Ελληνισμός και νεοφιλελευθερισμός. Ταξικός και εθνικός αγώνας. (Μία συρραφή παλαιότερων άρθρων μου)

του Ανδρέα Τσιφτσιάν

Ο ελληνικός πολιτισμός, ή αλλιώς «ελληνισμός», θέτει στο κέντρο της φιλοσοφίας του τον άνθρωπο και την κοινωνία, την διαδραστική σχέση ανάμεσά τους σε ένα σύμπλεγμα αξιών μεταξύ πολιτείας και πολίτη. Στην αθηναϊκή Δημοκρατία το αγαθό είναι η «ηθική του συστήματος».

Από την άλλη μεριά, στον αντίποδα αυτής της θεώρησης σήμερα, βρίσκεται η έννοια του νεοφιλελευθερισμού της παγκοσμιοποίησης. Εδώ τα κεντρικά στοιχεία είναι το προϊόν και η κατανάλωσή του και η

διαδραστική σχέση μεταξύ αγοράς και αγοραστή. Στην παγκοσμιοποιημένη «Δημοκρατία» το αγαθό είναι η «αποτελεσματικότητα του συστήματος».

Αυτό που προσπαθεί να επιβάλει ο νεοφιλελευθερισμός της παγκοσμιοποίησης
είναι η μετάβαση στο μεταμοντέρνο ή υπερεθνικό κράτος, την μετάβαση από την ηγεμονία της πολιτικής στην ηγεμονία της οικονομίας, με άλλα λόγια την «ιδιώτευση της κοινωνίας» σε ένα κράτος πολυμετοχική ΑΕ, όπου ο εθνικός χαρακτήρας του θα έχει πια μόνο συμβολική σημασία.

Δεν μπορεί διαφορετικά να είναι αποτελεσματικό, παρά μόνο ομοιογενειοποιόντας την ζήτηση, δημιουργώντας κοινά καταναλωτικά πρότυπα σε μία όλο και πιο διευρυνόμενη αγορά, την παγκόσμια. Για να το επιτύχει αυτό, πρέπει να χειραγωγήσει τον άνθρωπο, να «προγραμματίσει» τον εγκέφαλο του έτσι, ώστε να τον μετατρέψει από αυτόβουλο ον σε καταναλωτικό ζώον.

Εν μέσω αυτού του μετασχηματισμού οδεύουμε στο πλαίσιο μιας “hard rock” παγκοσμιοποίησης. Καταργείται η πολιτική σε όφελος της οικονομίας. Το κριτήριο δεν είναι πια πολιτικό/κοινωνικό αλλά αμιγώς οικονομιστικό/ωφελιμιστικό. Παρατηρούμε αντιστροφή του στρατηγικού αξιώματος, του πολιτικού αφηγήματος: Ο σκοπός της πολιτικής δεν οφείλει να υπηρετεί πια την κοινωνία αλλά την οικονομία (Κοντογιώργης).

Εφόσον όμως το κριτήριο είναι «οικονομικό», τότε όχι ο κυρίαρχος Λαός, αλλά οι αγορές, οι τράπεζες , η οικονομική ελίτ, μια φατρία επιλέκτων θα αποφασίζει ως «εξειδικευμένη αριστοκρατία», ως ο «ειδήμων», που «γνωρίζει καλύτερα». Ό,τι θεωρείται πρόσχωμα (βλ. π.χ. αφύπνιση ταξικής ή/και εθνικής συνείδησης), θα εκτελείται.

Στην μεταμοντέρνα «πολιτεία» λοιπόν, όχι η κοινωνία αλλά η οικονομία ορίζει τον σκοπό της πολιτικής. Η έννοια της «ανάπτυξης» αντικαθιστά την έννοια της «ευημερίας». Καταλαβαίνετε τώρα πως αυτοί που μιλούν  για «δίκαιη ανάπτυξη» δεν είναι κάνουν τίποτε άλλο παρά έναν αισχρό συμβιβασμό εξωραϊσμού και αλλοίωσης των εννοιών. «Ψυχραιμία»… είναι τώρα η νέα λέξη της μόδας στις τουρκικές προκλήσεις.

Για να ελέγξουν τους ανθρώπους, αλλάζουν τις έννοιες των λέξεων που αυτοί χρησιμοποιούν.

Δυο κοκόρια στο ίδιο κοτέτσι λοιπόν. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς, ότι οι σχέσεις μεταξύ αυτών των δύο βασικών ιδεών, του Ελληνισμού και της παγκοσμιοποίησης, είναι εχθρικές μεταξύ τους. Για να επιβιώσει η μία πρέπει να εξαφανιστεί η άλλη.

Αυτό ζούμε σήμερα!

Αυτός είναι ένας από τους λόγους που θεωρώ ότι ο ταξικός αγώνας είναι ο εθνικός αγώνας. Δεν μπορεί να εννοηθεί το ένα χωρίς το άλλο. Και οι δύο μορφές αγώνα, έχουν τον ίδιο εχθρό.

Γράφει ο ποιητής σε δυο αράδες αυτά που ο «αναλυτής» θα χρειαζόταν βιβλίο ολόκληρο να πει:

(…)Σώπα, ὅπου νἄναι θὰ σημάνουν οἱ καμπάνες.
Αὐτὸ τὸ χῶμα εἶναι δικό τους καὶ δικό μας.
Κάτου ἀπ᾿ τὸ χῶμα, μὲς στὰ σταυρωμένα χέρια τους
κρατᾶνε τῆς καμπάνας τὸ σκοινὶ - περμένουνε τὴν ὥρα, δὲν κοιμοῦνται,
περμένουν νὰ σημάνουν τὴν ἀνάσταση. Τοῦτο τὸ χῶμα
εἶναι δικό τους καὶ δικό μας - δὲ μπορεῖ κανεὶς νὰ μᾶς τὸ πάρει (...)

Εδώ ο ποιητής περιγράφει μία ανατριχιαστική εικόνα:

Ενα σκοινί! Το ένα άκρο του κρέμεται από μια καμπάνα σ'έναν γεροπλάτανο και το άλλο άκρο του μπαίνει μέσα στο χώμα, στους τάφους των νεκρών, όπου το βαστούν οι πεθαμένοι σφιχτά μες στα σταυρωμένα χέρια τους. Κι όταν ξυπνήσουν, τότε θα τραβηχτεί το σκοινί, σημάδι ότι σηκώνουνται και τότε θα ηχήσει η καμπάνα, ότι έφτασε η ώρα της ανάστασης. Ποια είναι η ανάσταση; Η ταξική αφύπνιση του Λαού, το όρθωμα, το σήκωμα από τα δεσμά των καταπιεστών του. Ποιοι είναι οι νεκροί; Οι πρόγονοι, η ιστορία μας, η εθνική αυτογνωσία του Λαού. Δεν θα μπορούσε να τα συνδέσει καλύτερα κανείς:

Ταξική και εθνική συνείδηση είναι έννοιες ομοούσιες και αδιαίρετες.

Ο Παναγιώτης Κονδύλης έγραψε πριν 25 τόσα χρόνια: "Σήμερα στην Ελλάδα έχουμε ένα πρόβλημα όχι μόνο ως Λαός αλλά και ως Έθνος". Όλη η αλήθεια συμπυκνωμένη σε μία πρόταση λακωνικής σοφίας. Το ένα πρόβλημα δημιουργείται και απορρέει από το άλλο σε ένα διεθνές ιμπεριαλιστικό περιβάλλον στην διεθνή "ταξική" πυραμίδα των λαών-εθνών, όπου το κάθε κράτος έχει την θέση του μέσα σ'αυτήν.

Οι εθνομηδενιστές αρνούνται να παραδεχτούν ότι αυτή η ταξική πυραμίδα δεν υπάρχει μόνο για τα μέλη, τα άτομα μιας κοινωνίας, αλλά και για τα έθνη-κράτη στον διεθνή επιμερισμό εργασίας και κατανομής του παγκόσμιου πλούτου. Όταν κύριοι πολεμάτε (υποτίθεται) τον νεοφιλελευθερισμό της παγκοσμιοποίησης, δεν μπορείτε να μην υπερασπίζεστε αυτό που αυτός πολεμάει! Υπάρχει η αλληλουχία. Υπάρχει δηλαδή πάντα μία κερκόπορτα που ανοίγει πριν πέσει η πόλη. Όταν το έθνος πέσει, πέφτει κι ο Λαός του. Πρώτα θα χτυπήσουν το ένα και μετά θα χτυπήσουν το άλλο.

Αυτό ζούμε σήμερα!

Ως Λαός ζήσαμε εθνικές ήττες και νίκες. Κερδίσαμε μάχες και πολέμους και χάσαμε μάχες και πολέμους.

Ποτέ όμως δεν χάσαμε μάχη χωρίς να πολεμήσουμε.

Σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία μας, χάνουμε  χωρίς να πολεμήσουμε. Πίνουμε το μεθυστικό κρασί της μαλθακοαδράνειας, απολαμβάνουμε την ξεγνοιασιά της δειλίας, την «ασφάλεια» της ανευθυνότητας.   Αυτό με ντροπιάζει. Παραδίδουμε  οικειοθελώς την ψυχή μας.

Και πάντα με ένα επιχείρημα: Για το καλό μας!

Είναι πρωτοφανές το πως «πωλούν» την καταστροφή:

«Επιλέξτε το κακό για να μην έρθει το χειρότερο». Το κακό… ως λύτρωση!

Όποιος χτυπά τον Λαό, χτυπά το Έθνος. Δεν με πίστευαν τότε οι μνημονιακοί και δεξιοί φίλοι μου. Αντιδρούσαν σε κάθε τι που είχε την λέξη «ταξικό».

Όποιος  χτυπά το Έθνος, χτυπά τον Λαό. Δεν με πίστευαν τότε οι αντιμνημονιακοί και αριστεροί φίλοι μου. Αντιδρούσαν σε κάθε τι το «εθνικό».

Κοινωνική ταξική συνείδηση δεν μπορεί να υπάρξει σε περιβάλλον ανελευθερίας. Η ποιότητα της ελευθερίας όμως ορίζει την ποιότητα της Δημοκρατίας. Δημοκρατία είναι εξ ορισμού ελευθερία. Η εθνική ελευθερία όμως είναι η απαρέγκλιτη προϋπόθεση για την ύπαρξη της ατομικής, πολιτικής και κοινωνικής ελευθερίας, οι οποίες και συνιστούν τους τρεις πυλώνες της Δημοκρατίας. Η εθνική ελευθερία λοιπόν, είναι η πρωτογενής ελευθερία  όλων των άλλων μορφών ελευθερίας. Διότι όταν η πατρίδα σου είναι υπόδουλη και σκλαβωμένη, τότε δεν μπορεί να υπάρξει καμία από τις άλλες τρεις.

Δεν μπορείς λοιπόν να λες ότι είσαι δημοκράτης όταν δεν είσαι πατριώτης.

Το έθνος πάλι, ως κοινωνιολογική, οντολογική, ιδεαλιστική έννοια, ως διαισθητική αυτογνωσία, είναι ακριβώς αυτό: H συλλογική συνείδηση της κοινωνίας. Είναι συνειδησιακή έννοια λοιπόν, όχι αιματολογική (όπως πρεσβεύει ο φασισμός), είναι το κοινό σημείο αναφοράς όλων μας. Αλλά αν στην κοινωνία δεν υπάρχει συλλογική συνείδηση, τότε δεν μπορεί να υπάρξει και κοινωνική συνοχή. Αυτή όμως με την σειρά της είναι προϋπόθεση της ταξικής πάλης ενάντια στην οικονομική και πολιτική ολιγαρχία (η οποία ειδικά στο ελληνικό παράδειγμα είναι ξενοκινούμενη). Χωρίς συλλογική κοινωνική συνείδηση δεν υπάρχει λαϊκή κυριαρχία.

Δεν μπορείς λοιπόν να λες ότι είσαι πατριώτης όταν δεν είσαι δημοκράτης.

Όταν ήμουν στην Γερμανία (σε ένα πολύ φιλελεύθερο πανεπιστήμιο) προσπαθούσαν να μας πείσουν να είμαστε αδιάφοροι στα εθνικά μας θέματα. Όποιος τολμούσε να μιλάει με "εθνικά κριτήρια" στηλιτευόταν ως "εθνολαϊκιστής". Εξουδετερωνόταν αμέσως ως ντεμοντέ για να μην πω «επικίνδυνος».

Παρατηρούσα όμως κάτι άλλο που μου προξενούσε αλγεινή εντύπωση: Όσο έκαναν αυτό, άλλο τόσο γινόταν αυτοί πιο εθνικιστές, πιο μερκαντιλιστές, πιο αδιάλλακτοι με τα δικά τους εθνικά συμφέροντα! Προσπαθούσαν να επιβάλουν μία λογική του "παγκόσμιου πολίτη" στους άλλους, εφόσον έκαναν τα πάντα για να περιχαράξουν πρώτα τα συμφέροντα του Γερμανού πολίτη στον κόσμο. Ε και τότε κατάλαβα...

Τελικά ναι, επιβεβαιώνεται για άλλη μία φορά το γεγονός ότι ο ταξικός και ο εθνικός αγώνας είναι ενιαίες και αδιαίρετες έννοιες στο ιστορικό γίγνεσθαι. Πως αλλιώς θα μπορούσε να εξηγήσει κανείς το γεγονός ότι η άνοδος του εθνομηδενισμού ως πρόσταγμα της παγκοσμιοποίησης, τον οποίον και χρησιμοποιεί ως εργαλείο επιβουλής της, συμπίπτει (και) χρονικά με την σημερινή ταξική αφασία;

Επιμύθιο: Δημήτρης Γληνός, Κονστάντζο Πρέβε, Φράνς Φανόν, Μίκης Θεοδωράκης. Εκεί παραπέμπω.