Σε ενεργειακή τροχιά στρέφεται ο Δήμος Σερβίων – Συνέντευξη του Δημάρχου Χρήστου Ελευθερίου στον «Χ»

Του Σωκράτη Μουτίδη – sokmoutidis@gmail.com

Την ενεργειακή του κατεύθυνση επιθυμεί να αναδείξει ο Δήμος Σερβίων όπως ξεκάθαρα φάνηκε από τις απαντήσεις του Δημάρχου Χρήστου Ελευθερίου στην συνέντευξή του στον «Χ». Η ενεργειακή κατεύθυνση φάνηκε άλλωστε από την τοποθέτηση στην θέση του Ειδικού Συμβούλου του πρώην Προέδρου της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονονθράκων Γιάννη Μπασιά ο οποίος εδώ και λίγους μήνες έχει επιστρέψει στην Ελλάδα από την Γαλλία που ζούσε.

Στην συνέντευξή του ο κ. Ελευθερίου μιλά για δημιουργία ΑΠΕ στην περιοχή, για εξέταση διαφόρων σεναρίων για εκμετάλλευση φυσικού αερίου για ψύξη και θέρμανση, για αντλίες θερμότητας και γενικά για προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. Επίσης γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στην αξιοποίηση των κοιτασμάτων της ΛΑΡΚΟ για αποθήκευση υγροποιημένου CO2 που θα προκύψει από την τεχνολογία CCUS (δέσμευσης εκπομπών διοξειδίου άνθρακα). Τέλος ο κ. Ελευθερίου αναφέρεται και στα σχέδια ενταφιασμού αποβλήτων στο παλιό ορυχείο της ΜΑΒΕ που έχει σηκώσει θύελλα αντιδράσεων στην περιοχή.

Πόσο σαφής είναι η ενεργειακή κατεύθυνση του Δήμου Σερβίων; Δυστυχώς ή ευτυχώς, όταν μιλάμε για ενέργεια στην περιοχή δεν μας έρχεται στο μυαλό ο Δήμος Σερβίων.
Σωστά, υπάρχουν κατεστημένες ιδέες για την ενέργεια διότι ο Δήμος μας όπως και όλοι οι Δήμοι της περιοχής την αγόραζε πάντα, πιο φθηνά για αυτούς που δουλεύανε στη ΔΕΗ, αλλά όχι για όλους. Σήμερα λόγω της ευρωπαϊκής απόφασης για παύση της εκμετάλλευσης του λιγνίτη προς καύση και παραγωγή ηλεκτρισμού τα πράγματα αλλάζουν δραστικά. Δεν θα σταθώ στον λιγνίτη αυτή τη στιγμή αλλά στο πως ο Δήμος θα μπορέσει να κερδίσει κάποια ανεξαρτησία ενεργειακής τροφοδοσίας από τα δικά του παράγωγα αποφεύγοντας μαζικές εισαγωγές που θα ανεβάζουν τα τιμολόγια. Η βιομάζα, οι άλλες χρήσεις του λιγνίτη, η υψομετρική εκμετάλλευση των λιγνιτικών λεκανών για ηλεκτροπαραγωγή, η στρατηγική θέση του δήμου μεταξύ Πτολεμαΐδας και Λάρισας, το ανάγλυφο, το οποίο επιτρέπει την εκμετάλλευση της ηλιοφάνειας στο σύνολό της και τα αέρια ρεύματα είναι μεταξύ άλλων τομείς
επιλογής αυτή την στιγμή.

Μας απασχολεί πολύ επίσης η θέρμανση και η ψύξη και εξετάζουμε σοβαρά τα διάφορα σενάρια διανομής φυσικού αερίου όπως και τη λύση των αντλιών θερμότητας που εξασφαλίζουν την πιο
δημοκρατική αντιμετώπιση του θέματος για τις απομακρυσμένες κοινότητες, εφόσον καλώδια υπάρχουν παντού. Σημαντικό επίσης είναι ότι για τις αντλίες θερμότητας το περιβαλλοντικό αντίκτυπο είναι μηδαμινό, ενώ εντάσσονται και στο πρόγραμμα Εξοικονομώ. Σε ότι αφορά στο φυσικό αέριο, κάνεις δεν εγγυάται χαμηλές τιμές μετά από μερικά χρόνια.

