Άρθρο του Φιλ. Σαχινίδη στην Καθημερινή

Η Ελλάδα το 2013 13

Το 2013 αναμένεται να είναι μια χρονιά σημαντικών και καθοριστικών εξελίξεων για την πορεία της ΟΝΕ αλλά και για την Ελλάδα, που βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη μεταπολεμική κρίση. Η αλληλεξάρτηση των ευρωπαϊκών εξελίξεων και της πορείας της χώρας καθιστά αναγκαία την αξιολόγηση των πρωτοβουλιών σε επίπεδο ευρωζώνης. Η ευρωζώνη, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μεγαλύτερη και μακροβιότερη κρίση μετά τη συγκρότησή της, άρχισε πλέον να κατανοεί ότι το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της πρέπει να αναθεωρηθεί προκειμένου να ξεπεραστεί η κρίση.

Η συζήτηση για την αλλαγή της αρχιτεκτονικής της ΟΝΕ κινείται σε τέσσερις άξονες: χρηματοπιστωτικό, δημοσιονομικό, οικονομικό και πολιτικό. Ο άξονας που έχει κυρίως προχωρήσει είναι του δημοσιονομικού συντονισμού, που ενδιαφέρει κυρίως τη Γερμανία. Με την πρόταση για την τραπεζική ένωση και τον ενιαίο εποπτικό μηχανισμό τραπεζών, πάει να γίνει ένα πολύ σημαντικό βήμα και στο χρηματοπιστωτικό πυλώνα. Στους άλλους δύο πυλώνες - που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την Ελλάδα - δηλαδή στον οικονομικό (στη βάση της πρότασης Hollande για Σύμφωνο Ανάπτυξης) και τον πολιτικό είμαστε ακόμα στη λογική των καλών προθέσεων και όχι συγκεκριμένων δεσμεύσεων και αποφάσεων.

Το ερώτημα που τίθεται είναι, αν η Ευρώπη έχει τα περιθώρια να καθυστερεί στη λήψη σημαντικών αποφάσεων για την πορεία της επειδή η Γερμανία είναι σε προεκλογική περίοδο και η Καγκελάριος επιδιώκει με κάθε τρόπο να μετατεθεί η λήψη αποφάσεων για μετά τις εκλογές. Το Μάιο του 2014 θα γίνουν οι εκλογές για το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Ο κίνδυνος που διατρέχει η Ευρώπη είναι ότι η επιδείνωση της κρίσης ως αποτέλεσμα της αδράνειας στη λήψη αποφάσεων για την αντιμετώπισή της θα οδηγήσει σε ενίσχυση των κομμάτων με σαφή αντιευρωπαϊκό προσανατολισμό. Αυτό είναι πολύ πιθανό να συμβεί σε χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής και οι πολίτες θεωρούν ότι η Ευρώπη αδυνατεί να μετριάσει το κόστος προσαρμογής. Για αυτόν το λόγο οι πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης έχουν πολύ λίγο χρόνο στη διάθεσή τους για να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της. Για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να συμμετάσχει με προτάσεις σε αυτή την ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση για το αύριο της ΟΝΕ. Δεν μπορούμε να είμαστε ούτε απόντες ούτε στο περιθώριο.

Η μελλοντική αρχιτεκτονική πρέπει να είναι ισορροπημένη, να διορθώνει τις στρεβλώσεις του παρελθόντος, αποτέλεσμα της κυριαρχίας νεοφιλελεύθερων αντιλήψεων. Εάν είναι να κάνουμε πάλι μια αρχιτεκτονική στη βάση συντηρητικών αντιλήψεων, τότε η επόμενη κρίση θα είναι αναπόφευκτα στο πρόγραμμα.

Σε ό,τι αφορά στις εξελίξεις στην Ελλάδα, το 2013, θα είναι άλλη μία δύσκολη χρονιά αφού η ύφεση θα παραμείνει βαθιά και η ανεργία θα συνεχίσει να κινείται ανοδικά. Οι αρνητικές προοπτικές στο μέτωπο της οικονομίας θα δοκιμάσουν τις αντοχές της τρικομματικής κυβέρνησης Εθνικής Ανάγκης αλλά και του πολιτικού συστήματος γενικότερα. Η αδυναμία της κυβέρνησης να διασφαλίσει στις διαπραγματεύσεις μια ισόρροπη κατανομή των μέτρων σε βάθος της τετραετίας θα έχει ως αποτέλεσμα την εκ νέου τροφοδότηση της ύφεσης λόγω της βαρύτητας του εμπροσθοβαρούς προγράμματος.

Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση καλείται μέσα στο 2013 να ανατρέψει το κλίμα αρνητικών προσδοκιών και χαμηλής εμπιστοσύνης από την πλευρά των επενδυτών. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ετοιμαστεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο να αξιοποιήσει όλες τις δυνατότητες που προσφέρει η ανάληψη της Ευρωπαϊκής Προεδρίας το 2014 από την Ελλάδα.

Η κυβέρνηση οφείλει να κινηθεί με αποφασιστικότητα προς τρεις κατευθύνσεις. Η πρώτη στόχευση αφορά στη διαμόρφωση προϋποθέσεων για να ανασχεθούν μερικώς οι υφεσιακές συνέπειες του εμπροσθοβαρούς προγράμματος. Για το σκοπό αυτό οφείλει να πετύχει την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται μέσω του προγράμματος δημόσιων επενδύσεων. Εξίσου σημαντική είναι η προσέλκυση επενδυτικών προτάσεων κυρίως από το εξωτερικό, αλλά και η προώθηση των μεταρρυθμίσεων και των αποκρατικοποιήσεων. Η δεύτερη αφορά σε πρωτοβουλίες για ενίσχυση των πλέον ευπαθών τμημάτων της κοινωνίας. Η συνεχής άνοδος της ανεργίας αλλά και οι περικοπές σε πολλά προγράμματα κοινωνικής πολιτικής δημιουργούν πλέον οριακές συνθήκες σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Η τρίτη σχετίζεται με πρωτοβουλίες για ενίσχυση του ανταγωνισμού και πτώση των τιμών. Το κόστος του εφαρμοζόμενου προγράμματος θα ήταν πολύ μικρότερο αν οι τιμές είχαν μειωθεί αισθητά ώστε να εξουδετερώσουν εν μέρει την ονομαστική μείωση μισθών και συντάξεων.

Πέρα από τις πρωτοβουλίες που αφορούν στην οικονομία, το 2013 είναι η χρονιά κατά την οποία μπορούν να υλοποιηθούν μείζονες παρεμβάσεις στον τρόπο λειτουργίας του πολιτικού συστήματος μέσω της αλλαγής του συντάγματος και του εκλογικού νόμου. Η επόμενη χρονιά θα είναι καθοριστική για την πορεία της ΟΝΕ και της Ελλάδας. Κατά τη διάρκειά της θα τεθούν σε δοκιμασία η κοινωνική συνοχή, η σταθερότητα της κυβερνητικής πλειοψηφίας, αλλά και του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος.

Στο βαθμό που οι προαναφερθείσες παρεμβάσεις παραγάγουν τα επιθυμητά αποτελέσματα στην ανάπτυξη, την κοινωνική προστασία και την απασχόληση, τότε θα εξασφαλίσουν τον πολύτιμο πολιτικό χρόνο που έχει ανάγκη η κυβέρνηση το 2013.