Τα σιδερόφρακτα στούντιο (της ΝΕΤ)

του Προκόπη Δούκα από το protagon.gr

Από τη δεύτερη φράση του προλόγου, καταλαβαίνω οτι κάτι δεν πάει καλά. Αυτό που συμβαίνει είναι κάτι σαν deja vu, σα να ακούω ένα “ποδοβολητό” ανθρώπων που μπαίνουν από το πλάι του ντεκόρ (αν και την προηγούμενη φορά που είχε συμβεί το ανάλογο, μάλλον από τον ίδιο πολιτικό χώρο, δεν ήμουν στο στούντιο, ήταν η Μαρία Χούκλη).Ελάχιστα δευτερόλεπτα μετά την έναρξη του δελτίου, δεν μπορώ να κρατηθώ και ρίχνω το βλέμμα μου έξω από την κάμερα, αριστερά.
Καταλαβαίνω από την έκφραση των τεχνικών οτι κάποιοι εισβάλλουν. Ο πολύ έμπειρος χειριστής της κάμερας του “κοντινού” μου, ζουμάρει σε μένα, μόλις που φαίνεται ένα πουκάμισο πίσω μου.

Ο σκηνοθέτης έχει ήδη αντιληφθεί τι συμβαίνει από την κάμερα του γενικού πλάνου, φωνάζει στη ροή, πέφτει σήμα της ΕΡΤ.
Γυρνάω και βλέπω πίσω μου να συγκεντρώνονται καμιά εικοσαριά νέα παιδιά, λένε οτι είναι καταληψίες φοιτητές, λίγο απορημένα, λίγο χωρίς να ξέρουν ακριβώς τι κάνουν, ξεδιπλώνουν ένα πανώ “σπάμε το τείχος της σιωπής”. Τους μιλάω πολύ ήρεμα, το ίδιο θα έκανα αν ήμασταν και στον αέρα. “Θέλουμε να πούμε πέντε λεπτά την άποψη μας για τις καταλήψεις”. “Δεν υπάρχει πια δελτίο, το σταματήσατε”, τους λέω. “Μα πώς, να πούμε την άποψη μας” επιμένουν. Οι περισσότεροι, νομίζω, δεν έχουν καταλάβει τι ακριβώς έχει συμβεί. Όλα σχεδόν είναι ευγενικά παιδιά - και ήπια...

Προσπαθώ να τους εξηγήσω οτι δεν υπάρχει δελτίο στον κόσμο, που να μπορεί να εξελιχθεί υπό κατάληψη, με “απρόσκλητους προσκεκλημένους” πίσω από τον παρουσιαστή. Αρχίζει ένας διάλογος, με χαριτωμένα στιγμιότυπα:

“Θάβετε τις ειδήσεις για τις καταλήψεις” (αντιτείνω οτι η ΝΕΤ παίζει συχνά-πυκνά ρεπορτάζ για τις καταλήψεις, ενημερώνοντας για την πορεία τους και την αντίθεση στο νέο νόμο για την παιδεία, μόλις προχθές παρουσίασα σχετικό ρεπορτάζ, αλλά είδηση δεν υπάρχει κάθε μέρα, πέρα από την πιθανή μεταβολή του αριθμού των σχολών που είναι υπό κατάληψη, σε φθίνουσα πορεία).

“Γιατί δεν λέτε την αλήθεια, πότε θα την πείτε;” (όλοι κρινόμαστε για το τι λέμε, αλλά ποιός θα επιβάλει - επί τόπου κιόλας - την αλήθεια του, που προφανώς είναι διαφορετική γι αυτόν που ψηφίζει π.χ. ΑΝΤΑΡΣΥΑ από αυτόν που ψηφίζει π.χ. Δημοκρατική Συμμαχία).

“Το δημοκρατικό μας δικαίωμα είναι ισχυρότερο από το δελτίο, γιατί εσείς είστε διορισμένος και όχι εκλεγμένος” (προφανώς δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο εκλεγμένος δημοσιογράφος, όσο για το “δημοκρατικό δικαίωμα” δια της επιβολής, ας μην το συζητήσουμε).