Η πραγματοποίηση των στόχων αυτών θα χρειασθεί λοιπόν αναπτυξιακούς εταίρους οι οποίοι θα συμβάλλουν στην αναζωογόνηση της τοπικής οικονομίας. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένας εταίρος που θα χρηματοδοτήσει επενδύσεις του Πράσινου Πυλώνα που θα αλλάξουν το οικονομικό μοντέλο των περιοχών ηλεκτροπαραγωγής με , αλλά και αυτών που εξαρτώνται από την δραστηριότητα. Η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και εταιρειών είναι ο δεύτερος άξονας εργασίας που θα αξιοποιηθεί για τους τομείς της αγροτικής οικονομίας, του ορυκτού πλούτου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των τομέων της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων και των αγρο-κτηνοτροφικών εφαρμογών, και των ορυκτών πόρων. Μοιράζονται παρόμοιες αναπτυξιακές διαδρομές, πολλές κοινές τεχνολογίες και πρακτικές, όπως και κοινά νομικά, ρυθμιστικά και περιβαλλοντικά καθεστώτα εποπτείας.

Έχετε προχωρήσει στην δημιουργία μιας ομάδας με επικεφαλής τον κ. Γιάννη Μπασιά που έχει αντικείμενο τα ενεργειακά. Τι αντικείμενο έχει αυτή η ομάδα και τι να περιμένουμε;

Το Τμήμα Στρατηγικής και Ανάπτυξης, έχει συσταθεί πρόσφατα και στελεχωθεί από μια ομάδα νέων. Στοχεύει στους τομείς της ενέργειας, των ορυκτών πόρων της περιοχής και της αγροτικής ανάπτυξης και καλύπτει ειδικότητες γεωπληροφορικών συστημάτων, ηλεκτρολόγιας – μηχανολόγιας, ρομποτικής, αγρονομίας και επικοινωνίας. Θα εμπλουτισθεί σύντομα με δύο επιπλέον ειδικότητες, περιβαλλοντικής νομοθεσίας και τεχνικής γεωλογίας. Επιθυμούμε να προσελκύσουμε εταιρείες και επενδύσεις, υποστηρικτικές βιομηχανίες και εκπαιδευτικά ιδρύματα για την αξιοποίηση των τομέων της αγροτικής οικονομίας, του ορυκτού πλούτου και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ήμαστε ήδη προχωρημένοι. Η ομάδα έχει αναλάβει ως πρώτο βήμα την εκπόνηση έκθεσης σχετικά με την παρούσα κατάσταση των τομέων ενέργειας και ορυκτών πόρων στην περιοχή. Μια πρώτη καταγραφή των προοπτικών θα ανέβει στην ιστοσελίδα του δήμου τις επόμενες μέρες. Παράλληλα εργάζεται για την επιλογή των έργων που απαιτούν επείγουσα προσοχή λόγω τεχνικών, εμπορικών, κανονιστικών, περιβαλλοντικών, εκπαιδευτικών και κοινωνικών ζητημάτων. Το γεωγραφικό φάσμα της συνεισφοράς είναι σε ορισμένες περιπτώσεις μεγαλύτερο, λόγω των συνεργειών και του κύριου ρόλου που διαδραματίζει η περιοχή στην ευρύτερη Δυτική Μακεδονία, συμπεριλαμβανομένων των δήμων Κοζάνης, Πτολεμαΐδας, Βοίου.

Ο Γιάννης Μπασιάς είναι από τις αρχές Δεκεμβρίου Ειδικός Σύμβουλος για την ανάπτυξη και τις βιώσιμες εξελίξεις της ενέργειας και των ορυκτών πόρων του Δήμου Σερβίων. Η επιλογή δεν έγινε τυχαία, διαθέτει 35 χρόνια διεθνούς επαγγελματικής εμπειρίας στην οργάνωση τεχνικών έργων και την εταιρική διαχείριση για τη δημιουργία χαρτοφυλακίου ενεργειακών πόρων. Πρόσφατα επέστρεψε στην Ελλάδα και διετέλεσε Προέδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων ΑΕ (EΔEY) από το 2016. Επίσης να αναφέρω πως κατάγεται από τα Σέρβια και το Βελβεντό.

Θα ήθελα να αναφερθούμε στο θέμα της ΜΑΒΕ και να ξεκαθαρίσετε την θέση σας για τα όσα σχεδιάζονται για τον ενταφιασμό αποβλήτων στο παλιό ορυχείο. Συμφωνείτε με αυτήν την εξέλιξη;
Οι εργασίες που υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πιλοτικού προγράμματος LIFE03 NV/GR/000214 περιλάμβαναν την αποκατάσταση των περιοχών που περιέχουν διάσπαρτους σωρούς και κομμάτια από ακάλυπτες ίνες αμιάντου και διάθεση 300 τόνων στερεοποιημένων και επεξεργασμένων αποβλήτων αμιάντου σε επιλεγμένη θέση το ορυχείο. Το έργο Asbestmine ήταν το πρώτο σημαντικό βήμα για την περιβαλλοντική αποκατάσταση της βαριά μολυσμένης περιοχής του MABE με ίνες αμιάντου. Η μεθο
δολογία που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του πιλοτικού έργου LIFE, προσέφερε μια μοναδική λύση για την επεξεργασία και τη διάθεση αυτής της τεράστιας ποσότητας των επικίνδυνου υλικού
που απομένει μετά την διακοπή των δραστηριοτήτων εξόρυξης. Ο αμίαντος, μετά από τη στερεοποίηση του, θα μπορεί να θαφτεί σε επιλεγμένες θέσεις του ορυχείου που θα διαμορφωθούν κατάλληλα για να δεχτούν τα αδρανοποιημένα υλικά.

Σας διαβεβαιώ ότι η διάθεση των ποσοτήτων του στερεοποιημένου αμιάντου θα απαιτήσει πριν από οποιαδήποτε απόφαση σοβαρή μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων που θα καλύπτουν τη λειτουργία της Μονάδας που θα αναλάβει τη διάθεση των αποβλήτων του αμιάντου. Δεν πρόκειται να παίξουμε με τους υδροφόρους ορίζοντες, τη διαπερατότητα των γεωλογικών σχηματισμών και τις πιο σύγχρονες τεχνικές απομόνωσης. Βέβαια, σε αυτές τις περιπτώσεις ο διαγωνισμός με κριτήρια τεχνικά και οικονομικά είναι αυταπόδεικτος.

Όσον αφορά στις εξελίξεις της πώλησης της ΛΑΡΚΟ ο Δήμος Σερβίων πόσο και πως θα επηρεαστεί; Υπάρχει σχέδιο σας σε εξέλιξη για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις;

Είναι γνωστό πως το ορυχείο λιγνίτη της ΛΑΡΚΟ στον Δήμο μας βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εδώ και πολλούς μήνες. Η ΛΑΡΚΟ από το ορυχείο της περιοχής παράγει λιγνίτη, που χρησιμεύει για την επεξεργασία νικελίου, αδρανών υλικών, γραφίτη, ανθρακίτη και άλλων προϊόντων. Τον Ιανουαρίου του 2021 ολοκληρώνεται πιθανότατα η προθεσμία εκδήλωσης μη δεσμευτικού ενδιαφέροντος σύμφωνα με την πρόσκληση που εκδόθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ για τη ΛΑΡΚΟ. Στην παρούσα συγκυρία το θετικό στοιχείο είναι πως η ζήτηση νικελίου αυξάνεται διεθνώς, λόγω της χρήσης του στη νέα γενιά μπαταριών που πρωταγωνιστούν βεβαίως στη ραγδαία ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης. Το ζητούμενο βέβαια είναι να βρεθεί επενδυτής για τη ΛΑΡΚΟ και ταυτόχρονα να διασφαλιστούν όλες οι θέσεις εργασίας.
Όσον αφορά στα ορυχεία λιγνίτη της ΛΑΡΚΟ στην περιοχή μας, υπάρχουν δύο προβλήματα και όχι ένα μόνο. Το πρώτο αφορά στις θέσεις εργασίας του ευρύτερου χώρου ενασχόλησης με το ορυχείο που ισοδυναμεί με 200 οικογένειες. Το δεύτερο είναι περιβαλλοντικό και απαιτεί δραστηριοποίηση όχι μόνον του Δήμου αλλά και των κρατικών παραγόντων. Έχουμε εντοπίσει κάποια προβλήματα
με ισχυρό αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα που σχετίζονται όχι με την καύση αλλά με τις εγκαταστάσεις, με την αποκατάσταση του εδάφους, των πρανών, του υδρογραφικού δικτύου και των κατασκευασθέντων αποταμιευτήρων. Αυτά τα θέματα πρέπει να αντιμετωπισθούν πριν την πώληση διότι η πώληση δεν περιλαμβάνει ούτε ασχολείται με τα ορυχεία λιγνίτη.

Μια καλή εναλλακτική λύση η οποία θα βοηθήσει στην συνέχιση των δραστηριοτήτων των ορυχείων είναι η εφαρμογή της τεχνολογίας δέσμευσης, χρήσης και αποθήκευσης του διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture Utilisation and Storage – CCUS). Το CCUS θα μπορούσε να είναι μια γέφυρα προς το πράσινο υδρογόνο και να εντάσσεται στους άξονες της περιφέρειας προς ένα καθαρό μηδενικό αποτύπωμα διοξειδίου του άνθρακα στο βιομηχανικό σύμπλεγμα της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτή η ιδέα είναι ακόμα στα σπάργανα αλλά μπορούσε να προσφέρει προϊόντα υψηλής αξίας από λιγνίτη και να δώσει ώθηση στο ΑΕΠ. Η μελέτη του ΣΔAM δείχνει ότι σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας θα μπορούσε
να επιφέρει συνολικά 1,5 δισεκατομμύριο και θέλουμε να είμαστε παρόντες μέσα από μια λογική αποκέντρωσης και σε επίπεδο νομού. Φανταστείτε το ανακαινισμένο τούρκικο σχολείο να γίνει μια ερευνητική αντένα χουμικών προϊόντων, βιομάζας και γεωπονίας. Πάντως καλή αρχή θα ήταν για την σωστή αξιοποίηση του ορυχείου της ΛΑΡΚΟ στην περιοχή, να υπάρξει μια σοβαρή περιβαλλοντική μελέτη, κάτι το οποίο δεν υπάρχει σήμερα.

Ποιες είναι οι ενέργειες στις οποίες πρόκειται να προβεί ο Δήμος Σερβίων, για την γεωργοκτηνοτροφική ανάπτυξη στο πλαίσιο του προγράμματος απολιγνιτοποίησης Δ. Μακεδονίας;

Ο Δήμος Σερβίων έχει ήδη συντάξει ορισμένες προτάσεις οι οποίες αφορούν στην ανάπτυξη του γεωργοκτηνοτροφικού τομέα στην περιοχή. Μεταξύ άλλων είναι η ανάγκη δημιουργίας μονάδων βιομάζας και ενεργειακών κοινοτήτων. Η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα, υπολείμματα και απόβλητα φυτικής και ζωικής προέλευσης, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο για παραγωγή ενέργειας, αλλά και τα αστικά υγρά απόβλητα και στερεά απορρίμματα και υπολείμματα της βιομηχανίας τροφίμων και της αγροτικής βιομηχανίας. Το πρόγραμμά μας θα επιφέρει την ενίσχυση του εισοδήματος του αγροτικού πληθυσμού της περιοχής, εμφανίζοντας επιπρόσθετα πολλά πλεονεκτήματα: Για παράδειγμα η παραγωγή ρεύματος από ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, ενώ παράλληλα πλήθος οργανικών και ζωικών αποβλήτων μετατρέπονται σε χρήσιμες πρώτες ύλες, αυξάνοντας την περιβαλλοντική συνεισφορά.

Επίσης η μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, των παθογόνων οργανισμών (προερχόμενων από οργανικά και ζωικά υποπροϊόντα), καθώς και η μείωση των οσμών και περιβαλλοντικής ρύπανσης που προκαλεί η υφιστάμενη ανεξέλεγκτη διάθεσή τους στο έδαφος χωρίς προηγούμενη επεξεργασία, αποφεύγοντας τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα. Ελπίζουμε πως η κάθε μονάδα αξιοποίησης βιοαερίου θα παράγει ποσότητα βιολογικού λιπάσματος ικανού να καλύψει την οργανική λίπανση χιλιάδων στρεμμάτων. Οι επενδύσεις αυτές μπορεί να είναι είτε δημοτικές, είτε να προέλθουν από ενεργειακές κοινότητες στις οποίες θα συμμετέχουν αγρότες, αγροτικοί συνεταιρισμοί, ΤΟΕΒ και φορείς της περιοχής που έχουν σχέση με τη βιομάζα. Ο Δήμος Σερβίων μελετώντας σοβαρά την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας, άρχισε ήδη συνεργασίες με κρατικούς και ανεξάρτητους οργανισμούς για το συγκεκριμένο ζήτημα.

Κλείνοντας, ποιος είναι ο στόχος του Δήμου Σερβίων στον ενεργειακό τομέα;
Ας μην κοροϊδευόμαστε, η ζήτηση της ενέργειας στην περιοχή μειώνεται δημιουργώντας πολλά προβλήματα, τόσο σε οικονομικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Σε συνδυασμό με την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση την οποία βιώνει η περιοχή λόγω Covid, η οικονομική ζωή του τόπου έχει δεχτεί ένα πολύ μεγάλο πλήγμα.

Για το λόγο αυτό ο Δήμος Σερβίων έχει ήδη ξεκινήσει έναν αναπτυξιακό σχεδιασμό προκειμένου να αποτρέψει τις αρνητικές εξελίξεις για την περιοχή. Η δημιουργία αναπτυξιακών εταίρων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την οικονομική ευημερία, την περιβαλλοντική διαχείριση και την κοινωνική αξία κατά την περίοδο της απολιγνιτοποίησης. Η συνεργασία με ενδιαφερόμενους φορείς αποβλέπει στον εντοπισμό και καθορισμό έργων- στόχων που είναι κρίσιμα για την πρόοδο των τομέων της ενέργειας και των ορυκτών πόρων. Θα επιτρέψει την επιλογή έργων τα οποία απαιτούν, λόγω των τεχνικών, των εμπορικών και περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών βασικούς άξονες του πλαισίου για την πορεία μιας βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής.

Σωκράτης Μουτίδης – www.xronos-kozanis.gr