Οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις και οι ανταγωνισμοί πιέζουν δραματικά και η ενεργειακή κρίση κλιμακώνεται ανησυχητικά – με την εισβολή στην Ουκρανία, επηρεάζοντας τον ραγδαία αυξανόμενο πληθωρισμό, φέρνοντας όλο και πιο κοντά την απειλή μιας παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης. Μαζί και την επισιτιστική κρίση, που νομοτελειακά θα προκαλέσει λοιμούς στις φτωχότερες περιοχές της γης καθώς και ένα νέο μεγάλο κύμα προσφυγιάς προς τις ακτές μας.
Όλες αυτές οι προκλήσεις όμως, απειλούν με τη σειρά τους να φέρουν σε δεύτερη μοίρα την κλιματική αλλαγή.
Ο Σάιμον Στιλ, επικεφαλής του ΟΗΕ για το Κλίμα, απλά και σωστά, επεσήμανε κατά την επίσημη έναρξη της Διάσκεψης για το Κλίμα, στο Σαρμ Αλ Σέιχ, ότι: «Όλες οι κρίσεις είναι σημαντικές, αλλά καμία δεν έχει τέτοιες επιπτώσεις όπως η κλιματική αλλαγή, οι συνέπειες της οποίας θα επιδεινωθούν».
Ζούμε ήδη αυτές τις συνέπειες: καταστροφικές πλημμύρες, καύσωνες, ξηρασία, πυρκαγιές αλλά και αυξανόμενο αριθμό πανδημιών, όπως η πρόσφατη πανδημία Covid-19. Αποτέλεσμα της συστηματικής καταστροφής των φυσικών οικοσυστημάτων του ζωικού βασιλείου.
Αν κάτι θα έπρεπε να κατανοηθεί, ειδικά μετά την πανδημία που μας άγγιξε όλους, όλες τις κοινωνίες ανεξαιρέτως, είναι η κοινή μοίρα της ανθρωπότητας.
Και χωρίς τις απαραίτητες συνεργασίες, κοινές πολιτικές και δράσεις, θα υποφέρουν όλοι οι πολιτισμοί του κόσμου, ασχέτως πολιτικών διαφορών, ιδεολογιών και παραδόσεων.
Καλούνται οι ηγεσίες να αρθούν στο ύψος των ιστορικών περιστάσεων, γιατί σήμερα διακυβεύεται η ίδια η ύπαρξή μας και οι ισχυρότερες δυνάμεις, να ξεπεράσουν τους γεωπολιτικούς τους ανταγωνισμούς.
Η μετάβαση σε ένα βιώσιμο και πράσινο πρότυπο ανάπτυξης, αποτελεί αδήριτη ανάγκη.
Όμως, αυτή η μετάβαση σε μια άλλη, χωρίς υδρογονάνθρακες οικονομία, έχει και βαθιά πολιτικά και ταξικά χαρακτηριστικά. Γιατί έχουν διαμορφωθεί κατεστημένα που δεν θέλουν να «χάσουν» από αυτήν την αλλαγή. Τεράστια είναι τα υπερκέρδη των εταιριών που παράγουν ή εμπορεύονται προϊόντα υδρογονανθράκων. Αλλά η εξάρτησή μας από τους υδρογονάνθρακες – πέρα από τις καταστροφικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την υπερθέρμανση του πλανήτη μας -, αποτελεί και στρατηγικό όπλο για γεωπολιτικά παιχνίδια, όπως δείχνει ο πόλεμος της Ρωσίας απέναντι στην Ουκρανία.
Η διεκδίκηση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον, συγκρούεται με όσους προωθούν μια ανοδική τάση χρήσης του άνθρακα. Συγκρούεται με τις κρατούσες αντιλήψεις και πρακτικές ενός μοντέλου ανάπτυξης που θα έπρεπε να εγκαταλείπεται.
Συγκρούεται με όσους δεν θέλουν την εμβάθυνση της δημοκρατίας και την αποσυγκέντρωση της συγκεντρωμένης οικονομικής εξουσίας στα χέρια μιας ομάδας οικονομικά ισχυρών, το λεγόμενο 1% των πλουσίων στην υφήλιο.
Δεν θα ήταν υπερβολή, το αντίθετο μάλιστα, να σημειωθεί ότι οι δραματικές επιπτώσεις στο κλίμα, σε συνδυασμό με το εντεινόμενο χάσμα μεταξύ εχόντων και μη, καθώς και με τα πλήγματα που δέχεται η δημοκρατία, είναι η τριπλή πρόκληση που αποτελεί τον τροφοδότη εντάσεων και συγκρούσεων.
Δυστυχώς, όπως είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην έναρξη των Εργασιών της 27ης Διάσκεψης για το Κλίμα, «οδηγούμε με πατημένο τέρμα το γκάζι». Προφανώς αναφερόμενος στο όχημα που συμπυκνώνει την κρατούσα αντίληψη όσον αφορά το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης, το καταστροφικό ενεργειακό πρότυπο και τις βλαπτικές καταναλωτικές συνήθειες.
Μια πορεία που αναδεικνύει, την αναιμική αποφασιστικότητα των ηγετών για το μείζον ζήτημα του Κλίματος
Η πολιτική βούληση, αν λείπει, σημαίνει πολλά για τις προοδευτικές δυνάμεις στην υφήλιο.