Βγαίνω από το στούντιο, άλλοι 20-30 φοιτητές εισβάλλουν από την πόρτα των σκηνικών, σε λίγο έρχονται διαδοχικά Διευθυντής Ειδήσεων, Γενικός Διευθυντής Ενημέρωσης, Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος του ΔΣ της ΕΡΤ. Δεν είμαι παρών στις διαπραγματεύσεις, δεν ξέρω τι συμφωνείται. Φίλοι και συνάδελφοι με βομβαρδίζουν με μηνύματα, για να μάθουν τι συμβαίνει - η είδηση έχει διαρρεύσει, αλλά οι πληροφορίες είναι ασαφείς. Αποφασίζω να μεταδίδω από το twitter ότι ξέρω, κυρίως για να συμβάλλω στην ηρεμία - κόντρα στην πιθανή διόγκωση της ανακρίβειας, που πολύ συχνά συμβαίνει σε αυτές τις καταστάσεις. Θέλω να πω τι συνέβη και κυρίως να μεταδώσω οτι δεν έχουν υπάρξει (μέχρι εκείνη την ώρα τουλάχιστον) βίαια επεισόδια, όπως πριν από δύο χρόνια. Μέσα σε λίγα λεπτά, αποκτώ άλλα 300 follow. Κάποιοι αρχίζουν να με βρίζουν, θεωρώντας πως είμαι υπεύθυνος γιατι “δεν δίνεται φωνή στους φοιτητές” - και δείχνοντας την ένδεια των επιχειρημάτων, τον φανατισμό και την έλλειψη ανοχής στην άλλη άποψη.

Όσοι κάνουν τέτοιου είδους “ακτιβισμό” (και πολλοί που παρακολουθούν απ’ έξω) δεν έχουν γνώση ορισμένων βασικών πραγμάτων, για το πώς λειτουργεί η τηλεόραση - που είναι μια εξαιρετικά ομαδική δουλειά (σε αντίθεση με πολύ πιο απλά μέσα, όπως το ραδιόφωνο). Ακόμα κι αν καταφέρεις να βγει η εικόνα μιας εισβολής στον αέρα είναι ζήτημα δευτερολέπτων να “ρίξει μαύρο” ο σκηνοθέτης, δίνοντας εντολή στον τεχνικό της μίξης, στο control. Ακόμα αν δεν προλάβει (ή ασκηθεί βία στους τεχνικούς, όπως είχε γίνει σε παλιότερη σιωπηλή διαμαρτυρία), θα πατήσει το κουμπί κάποιος άλλος, πιο ψηλά, που είναι και “ταμπουρωμένος” σε δωμάτιο ασφαλείας.

Επίσης, οι περισσότεροι δεν καταλαβαίνουν (εύλογο, εδώ και πολλοί επαγγελματίες συνάδελφοι δεν τους αντιλαμβάνονται) τους βασικούς κανόνες της τηλεθέασης, που αλλάζουν φυσικά με τις εποχές. Η ΕΡΤ έχει συνολικά ελάχιστες εκπομπές με υψηλή τηλεθέαση (όλες ενημερωτικές), μετρημένες στα δάχτυλα. Ειδικά το δελτίο ειδήσεων είναι “ραντεβού με τον τηλεθεατή”. Αν δεν βγεί στην ώρα του, οι π.χ. 400 χιλιάδες τηλεθεατές που είχαμε το Σάββατο, μπορεί να έγιναν αυτομάτως 40 (ή και πολύ λιγότεροι), αν το κανάλι δεν εκπληρώνει το ραντεβού του. Μια προσπάθεια λοιπόν να αποκτήσει κανείς βήμα, ενόσο παρακολουθεί ικανός αριθμός τηλεθεατών, πέφτει στο κενό, όταν η εκπομπή ακυρώνεται από την ίδια την κατάληψη. Και να βγεις και πάλι στον αέρα λίγο αργότερα, ελάχιστοι θα σε δουν.

Αυτό που επίσης δεν καταλαβαίνουν κάποιοι (που πιο καλοπροαίρετα ασκούν κριτική, “γιατί να μη δοθεί ένα πεντάλεπτο στα παιδιά, να τελειώνουμε”), είναι οτι την ώρα που κάποιος, αιφνιδιάζοντας, μπαίνει σε ένα στούντιο, είναι άγνωστο τι θέλει να πει και να κάνει. Η εντολή είναι πάγια - και καμία διαχείριση κρίσεων δεν επιτρέπει την παραμικρή σκέψη να δώσεις βήμα στο ανεξέλεγκτο. Ούτε βέβαια η ιεράρχηση και η μορφή ενός δελτίου μπορεί να διαμορφωθεί επί τόπου, “άντρα θέλω, τώρα τονε θέλω”, υπό την απειλή μιας κατάληψης από μια κοινωνική ομάδα, όσο μικρή ή μεγάλη να είναι αυτή. “Χάσατε την ευκαιρία να συνταχθείτε με τους άλλους εργαζόμενους, εσείς της ΕΡΤ που απεργείτε και θέλετε τη συμπαράσταση μας”, μου λέει κάποιος στο τηλέφωνο (δηλαδή να έχουν ομονοήσει αυτομάτως οι δεκάδες εργαζόμενοι που δουλεύουν εκείνη την ώρα, να συμφωνούν όλοι με μια κατάληψη που δεν ξέρουν τι ακριβώς πρεσβεύει - να παρανομήσουν, “κάνοντας την επανάσταση” και να συμπορευτούν με τους καταληψίες...)

Στο twitter (τη δύναμη του οποίου ανακαλύπτω για άλλη μια φορά), παρακολουθώ άλλη μια πλάνη: Πολλοί (μάλλον κακοπροαίρετα) δεν μπορούν να διαχωρίσουν το δελτίο από τον παρουσιαστή του. Εξηγώ οτι το δελτίο δεν είναι, πουθενά στον κόσμο, “του παρουσιαστή” (που διαμορφώνει μεν, αλλά δεν υπογράφει τελικά ούτε επιβάλλεται της διεύθυνσης), σε αντίθεση με μια εκπομπή, που έχει πιο προσωπικό χαρακτήρα. Νομίζουν οτι εγώ έχω την εξουσία “να ανοίξω τα μικρόφωνα” - κι ενώ τους ενημερώνω, με λοιδωρούν και μου επιτίθενται. Επίσης, “επειδή πληρώνουν”, απαιτούν “να δοθεί βήμα από τους φοιτητές”.

Ένα άλλο “δράμα” είναι τα τηλεφωνήματα. Η ΕΡΤ έχει μεν τηλεφωνικό κέντρο, που δεν μπορεί να απαντήσει όμως επί της ουσίας. Έτσι, όλα τα τηλεφωνήματα καταλήγουν στην αίθουσα σύνταξης, όπου ο καθείς λέει (απαιτητικά συνήθως) την άποψη του. (Πρόσφατα ένας τηλεθεατής με επιτίμησε γιατί δεν καλύψαμε την επίσκεψη του πατριάρχη - που είναι προσωπικότητα διεθνούς εμβέλειας - στα Γρεβενά και πάιζουμε συνέχεια τον Βενιζέλο. Προσπάθησα να του εξηγήσω τη διαφορά μεγάθους των θεμάτων, αλλά εισέπραξα την απάντηση οτι “γι αυτό κατρακύλησε η χώρα”. Εγώ πάλι του απάντησα οτι ακριβώς για τον αντίθετο λόγο συνέβη ότι συνέβη, κατά την άποψη μου).

