ας δούμε το τρίτο σημείο. Μήπως άραγε είναι αυτό που ενώνει τα προηγούμενα δύο; Οχι, ακόμα κι αν διαγραφόταν όλο το χρέος, όχι απλά μέρος, που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί η επιστροφή στα δεδομένα του 2009, με ετήσιο έλλειμμα 25 δισ., σημαίνει ότι σε 7-8 χρόνια το χρέος θα φτάσει στα επίπεδα του σημερινού ΑΕΠ.

Κατά τη γνώμη μου, αν το κόμμα αυτό μιλούσε με ρεαλισμό, θα μπορούσε να υπογραμμίσει τις ευθύνες των κυβερνήσεων από το 2000 και μετά. Να επισημάνει ότι, αντί να μεταφράσουν τα χαμηλότοκα δάνεια που έπαιρναν τότε σε δημοσιονομική και αναπτυξιακή ευταξία, προτίμησαν να τα κάνουν αυξήσεις και παροχές λόγω του πελατειακού συστήματος. Θα μπορούσε επίσης ν’ αναδείξει ότι τα πρωτογενή πλεονάσματα είναι που θα επιτρέψουν στη χώρα να διαπραγματευτεί την περαιτέρω βιωσιμότητα του χρέους της, που δείχνουν διεθνώς ότι η οικονομία της αλλάζει, ότι βάζει τάξη, με τελικό ωφελημένο τους πολλούς, τον λαό. Πώς είναι δυνατό να τεθούν θέματα όπως το περαιτέρω κούρεμα του χρέους ή άλλες ανάλογες διευθετήσεις, όταν αυτό που υπόσχεται ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι παρά επιστροφή στο καταναλωτικό πάρτι του παρελθόντος, δηλαδή στην κύρια αιτία που μας έφερε εδώ;

Στην τέταρτη θέση της, η αξιωματική αντιπολίτευση φαίνεται να έχει κάποιο δίκιο. Ωστόσο, αν και πολλοί είχαν υποσχεθεί διάφορες παροχές και γρήγορη ανάπτυξη, ποτέ κανείς δεν είχε πει ότι θα καταργούσε τα πάντα. Το «ένα άρθρο» που παίρνει πίσω τα πάντα, σημαίνει επιστροφή στον εκτροχιασμό της φαρμακευτικής δαπάνης, επιστροφή στα προνόμια για τους προνομιούχους υψηλόμισθους, «αποκατάσταση» των συντεχνιών, κλείσιμο των επαγγελμάτων που με τόσο κόπο άνοιξαν, σύνταξη στα 45 ή στα 50, ποσοστά αναπηρίας τύπου Ζακύνθου. Τελικά, αναπόφευκτα, σημαίνει επιστροφή στη δραχμή και πλήρη έκπτωση του επιπέδου ζωής, ιδίως των φτωχών. Είναι αυτό αριστερή πολιτική;

Η χώρα δυστυχώς ταλαιπωρήθηκε πολύ από τις παλινωδίες και τις καθυστερήσεις του πολιτικού συστήματος. Πιθανόν να ταλαιπωρηθεί κι άλλο. Είναι εύκολο το χάιδεμα των αυτιών, αλλά η οικονομία είναι πολύ σοβαρό πεδίο. Δεν περιλαμβάνει ούτε κρυφούς άσους ούτε θαύματα. Η οικονομία θα ανακάμψει μόνο με μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές, που θα σπάνε μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές δομές, και με έναν δημόσιο τομέα αρωγό - και όχι εμπόδιο - της επιχειρηματικότητας.

*Ο Ηλίας Μόσιαλος - καθηγητής
της Πολιτικής της Υγείας στο London School
of Economics, πρώην υπουργός