Το καλοκαιρινό πανηγύρι του ορεινού εξωκλησιού Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου Παλαιογρατσάνου.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Γιόρτασε με Μέγα Εσπερινό, Αρτοκλασία και ευλογία κολλύβων εορταζόμενου αγίου, Όρθρο και Θεία Λειτουργία (23 και 24 Ιουνίου 2016, μνήμη Γενεσίου του Προδρόμου) το ετήσιο μικρό, καλοκαιρινό, όμορφο και απλό πανηγύρι, το ιστορικό, ορεινό εξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου Παλαιογρατσάνου.   Τον Μέγα Εσπερινό τέλεσε ο π. Κωνσταντίνος Κώστας και έψαλε ο Κωνσταντίνος Καρδάκος και τη Θεία Λειτουργία τέλεσε ο π. Αυγουστίνος Μύρου.

Το εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου βρίσκεται χτισμένο σ’ έναν από τους πρώτους λόφους των Πιερίων ορέων λίγο χαμηλότερα από το Παλαιογράτσανο και μεταξύ Βελβεντού και Πλατανορέματος. Ο χωματόδρομος μετά τον Αη-Θανάση Βελβεντού, που οδηγεί σ’ αυτό, είναι μια γοητευτική διαδρομή: Κάτω απλώνεται ο κάμπος και η μεγάλη λίμνη του Αλιάκμονα-Πολυφύτου, που η γαλήνια επιφάνειά της ανακλά ολόκληρο τον καλοκαιρινό φυσικό ήλιο προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς διακρίσεις και απορρίψεις ανθρώπων και τοπικών κοινωνιών τους.

Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι το εξωκλήσι επαναχτίστηκε (με πέτρα της περιοχής) το έτος 1912. Η δυτική (και μοναδική) είσοδος, αμέσως μετά τον μικρό νάρθηκα, είναι χαμηλή (πρέπει να σκύψεις για να μπεις στον Κυρίως Ναό) και πάνω απ’ αυτήν σε μια μικρή καμάρα είναι ζωγραφισμένη σε τοιχογραφία η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η Πλατυτέρα και η Άκρα Ταπείνωση στο Ιερό (οι μοναδικές τοιχογραφίες του ιερού εξωκλησιού) μαζί με το εξωτερικό σύνολο του πέτρινου οικοδομήματος μαρτυρούν την ιστορικότητα του εξωκλησιού, που αποτελούσε σε μια μακρά χρονική περίοδο ένα μικρό λειτουργικό κέντρο, αφού στη γύρω περιοχή είναι διάσπαρτα ακόμα και εμφανή τα μισογκρεμισμένα καλύβια των κτηνοτρόφων του καιρού εκείνου.

Το εξωκλήσι συνδέεται και με την πυρπόληση του Παλαιογρατσάνου από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής το Δεκέμβριο του 1943. Σ’ αυτό και γύρω από αυτό ‘’πέρασε’’ τον παγερό χειμώνα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του χωριού, αφού τα σπίτια τους και όλο το βιος τους τα είχαν κάψει οι κατακτητές.

Κοντά στο εξωκλήσι (νοτιοανατολικά) υπάρχει ένα μικρό θαυματουργό αγίασμα. Το έχω επισκεφτεί. Παλιότερα, λένε οι μεγαλύτεροι, έβγαζε αρκετό νερό η πηγή. Στο αγίασμα του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου έρχονταν για να θεραπευτούν άνθρωποι και από τα μακρινότερα χωριά: Κρανίδια, Γούλες, Μικρόβαλτο, Τρανόβαλτο. Μου διηγήθηκαν τη θεραπεία των ματιών της Μ.Στ., που στην παιδική της ηλικία οι γονείς της την ‘’έφεραν’’ στο αγίασμα τρεις φορές, της άλειψαν τα μάτια με λάσπη από το αγίασμα και η μικρή (τότε) Μ.Στ. είδε το φως της. 

Το εξωκλήσι σήμερα έχει ανακαινιστεί, χωρίς να προσβληθεί η ιστορικότητά του και είναι όμορφο και φροντισμένο μέσα και έξω. Διατηρήθηκε και αξιοποιήθηκε και το μικρό δωμάτιο στη βόρεια πλευρά του. Στο προαύλιο φυτεύτηκαν δέντρα, όπως αχλαδιά, καστανιά, ροδιά, μηλιά κ.ά. με κυκλική περίφραξη σε όλο το προαύλιο για την προφύλαξή του. Γενικά είναι μια μικρή ορεινή όαση. Θυμίζει την ορεινή της Ιουδαίας, τη γενέτειρα του Προδρόμου και Βαπτιστή Ιωάννη.

Συγχαρητήρια στους εκκλησάρηδες Γεώργιο, Ερμιόνη και Κωνσταντίνο Καρδάκο, στους εθελοντές (άνδρες και γυναίκες) που συνεργάζονται, φροντίζουν, κοπιάζουν και διατηρούν ζωντανό και λειτουργικό το ιστορικό εξωκλήσι. 

Τα μικρά εξωκλήσια με τα οποία εμπλουτίζεται η ομορφιά της υπαίθρου χώρας και μέσα σ’ αυτά οι άνθρωποι που προσφεύγουμε στη Χάρη τους γινόμαστε ναοί και οικητήρια του Παρακλήτου και έτσι (πρέπει να) πολιτευόμαστε: ‘’Το Πνεύμα το άγιον, μη αντανέλης φιλάνθρωπε αφ’ ημών, αλλά δώρησαι αξίως την χάριν σου, πολιτευομένους, ψυχή και καρδία διαιωνίζουσαν αυτού, την μετουσίαν κληρονομήσαι ημάς, ναούς και οικητήρια, του Παρακλήτου υπάρχοντας, Ιησού ο Θεός ημών, ο Σωτήρ των ψυχών ημών’’. (Στιχηρό Εσπερινού, Πέμπτης μετά την Πεντηκοστήν).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος

24-6-2016