Πέρα από κάποιους πολύ φανατικούς όμως, αυτή τη φορά το μπαράζ των τηλεφωνημάτων έχει και μια “τρυφερή διάσταση”: Οι περισσότερες φωνές είναι άγουρες, πολλές κοριτσίστικες (ίσως οι φίλοι, οι φίλες των παιδιών ή και οι ίδιοι οι καταληψίες) ρωτούσαν πρώτα (τάχα μου) “γιατί δεν έχει δελτίο” και μετά απαιτούσαν με ευγενική φωνή “να δουν την άποψη των φοιτητών”.

Κάποιοι άλλοι αναρωτιούνται για τα μέτρα ασφαλείας και “πόσο ξέφραγο αμπέλι είναι η ΕΡΤ”, ώστε οι φοιτητές να μπουν ανενόχλητοι. Η αλήθεια είναι οτι το πρόβλημα της ασφάλειας είναι γενικώς τεράστιο, σε μια ελληνική “δημόσια υπηρεσία”: Το κτήριο είναι παμπάλαιο και αχανές, οι εργαζόμενοι χιλιάδες, οι πόρτες εισόδου πάρα πολλές λόγω αναγκών (σκηνικά κλπ.) και κατασκευής, η φύλαξη ανεπαρκής - μόνο ένας-δυό σεκιουριτάδες, έξω από τα στούντιο. Οι πόρτες των στούντιο είναι παλιάς τεχνολογίας, ενώ θα έπρεπε να ανοίγουν με κάρτες. Ακόμα και το πρόβλημα των κλοπών είναι τεράστιο, καθώς στο παρελθόν έχει αφαιρεθεί πολλές φορές εξοπλισμός και συχνά-πυκνά οι συνάδελφοι πέφτουν θύματα κλοπής των προσωπικών τους αντικειμένων. Κάποτε θυμάμαι, μου είχαν κλέψει μέσα από την αίθουσα σύνταξης, ένα καλάθι με ποτά, όση ώρα βρισκόμουν στο δελτίο...

Εγκαταλείπω την προσπάθεια με το Twitter, αφού ενημερώνω οτι δεν υπήρξε καμία βία ή σύγκρουση, πλην της παραβίασης του στούντιο. Μαθαίνω οτι οι διαπραγματεύσεις οδήγησαν τους φοιτητές έξω από το πλατώ, το μεταδίδω ιντερνετικά - και με ενημερώνουν να ετοιμαστώ για δελτίο ακριβώς τα μεσάνυχτα. Υποθέτω (και επιβεβαιώνομαι σύντομα) οτι έχει συμφωνηθεί να μεταδοθεί μια δήλωση των καταληψιών στο δελτίο. Ωστόσο, την επομένη η ΕΡΤ σε ανακοίνωση της λέει οτι συμφωνήθηκε να μεταδοθεί στο δελτίο τα μεσάνυχτα, μόνον υπό τον όρο να έχουν αποχωρήσει οι φοιτητές - απ’ ότι μαθαίνω μετά, απογοητευμένοι.

Στο στούντιο, επί μιάμιση ώρα, περιμένουμε εντολή να βγει το δελτίο. Η αναμονή είναι εκνευριστική, γιατί όλοι φοβούνται οτι όσο υπάρχει καθυστέρηση, αυξάνεται ο κίνδυνος για τη σωματική ακεραιότητα των εργαζομένων, εαν εισβάλλουν κάποιοι πιο “θερμόαιμοι” από τους φοιτητές. Γενικά οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ δεν βλέπουν με καθόλου καλό μάτι τη “χρησιμοποίηση” της ΕΡΤ από κάθε κοινωνική ομάδα, ως ενίσχυση του κινδύνου βίας και απειλή για την περαιτέρω απαξίωση της - άσχετα αν όλοι είναι βέβαιοι οτι κάποιοι έχουν “εκ των έσω” βοηθήσει τους εισβολείς. Αρχίζουμε τελικά, μετά τη μία και μισή, αφού οι καταληψίες (και όσοι είχαν συγκεντρωθεί απέξω, στη Μεσογείων, για συμπαράσταση) έχουν αποχωρήσει τελείως. Στο δελτίο δεν μεταδίδεται η δήλωση των φοιτητών, αλλά μια περιγραφή του τι έγινε, τι συμβαίνει με τις καταλήψεις και μια ανακοίνωση της ΕΡΤ.

