Brexit στη μέση του πουθενά

Άρθρο του Νίκου Ανδρουλάκη στην Εφημερίδα «Τα Νέα»

Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 είναι πλέον παρελθόν. Το Brexit είναι πραγματικότητα και το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί πλέον μια τρίτη χώρα. Οι αντιδράσεις ήταν ανάμεικτες. Από τα δάκρυα των remainers, κατά τη διάρκεια της τελικής ψηφοφορίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και της υποστολής της σημαίας την Παρασκευή το βράδυ, στη στρατιωτικού τύπου αποχώρηση των ευρωβουλευτών του Φάρατζ υπό τους ήχους της σκωτσέζικης γκάιντας. Σε κάθε περίπτωση, η 31η Ιανουαρίου του 2020 θα μείνει στην Ιστορία ως η ημερομηνία εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μιας διαδικασίας που ξεκίνησε πολύ νωρίτερα και σίγουρα πιο πριν από το δημοψήφισμα που έλαβε χώρα σχεδόν τριάμισι χρόνια πριν, τον Ιούνιο του 2016.

Η συμφωνία αποχώρησης δεν ήταν εύκολη υπόθεση ούτε στη διαπραγμάτευσή της ούτε όμως και στην αποδοχή της από τους Βρετανούς, με τη χώρα να έχει αλλάξει τρεις πρωθυπουργούς και να έχει οδηγηθεί στις κάλπες δύο φορές όλο αυτό το διάστημα. Η συμφωνία που τέθηκε σε εφαρμογή προβλέπει τη διατήρηση της ειρήνευσης στο νησί της Ιρλανδίας, τα δικαιώματα των τριών εκατομμυρίων Ευρωπαίων πολιτών που διαμένουν στη Βρετανία και των περίπου δύο εκατομμυρίων Βρετανών που μένουν στην Ευρώπη. Το κυριότερο σημείο τριβής αποτελούσε η ανάγκη μη ύπαρξης συνόρων μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδίας, βασική προϋπόθεση για την εφαρμογή της Συμφωνίας της Μ. Παρασκευής, η οποία έδωσε τέλος σε πολλά χρόνια ταραχών.

Όμως, τα δύσκολα τώρα ξεκινάνε. Η έξοδος της Βρετανίας σηματοδοτεί την έναρξη της μεταβατικής περιόδου μέχρι το τέλος του 2020, κατά την οποία θα πρέπει να καθοριστεί η μελλοντική σχέση. Παράλληλα ο Βρετανός πρωθυπουργός θα έχει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της Σκωτίας με τις αιτήσεις για νέο δημοψήφισμα για ανεξαρτησία της περιοχής να αυξάνονται, ενόψει και των τοπικών εκλογών το 2021. Τη Δευτέρα, ο επικεφαλής Ευρωπαίος διαπραγματευτής Μισέλ Μπαρνιέ αναμένεται να παρουσιάσει τη νέα διαπραγματευτική εντολή εκ μέρους των 27. Το στενό χρονικό περιθώριο που θέτει η κυβέρνηση Τζόνσον για επίτευξη συμφωνίας μέχρι το τέλος του χρόνου και η εντελώς διαφορετική προσέγγιση που έχουν οι δύο πλευρές δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας για εύκολη κατάληξη σε συμφωνία, με το σενάριο για ένα «no deal Brexit» στο τέλος του χρόνου να παραμένει πιθανό.

Το Λονδίνο θα επιχειρήσει σαλαμοποίηση και συμφωνίες ανά τομέα με προτεραιότητα στις υπηρεσίες και την ασφάλεια. Θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τον καθορισμό των αλιευτικών ζωνών και τη συνεργασία στους τομείς της ασφάλειας για παραχώρηση από την Ένωση μεγαλύτερης πρόσβασης στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών στην Ενιαία Αγορά, ώστε να διατηρηθεί το Σίτι του Λονδίνου το μεγαλύτερο hub παγκοσμίως. Αντιθέτως η EE θα επιδιώξει μια συνολική συμφωνία - πυξίδα για όλους τους τομείς και μετά σε δεύτερο χρόνο διαπραγμάτευση ανά κεφάλαιο, συμπεριλαμβανομένων και σημείων όπως η λίστα των προϊόντων προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης που είναι πολύ σημαντικά για τη χώρα μας. Βασική προτεραιότητά μας είναι η αποφυγή μιας «Σιγκαπούρης στον Τάμεση». Θα πιέσουμε για σεβασμό των κανόνων ανταγωνισμού, ώστε να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι για τα κράτη - μέλη, φρενάροντας τις κρατικές ενισχύσεις, ενώ στις προτεραιότητες θα είναι και ο σεβασμός στη φορολογική πολιτική της Ένωσης, στα εργασιακά δικαιώματα και στα υψηλά περιβαλλοντικά στάνταρ.

Για να χρησιμοποιήσω και μια φράση του Ουίνστον Τσόρτσιλ, ίσως του πιο γνωστού Βρετανού πολιτικού και ενός από τους πρώτους υπερασπιστές του ευρωπαϊκού οράματος, «αυτό δεν είναι το τέλος. Δεν είναι καν η αρχή του τέλους. Ίσως είναι το τέλος της αρχής».