Κρατικό downsizing

Του Μπάμπη Παπαδημητρίου

Οι αριθμοί καταπιέζουν τους πολιτικούς μας. Μακάρι να συνέβαινε το ίδιο και τα προηγούμενα χρόνια. Στα τέλη της άνοιξης, με ρεαλισμό, τρόικα και κυβέρνηση άλλαξαν τους δημοσιονομικούς στόχους. Αντί να περιμένουν έσοδα, για ολόκληρο το 2011, ύψους 55.560 εκατ. ευρώ, περιόρισαν τις φιλοδοξίες τους σε 54.042 εκατομμύρια, δηλαδή 1.518 εκατ. λιγότερα. Αντί να ελπίζουν ότι οι πρωτογενείς κρατικές δαπάνες θα μειωθούν σε 52.633 εκατ., έβαλαν στόχο τα 52.009 ή 624 εκατ. λιγότερα. Ακόμη, κατέγραψαν καλύτερα τη σκληρή πραγματικότητα των υψηλότερων κατά 82 εκατ. τόκων, συγκριτικά με τις προβλέψεις του Προϋπολογισμού.

Το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ), όπως με πομπώδη τρόπο αποκλήθηκε η διόρθωση του προϋπολογισμού, είχε όλες τις προϋποθέσεις να βοηθήσει την Ελλάδα απέναντι στη δικαιολογημένη αυστηρότητα με την οποία αντιμετώπιζαν οι αγορές οποιαδήποτε προσπάθεια να πείσουμε πως είμαστε ικανοί να ανακτήσουμε τον έλεγχο των δημοσιονομικών πραγμάτων και να εμφυσήσουμε στην πραγματική οικονομία εμπιστοσύνη για την ανάκαμψη.

Με άλλα λόγια, το ΜΠΔΣ, σε αντίθεση με όσα πλασάρει η κομματικο-μιντιακή προπαγάνδα, ελάφρυνε την πίεση λιτότητας και τον ρυθμό προσαρμογής στην οικονομία. Η τρόικα συμφωνούσε σε μικρότερη πίεση λιτότητας, αντιλαμβανόμενη πόσο ευπαθής είναι η ελληνική οικονομία σε μια απότομη διαταραχή της ζήτησης που προέρχεται από τα χρήματα που σπαταλάει το κράτος.

Τρεις μήνες αργότερα, ελάχιστα έχουν γίνει από όσα συμφώνησε η κυβέρνηση με την τρόικα και ψήφισε η ελληνική Βουλή. Ο κ. Παπανδρέου και οι άλλοι αντιλαμβάνονται τη διαπραγμάτευση ως παιχνίδι διαδοχικών εκβιασμών. Αν ο στόχος του πρωθυπουργού ήταν, από την αρχή, να οδηγηθούμε στο Μεγάλο Κούρεμα, δηλαδή σε μια θαρραλέα και γενναιόδωρη Ρύθμιση του Μεγάλου Ελληνικού Χρέους, όπως αυτή που διαφαίνεται πίσω από το πιο απλό PSI, την τριακονταετή ανταλλαγή ομολόγων, τότε, ίσως, υπάρχει κάποια εξήγηση.

Και πάλι όμως, η πίεση που θα είχαμε τη δυνατότητα να ασκήσουμε στους συμμάχους προκειμένου να διευθετηθεί με περισσότερη αποτελεσματικότητα το επαχθές βάρος των τόκων επί του χρέους θα ήταν πολύ ισχυρότερη αν είχαμε προχωρήσει με την εφαρμογή των μέτρων του Μεσοπρόθεσμου.

Απόδειξη ότι η παρούσα πίεση αφορά τη νομοθετική ρύθμιση όλων, σχεδόν, των μέτρων του Μεσοπρόθεσμου, πρακτικώς για ολόκληρη την περίοδο εφαρμογής του, μέχρι και το 2015, στις αμέσως επόμενες εβδομάδες. Μάλιστα, προκειμένου να διασφαλιστούν οι εξαιρετικά πιθανές αποκλίσεις, επιστρατεύθηκε ο επί τριακονταετία επανερχόμενος και πάντοτε απασφαλιζόμενος Φόρος Ακινήτων.