Είναι προφανές οτι η διοίκηση της ΕΡΤ (ή/και η κυβέρνηση) δεν επιθυμεί να επιτρέψει μια “βιομηχανία” καταλήψεων, με κάθε είδους κοινωνικές ομάδες, να διεκδικούν το δίκιο τους, μέσω ενός τηλεοπτικού βήματος (στην εποχή του διαδικτύου μοιάζει και λίγο αστεία η επιμονή στην τηλεοπτική παρουσία δια της βίας, ώστε να προβληθούν θέσεις και απόψεις). Τώρα ήταν οι αριστεριστές φοιτητές, μετά μπορεί να είναι οι χρυσαυγίτες (και αυτοί πληρώνουν ΕΡΤ) ή οι χούλιγκαν μιας ομάδας που υποβιβάστηκε - ποιός θα ορίσει ποιός “επιτρέπεται” και ποιός όχι; Στην ουσία, το “μιντιατικό γεγονός” (αυτό που γίνεται αποκλειστικά για να το καταγράψει η κάμερα δηλαδή) που επιδίωκαν οι φοιτητές, επετεύχθη κατά το ήμισυ. Η είδηση έκανε το γύρο του διαδικτύου, τα βιντεάκια αναρτήθηκαν, η κίνηση καταγράφηκε.

Η δήλωση των φοιτητών μεταδίδεται τελικά την επομένη, στο δελτίο των 12, ως μέρος ενός ρεπορτάζ για τις καταλήψεις σχολών. Όπως φαίνεται, ο βασικός λόγος διαμαρτυρίας είναι “γιατί τα ΜΜΕ προβάλλουν ως πλειοψηφική την κίνηση για άνοιγμα των σχολών, ενώ αυτή είναι μειοψηφική πρόταση - και αντιθέτως, οι συνελεύσεις που αποφασίζουν τις καταλήψεις γίνονται με πλειοψηφικό ρεύμα”. Ο ισχυρισμός βέβαια, πέρα από το ότι μοιάζει να θέλει κατά βάση να περιορίσει την αντίθετη άποψη, παραβλέπει το γεγονός οτι η πορεία των καταλήψεων είναι φθίνουσα, ως προς τον αριθμό των σχολών.

Ένα από τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου, που απαντάω συχνά, είναι οτι υποστηρίζει με πάθος οτι η αντίληψη του της πραγματικότητας και οι θέσεις του είναι πλειοψηφικές. Η αντίθεση μεγάλου μέρους της κοινωνίας σε κυβερνητικά μέτρα δεν μπορεί να γίνεται αντικείμενο οικειοποίησης, ως άλλοθι για πράξεις που αύριο μπορεί να οδηγήσουν σε εκφοβισμό και σε βία. Αυτή τη φορά, οι καταληψίες ήταν “καλού ήθους” - και η αστυνομία δεν επενέβη πουθενά. Σε μια περίοδο οξυμένων κοινωνικών αντιδράσεων όμως, ας σκεφτούμε σε τι οδηγούν αυτές οι ενέργειες, αν όχι σε περισσότερη καταστολή και σε “σιδερόφρακτα στούντιο”. Και καλά να εκσυγχρονισθούν οι πόρτες των στούντιο της ΕΡΤ. Αν όμως πρέπει, για να υπάρχει δελτίο ειδήσεων, να περιφρουρούν μονίμως το κτήριο της ΕΡΤ τρεις διμοιρίες των ΜΑΤ (και να παίζουν κρυφτούλι με τους επίδοξους καταληψίες), τότε έχουμε χάσει το παιχνίδι. Όλοι μαζί.