Τότε (το 1994) δεν πτωχεύσαμε. Τώρα;

Του Παύλου Τσίμα

«Όλοι, ο διεθνής Τύπος σύσσωμος, όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπαν ότι το Σεπτεμβρη του 1994 εγώ, ως άλλος Καραπάνος, υπουργός Οικονομικών του Τρικούπη, θα πήγαινα στον αείμνηστο Ανδρεα Παπανδρέου το διάταγμα για στάση πληρωμών. Κι εκείνος ως άλλος Χαρίλαος Τρικούπης θα κήρυττε την πτώχευση. Αυτό το θεωρούσαν σχεδόν βέβαιο όλοι».

Καθώς τακτοποιώ έναν χοντρό φάκελλο με μερικές εκατοντάδες συνεντεύξεις, για την εκπομπή «Έρευνα», τα τρία χρόνια της κρίσης, από τον Σεπτέμβριο του 2008, σκόνταψα πάνω σε μια συνέντευξη του Αλέκου Παπαδόπουλου.

Ημερομηνία: Μάρτιος 2009- εποχή μακάριας αμεριμνησίας. Από την συνέντευξη αυτή ξεχώρισα την παραπάνω φράση.

Το 1994 ο Αλέκος Παπαδόπουλος ήταν υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία αντιμετώπιζε τον άμεσο κίνδυνο μιας χρεοκοπίας, που όλοι προεξοφλούσαν. Η χώρα δανειζόταν με απαγορευτικά επιτόκια 21%, και δεχόταν επιπλέον και μια συναλλαγματική επίθεση κατά της δραχμής. Αλλά τελικά η πτώχευση απεφεύχθη. Η προφητεία ματαιώθηκε.

Και μου κάνει εντύπωση που, δυο χρόνια τώρα, ενώ ζούμε και πάλι στον αστερισμό του κινδύνου χρεοκοπίας, κανείς δεν έσκυψε λίγο πιο προσεκτικά πάνω στην εμπειρία εκείνης της κερδισμένης μάχης, το όχι και τόσο μακρινό 1994.

Οι διαφορές ανάμεσα στο τότε και το σήμερα είναι προφανείς:
-  Τότε, η ελληνική οικονομία διέθετε όπλα νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής που τώρα έχει εκχωρήσει στην ΕΚΤ.

-  Τότε, η ελληνική δημοσιονομική προσπάθεια διεξαγόταν σε υγιές διεθνές οικονομικό περιβάλλον, ενώ τώρα η καταστροφική συνταγή της γενικευμένης λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ευρώπη, καταδικάζει την ελληνική προσπάθεια να διεξάγεται μέσα σε ένα βαθιά υφεσιακό διεθνές περιβάλλον.

-  Τότε, η προσπάθεια της χώρας διεξαγόταν σε πλαίσιο σχετικής ελευθερίας, όπου η ελληνική κυβέρνηση έπρεπε να εκπληρώσει στόχους, επιλέγοντας η ίδια τα μέσα πολιτικής. Αποτέλεσμα: ενώ η δημοσιονομική προσαρμογή ήταν μεγάλη, το υφεσιακό αποτέλεσμα ήταν σχετικά μικρό.

Τώρα, αντίθετα, η Αθήνα έχει χάσει κάθε αυτονομία και ελευθερία στην επιλογή των μέσων, δεν κυνηγά στόχους, προσπαθεί να εφαρμόσει συνταγές, αποτυγχάνει, με αποτέλεσμα βαθύτερη ύφεση και μεγαλύτερη δυσπιστία.

-  Τότε, το έπαθλο της προσπάθειας ήταν θετικό και αισιόδοξο: η συμμετοχή στην ΟΝΕ. Τώρα είναι απλώς η μίζερη επιδίωξη εκταμίευσης της επόμενης δόσης.

-  Τότε, η ελληνική κοινωνία είχε ακόμη ισχυρή συνοχή και η εμπιστοσύνη στην πολιτική ηγεσία δεν είχε απομοιωθεί.

Η εμπιστοσύνη, στο μεταξύ, εξατμίστηκε και η συνοχή κλονίστηκε από ένα διπλό σοκ- το σοκ της ψεύτικης ευημερίας των περασμένων δέκα χρόνων, που έσπασε κώδικες ζωής και ανέτρεψε αξίες κι έπειτα το σοκ της ξαφνικής έκπτωσης.

-  Τότε, υπήρχε μια ισχυρή πολιτική βούληση τιθάσσευσης του προβλήματος (αποτυπωμένη στην θρυλική φράση του Ανδρέα: «Ή η Ελλάδα θα αφανίσει το χρέος ή το χρέος θα αφανίσει την Ελλάδα») και ένα ισχυρό, συνεκτικό οικονομικό επιτελείο που εργαζόταν με σύστημα και σχολαστική επιμέλεια μυρμηγκιού. Τώρα…

Τους υπόλοιπους παράγοντες, και ιδίως αυτούς που αφορούν στο διεθνές περιβάλλον, δεν είναι στο χέρι μας να τους αλλάξουμε. Αλλά τον τελευταίο αυτόν παράγοντα είναι ανεξήγητο, εγκληματικό σχεδόν, που, δυό χρόνια τώρα, τον στερούμε από τον εαυτό μας.-