Ενας Έλληνας στην ανθολογία Νorton

Tο διήγημα «Αστείο» του Γιάννη Παλαβού περιλαμβάνεται σε ανθολογία του αμερικανικού οίκου Flash Fiction International: Very Short Stories from Around the World (Norton, 2015) τιτλοφορείται η τελευταία ανθολογία του αμερικανικού εκδοτικού οίκου Νorton. Αυτή τη φορά, ο εκδοτικός οίκος, ο οποίος έχει μεγάλη φήμη στους κύκλους της αγγλόφωνης κριτικής και της εκπαίδευσης, ειδικά της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, για τις λογοτεχνικές ανθολογίες του, κυκλοφορεί έναν τόμο με πολύ μικρά διηγήματα της λεγόμενης flash fiction («αστραπιαίας λογοτεχνίας») από όλον τον κόσμο.

Ο τόμος περιλαμβάνει 86 μικροδιηγήματα συγγραφέων από 50 χώρες. Ένα από αυτά είναι και το διήγημα «Αστείο» από την ομώνυμη συλλογή του Γιάννη Παλαβού (Νεφέλη, 2012). Η συλλογή είχε κριτική και εμπορική επιτυχία στην Ελλάδα. Βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και το Βραβείο Διηγήματος του λογοτεχνικού περιοδικού «Ο Αναγνώστης», έχει κάνει αρκετές ανατυπώσεις και οι πωλήσεις της έχουν ξεπεράσει τα πέντε χιλιάδες αντίτυπα.

Το «Αστείο» συμπεριλαμβάνεται σε έναν τόμο που περιέχει διηγήματα ορισμένων ιερών τεράτων της λογοτεχνίας όπως ο Τσέχος Φραντς Κάφκα, ο νομπελίστας πολωνός ποιητής Τσέσλαβ Μίλος, ο ιάπωνας νομπελίστας πεζογράφος Γιασουνάρι Καουαμπάτα και ο αιγύπτιος νομπελίστας Ναγκίμπ Μαχφούζ, ο Βρετανός Σόμερσετ Μομ, ο Χιλιανός Ρομπέρτο Μπολάνιο, ο ισραηλινός διηγηματογράφος Έτγκαρ Κέρετ, η αργεντινή μαστόρισσα του είδους Άννα Μαρία Σούα.

Το διήγημα μεταφράζει η Κάρεν Βαν Ντάικ, νεοελληνίστρια στο πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης, η οποία έχει μεταφράσει και άλλα διηγήματα της συλλογής Αστείο στο αμερικανικό περιοδικό Brooklyn Rail τον Μάιο του 2014.

Η χαρά και η τιμή για τον 35χρονο έλληνα συγγραφέα ασφαλώς είναι μεγάλη. Μεγάλη όμως είναι η σημασία της έκδοσης και για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία γενικότερα, η οποία δείχνει στον κόσμο ότι συμβαδίζει με τις διεθνείς λογοτεχνικές εξελίξεις. Το μικροδιήγημα είναι μία από αυτές.

Το μικροδιήγημα και η «αστραπιαία λογοτεχνία» -που συζητούνται τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα, συστηματικά μεν, σε περιορισμένο κύκλο δε, βλ. το ιστολόγιο «Ιστορίες Μπονζάι» του περιοδικού «Πλανόδιον»- δεν είναι κάτι νέο, υποστηρίζουν οι επιμελητές του τόμου, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται ακόμη και μικροδιήγημα του Λατίνου Πετρώνιου (1ος μ.Χ. αι.).

«Η "αστραπιαία λογοτεχνία" δεν γεννήθηκε στο Internet», γράφουν στην εισαγωγή τους οι James Thomas, Robert Shapard και Christopher Merrill, «παρ' όλα αυτά, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι άνθησε και διαδόθηκε και έγινε αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου στα χρόνια του διαδικτύου». Η άποψή τους έχει σημασία, διότι παρακολουθούν το είδος από τη δεκαετία του 1990 και έχουν επιμεληθεί αρκετές σχετικές ανθολογίες αρχίζοντας με το Sudden Fiction International (Νorton, 1989) και το Flash Fiction (Norton, 1992). Εκείνο για το οποίο είναι πεπεισμένοι είναι ότι «η "αστραπιαία λογοτεχνία" υπήρξε πάντα μια μορφή που ενθάρρυνε τον πειραματισμό».

Φαίνεται λοιπόν ότι οι σύγχρονοι έλληνες λογοτέχνες δεν βρίσκονται μακριά από τις μορφικές αναζητήσεις και τους εκφραστικούς πειραματισμούς των ομοτέχνων τους στην κεντρική λογοτεχνική σκηνή, δηλαδή στον αγγλόφωνο κόσμο. Ο Παλαβός συγκεκριμένα πειραματίζεται με τη μείξη του ρεαλιστικού με το υπερρεαλιστικό, του πραγματικού με το φανταστικό σε ιστορίες όπου το λογικό μοιάζει αλλόκοτο και το παράλογο φυσιολογικό.

Στο «Αστείο» δυο νέα παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, είναι συμφοιτητές και συγκάτοικοι. Εκείνος κρυφά τη θέλει. Εκείνη, ανίδεη, ερωτεύεται και σχετίζεται με κάποιον άλλο. Ο συγκάτοικος γίνεται, θέλοντας και μη, παρατηρητής της σχέσης αυτής, μέχρι που κάποια στιγμή τον καταπίνει κυριολεκτικά ένα παλιό αστείο του.

http://www.tovima.gr