Είναι φανερό ότι προωθείται μια λύση-πακέτο. Στην τηλεφωνική συνομιλία, που είχαν οι Παπανδρέου, Μέρκελ, Σαρκοζί στις 14 Σεπτεμβρίου (παρόμοια με εκείνη του Ιουνίου που στήριξε το Μεσοπρόθεσμο), είναι προφανές ότι ο αμοιβαίος «όρκος πίστης» στο ευρώ δεν δόθηκε χωρίς κάποιο σχέδιο. Εξίσου προφανές είναι ότι κατευθυνόμαστε σε διευρυμένη λύση, συγκριτικά με εκείνη, ήδη πολύ γενναιόδωρη, που είχαν επεξεργαστεί στη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιουλίου.

Ο Παπανδρέου δέχθηκε, επιτέλους, ότι το κράτος που έχτισε η Ελλάδα στη διάρκεια της δικτατορίας, της καραμανλικής μεταπολίτευσης και της ανδρεϊκής κοινωνικοποίησης πρέπει να αποσυναρμολογηθεί. Κυρίως πρέπει να περιοριστεί το μέγεθός του. Αυτό θα είναι το αποτέλεσμα των μέτρων που θα συμπεριλάβουν οι κρίσιμες ψηφοφορίες που θα γίνουν τις επόμενες εβδομάδες.

Ο βασικός στόχος είναι η συρρίκνωση, το downsizing του κράτους. Τουλάχιστον μέχρι του σημείου που θα μπορεί να αντέχει ο πολίτης και οι επιχειρήσεις το κόστος, δηλαδή τους φόρους που απαιτεί η συντήρησή του. Η δυσμενής συγκυρία έφερε τα πράγματα έτσι ώστε πρώτα θα κόβουν κράτος και μετά θα κοιτούν πώς να οργανώσουν την αποδοτικότητα των υπηρεσιών του.

Στα μεγάλα κράτη αντιλαμβάνονται ότι το κρατικό downsizing είναι το νέο ευρωπαϊκό «μοντέλο». Η μεγάλη φουρτούνα που έχει ήδη ξεσπάσει στις διεθνείς αγορές κάνει το δικό μας... μπουρίνι να δείχνει «συμπαθέστερο». Η ομάδα των οικονομικώς κυρίαρχων ετοιμάζει τα μεγάλα μέσα για να αντιμετωπίσουν τη δευτερεύουσα κρίση που έχει χτιστεί πάνω στην αρχική, όταν, μετά το 2008, τα κρατικά χρέη έγιναν θεόρατα προκειμένου να συμπεριλάβουν το κόστος διάσωσης και των τραπεζών και των κρατικών συστημάτων υγείας, παιδείας κ.λπ., αλλά και το πολύ ακριβό κράτος που είχαν (και έχουν) οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.

Στην πράξη, για να μην εντυπωσιαζόμαστε κιόλας, το κράτος που καλούμαστε να περικόψουμε είναι το εξής: από τα 58 δισ. όπου είχαν φτάσει οι δαπάνες για μισθούς, συντάξεις και λειτουργία, υπολογίζεται να πέσουμε το 2011 σε 54 δισ. και μέχρι το 2015 στα 51 δισ. ευρώ. Στο επίπεδο αυτό, οι φόροι μένουν σταθεροί στο σημερινό τους ύψος, ως αναλογική πίεση στα εισοδήματα. Οσο περισσότερα (και ακριβότερα) πουλήσουμε από την κρατική περιουσία, μειώνουν το χρέος και, τελικά, τους τόκους. Οι οποίοι, όμως, μπορούν να μειωθούν περισσότερο με ένα Μεγάλο Κούρεμα. Τελικά, το τίμημα για να μείνει η χώρα μέσα στο ευρώ και να έχουν αξία τα χρήματα, όσο λιγότερα κι αν είναι για τους πολλούς από εμάς, είναι μικρότερο από εκείνο που θα πληρώσουμε αν επιμένουμε να προστατεύουμε το κράτος της... δραχμής!