Είναι ανιστόρητο να περιμένουμε παθητικά τον από μηχανής θεό, έστω και εάν οι κλιματικές κρίσεις γίνονται συνείδηση πια στους λαούς μας.
Είναι απαραίτητη η συμμαχία και η δράση κοινωνικών δυνάμεων που πιστεύουν σε ένα τρίπτυχο: της κοινωνικής δικαιοσύνης, της συμμετοχικής δημοκρατίας και της πράσινης ανάπτυξης.
Και τούτο, γιατί η μετάβαση στην πράσινη και βιώσιμη ανάπτυξη, που θα διασώσει το περιβάλλον και τους πολιτισμούς μας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν:
α) Η μετάβαση φέρει μαζί της κοινωνική δικαιοσύνη. Δηλαδή, μια γενναία ανακατανομή πλούτου, ενίσχυση κοινωνικών υποδομών στήριξης των αδύναμων, εντός και μεταξύ χωρών, εγγυήσεις κοινωνικής ασφάλειας, υγείας, αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας, καινοτόμων φιλικών τεχνολογιών προς το περιβάλλον στις πόλεις, στις συγκοινωνίες, στην παραγωγή και στο χωράφι καθώς και πρόσβαση σε ποιοτική παιδεία.
β) Γίνει με τρόπο δημοκρατικό και συμμετοχικό, ώστε το εγχείρημα να γίνει και κτήμα των ίδιων των πολιτών. Δηλαδή, να είναι οι ίδιοι οι πολίτες, συλλογικά η κοινωνία που θα πάρει τις απαραίτητες αποφάσεις, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και τα εργαλεία πράσινης χρηματοδότησης. Παράλληλα, χώρες όπως η Ελλάδα, μπορούν και πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο Έλληνας καταναλωτής θα είναι και παραγωγός της δικής του ενέργειας. Τεχνολογικά εφικτό, αλλά και πολιτικά, εμβαθύνοντας τη δημοκρατία. Μια οικονομική δημοκρατία όπου ο Έλληνας θα είναι και κυρίαρχος των βασικών μέσων ενεργειακής παραγωγής.
γ) Στηρίξει τον Συμμέτοχο πολίτη, δηλαδή τον πολίτη που συνεχώς ερευνά, τον πολίτη της κριτικής σκέψης και παιδείας. Ο πολίτης που συλλογικά διαβουλεύεται, γνωρίζει, δοκιμάζει, ακούγεται και συνδιαμορφώνει. Αυτό απαιτεί μια μεγάλη ανατροπή στο πώς αρθρώνεται και σε τι στοχεύει το εκπαιδευτικό μας σύστημα σήμερα, ώστε το σχολείο να γίνει εργαστήρι δημοκρατίας. (Εδώ η Έκθεσή μου στο Συμβούλιο της Ευρώπης με θέμα: Συμμετοχική Δημοκρατία για την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής: (https://papandreou.gr/report-climate-change/ )
Οι τρεις αυτοί στόχοι, αν επιτευχθούν, αν γίνει κυρίαρχη πολιτική στις κοινωνίες μας, όχι μόνο θα αποτρέψουν την απειλή της κλιματικής καταστροφής, αλλά θα αποτελούν και μια εγγύηση για την ειρηνική συμβίωση των λαών.
Η απειλή, η κοινή για την ανθρωπότητα απειλή της κλιματικής καταστροφής, μπορεί, αν υπάρχει η πολιτική βούληση, να ενώσει λαούς και περιοχές που βρίσκονται σε αντιπαράθεση.
Αυτό, αποτελεί και στοιχείο μιας αδιάσειστης προσωπικής μου εμπειρίας, από το 2010.
Αναφέρομαι στην πρωτοβουλία (Mediterranean Climate Change Initiative) της Κυβέρνησης μας τότε, να συγκαλέσει, μαζί με την Τουρκία και τη συμμετοχή του Ερντογάν, όλες τις μεσογειακές χώρες προκειμένου να υπογράψουμε από κοινού διακήρυξη συνεργασίας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή μας. Μαζί και την από κοινού ανάπτυξη εναλλακτικών και βιώσιμων πηγών ενέργειας, με στόχο την εξασφάλιση της ενεργειακής μας αυτονομίας, την ηλεκτροδότηση της βόρειας Ευρώπης και την ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού και επαγγελμάτων. (https://www.eib.org/en/press/all/2010-179-mediterranean-leaders-to-launch-regional-initiative-to-fight-climate-change)
Το πνεύμα αυτό, αν επικρατήσει στο Σαρμ ελ Σέιχ, θα έχει συνταρακτικές επιπτώσεις στην παγκόσμια κοινότητα.
Το πνεύμα αυτό, αντανακλάται σε κάποιο βαθμό σε στόχους που υιοθετεί τυπικά σήμερα η ΕΕ.
Όμως, χωρίς την κινητοποίηση των πολιτών, των δυνάμεων που πιστεύουν σε μια παρόμοια προοπτική, θα υπάρξουν μεγάλες αντιστάσεις για μια πράσινη, δίκαιη και δημοκρατική ανάπτυξη. Η επικράτηση της ειρήνης και η υπεράσπιση των δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του δικαίου, απαιτεί και την ενεργοποίηση των πολιτών και ανανεωμένη την αλληλεγγύη και συνεργασία μεταξύ των χωρών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου