Πανηγύρισε το ορεινό και ιστορικό Εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Πανηγύρισε με Μέγα Εσπερινό, Αρτοκλασία και ευλογία κολλύβων εορταζόμενου αγίου, Όρθρο και Θεία Λειτουργία (23 και 24 Ιουνίου 2017, μνήμη Γενεθλίου του Προδρόμου) το ορεινό, μικρό και ιστορικό ιερό Εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου.    

Τον πανηγυρικό Μέγα Εσπερινό, την Αρτοκλασία και το Τρισάγιο τέλεσε (τον τελεί, με χαρά και τιμή, ανελλιπώς από το 1984, απ’ όταν ήρθε από την Αιανή στο Βελβεντό)  ο πρωτοπ. Κωνσταντίνος Κώστας. Έψαλαν (στον Μ. Εσπερινό) ο Γιάννης Παπαγόρας και ο Βασίλης Καρανώτας. Τη πανηγυρική Θεία Λειτουργία τέλεσε ο αρχιμ. Αυγουστίνος Μύρου, ιεροκήρυκας της Ι.Μ. Σερβίων και Κοζάνης.  

Από τον φετινό γιορτασμό απουσίασε σωματικά ο κοιμηθείς προ ολίγων ημερών επίτροπος του Εξωκλησιού (και του Αγίου Θεοδώρου Παλαιογρατσάνου) Δημήτριος Ι. Παπαδημητρίου. Αιωνία του η μνήμη.    

Το εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου βρίσκεται χτισμένο σ’ έναν από τους πρώτους λόφους των Πιερίων ορέων λίγο χαμηλότερα από το Παλαιογράτσανο και μεταξύ Βελβεντού και Πλατανορέματος. Ο χωματόδρομος μετά τον Αη-Θανάση Βελβεντού, που οδηγεί σ’ αυτό, είναι μια γοητευτική διαδρομή 5 χιλιομέτρων: Κάτω απλώνεται ο κάμπος και η μεγάλη λίμνη του Αλιάκμονα-Πολυφύτου, που η γαλήνια επιφάνειά της ανακλά ολόκληρο τον καλοκαιρινό φυσικό ήλιο προς όλες τις κατευθύνσεις, χωρίς διακρίσεις και απορρίψεις ανθρώπων και τοπικών κοινωνιών τους.

Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι το εξωκλήσι επαναχτίστηκε (με πέτρα της περιοχής) το έτος 1912. Η δυτική (και μοναδική) είσοδος, αμέσως μετά τον μικρό νάρθηκα, είναι χαμηλή (πρέπει να σκύψεις για να μπεις στον Κυρίως Ναό) και πάνω απ’ αυτήν σε μια μικρή καμάρα είναι ζωγραφισμένη σε τοιχογραφία η εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η Πλατυτέρα και η Άκρα Ταπείνωση στο Ιερό (οι μοναδικές τοιχογραφίες του ιερού εξωκλησιού) μαζί με το εξωτερικό σύνολο του πέτρινου οικοδομήματος μαρτυρούν την ιστορικότητα του εξωκλησιού, που αποτελούσε σε μια μακρά χρονική περίοδο ένα μικρό λειτουργικό κέντρο, αφού στη γύρω περιοχή είναι διάσπαρτα ακόμα και εμφανή τα μισογκρεμισμένα καλύβια των κτηνοτρόφων του καιρού εκείνου.

Το εξωκλήσι συνδέεται και με την πυρπόληση του Παλαιογρατσάνου από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής το Δεκέμβριο του 1943. Σ’ αυτό και γύρω από αυτό ‘’πέρασε’’ τον παγερό χειμώνα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του χωριού, αφού τα σπίτια τους και όλο το βιος τους τα είχαν κάψει οι κατακτητές.

Κοντά στο εξωκλήσι (νοτιοανατολικά) υπάρχει ένα μικρό θαυματουργό αγίασμα. Το έχω επισκεφτεί. Παλιότερα, λένε οι μεγαλύτεροι, έβγαζε αρκετό νερό η πηγή. Στο αγίασμα του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου έρχονταν για να θεραπευτούν άνθρωποι και από τα μακρινότερα χωριά: Κρανίδια, Γούλες, Μικρόβαλτο, Τρανόβαλτο. Μου διηγήθηκαν τη θεραπεία των ματιών της Μ.Στ., που στην παιδική της ηλικία οι γονείς της την ‘’έφεραν’’ στο αγίασμα τρεις φορές, της άλειψαν τα μάτια με λάσπη από το αγίασμα και η μικρή (τότε) Μ.Στ. είδε το φως της. 

Το εξωκλήσι σήμερα έχει ανακαινιστεί, χωρίς να προσβληθεί η ιστορικότητά του και είναι όμορφο και φροντισμένο μέσα και έξω. Έγινε επίστρωση του δαπέδου με πλακίδια πολύ όμορφα, προσιδιάζουν με το Ναό και με την πέτρα. Διατηρήθηκε και αξιοποιήθηκε και το μικρό δωμάτιο στη βόρεια πλευρά του. Στο προαύλιο έχουν φυτευτεί δέντρα, όπως αχλαδιά, καστανιά, ροδιά, μηλιά κ.ά. με κυκλική περίφραξη σε όλο το προαύλιο για την προφύλαξή του. Γενικά είναι μια μικρή ορεινή όαση. Το Εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου και η τοποθεσία γύρω από αυτό θυμίζει την ορεινή της Ιουδαίας, τη γενέτειρα του Προδρόμου και Βαπτιστή Ιωάννη.

Συγχαρητήρια στους εκκλησάρηδες Γεώργιο, Ερμιόνη και Κωνσταντίνο Καρδάκο, στους εθελοντές (άνδρες και γυναίκες) που συνεργάζονται, φροντίζουν, κοπιάζουν και διατηρούν ζωντανό και λειτουργικό (στη μνήμη των παλαιοτέρων και υπόδειγμα στους νεότερους) το ιστορικό εξωκλήσι.

Το μικρό (και άγνωστο στους πολλούς) ορεινό εξωκλήσι του Αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου σταλάζει (ως κατοικητήριον του Προδρόμου) γλυκασμό, όπως μας διαβεβαιώνει ο ιερός Υμνογράφος: ‘’Σταλάξατε τα όρη γλυκασμόν, και οι βουνοί ως αρνία σκιρτήσατε, ότι ετέχθη εκ της Ελισάβετ, ο μέλλων εφ’ υμάς αυλίζεσθαι, ο του Κυρίου Πρόδρομος, ο λύσας εν τω τίκτεσθαι, του πατρός την αφωνίαν, διό και ημείς βοώμεν αυτώ. Βαπτιστά του Χριστού πρέσβευε σωθήναι τας ψυχάς ημών’’ (Τροπάριο της Λιτής, 24^ης Ιουν.)  

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος

25-6-2017