Ιδέες χωρίς ρυτίδες | Ομιλία του Πάρι Κουκουλόπουλου στην παρουσίαση του βιβλίου του Κ. Ταταρίδη "Ματιά στο Μέλλον".

Το μυθιστόρημα “Ματιά στο Μέλλον” κινείται στο χώρο της νεολαίας, που είναι για τον συγγραφέα το “διαρκές μέλλον του κόσμου”.

Αυτό αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου και πράγματι, έτσι είναι.

Το βιβλίο είναι μια ωδή στη νιότη, ένα προσκλητήριο στη νεολαία όλου του κόσμου να απαντήσει στις προκλήσεις των καιρών, οικοδομώντας έναν κόσμο καλύτερο με ειρήνη, ασφάλεια και αλληλεγγύη.

Η πίστη του Κυριάκου Ταταρίδη στους νέους δεν είναι γενική και αόριστη, ούτε τους αποδίδει ιδιότητες που ισχύουν  εξ ορισμού λόγω ηλικίας, τουναντίον είναι σαφής και ξεκάθαρος.

Διαρκής και σκληρή προσπάθεια στο πεδίο της γνώσης, συνείδηση της ιστορικής συνέχειας της ανθρωπότητας, υπηρέτηση συγκεκριμένων αρχών και αξιών, αποτελούν όρους εκ των ων ουκ άνευ προκειμένου η νεολαία να γίνει εμβρυουλκός εξελίξεων και δημιουργός του μέλλοντος της.

    Αξίζει να σταθούμε λίγο περισσότερο στο πεδίο της γνώσης, κάτι στο οποίο ο συγγραφέας επιμένει εξαντλητικά.

Παντού στον κόσμο σήμερα υπάρχει η αίσθηση του τέλους μιας εποχής, ένα βαθύ προαίσθημα για τη διάλυση σταθερών ,κατά το παρελθόν, κοινωνιών.

Όπως αναφέρουν οι αθάνατοι στίχοι του ποιήματος “Η Δεύτερη Έλευση” του Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς  σε μετάφραση Γιώργου Σεφέρη:

            “Τα πάντα γίνονται κομμάτια• το κέντρο δεν αντέχει

              Ωμή αναρχία λύθηκε στην οικουμένη

              Οι καλύτεροι χωρίς πεποίθηση, ενώ οι χειρότεροι

              Είναι γεμάτοι από την ένταση του πάθους

              Και ποιο ανήμερο θεριό, μια που έρθει τέλος η ώρα του

              Μουντά βαδίζει για να γεννηθεί στη Βηθλεέμ; “

Ο Γέιτς έγραψε αυτούς τους στίχους Ιανουάριο 1919 δυο μήνες μετά το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Ενστικτωδώς, αισθάνθηκε ότι η Ειρήνη σύντομα θα έδινε τη θέση της σε ακόμα μεγαλύτερες φρίκες. Σήμερα, ακριβώς 100 χρόνια μετά, ο κόσμος στοιχειώνεται ξανά από το φόβο μιας αποτυχίας της δημοκρατίας.

Η άνοδος του Τραμπ και η επικράτηση του Brexit δεν είναι τυχαία ούτε μεμονωμένα γεγονότα και τα αναλυτικά εργαλεία των θεωριών περί λαϊκισμού ή/και Νεοφιλελευθερισμού αδυνατούν να δώσουν πειστικές απαντήσεις των εξελίξεων.

Η ανθρωπότητα χάνει την πίστη της στη φιλελεύθερη αφήγηση που κυριάρχησε στην παγκόσμια πολιτική τις τελευταίες δεκαετίες, ακριβώς τη στιγμή που η συγχώνευση της βιοτεχνολογίας με την τεχνολογία της πληροφορίας μας φέρνει αντιμέτωπους με τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει συναντήσει ποτέ το ανθρώπινο είδος.

Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι μια νέα μορφή ανισοτήτων, εντελώς διαφορετική και πολύ πιο ακραία από αυτές που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.

Ο ιστορικός Χαράρι στο τελευταίο του βιβλίο “21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα” γράφει:

“Οι αλγόριθμοι των μεγάλων δεδομένων δημιουργούν ψηφιακές δικτατορίες στις οποίες όλη η εξουσία βρίσκεται συγκεντρωμένη στα χέρια μια μικροσκοπικής ελίτ, ενώ η πλειονότητα υποφέρει, όχι από την εκμετάλλευση αλλά από κάτι πολύ χειρότερο- από την ασημαντότητα της.”

Έχει σημασία στο σημείο αυτό να υπογραμμιστεί ότι πολλοί μεγάλοι σύγχρονοι διανοητές που έχουν εντοπίσει τον ίδιο κίνδυνο, ο καθένας με τη δική του οπτική, συγκλίνουν όλοι τους χωρίς εξαίρεση, σε μια θέση. Η παιδεία και η γνώση είναι η ασφαλέστερη επένδυση για την καταπολέμηση των ανισοτήτων στη νέα εποχή.

Ο συγγραφέας έρχεται να ενώσει τη δική του φωνή στην πιο κρίσιμη ίσως παράμετρο που θα προσδιορίσει τις εξελίξεις και τελικά την ευημερία τα επόμενα χρόνια.

Ακριβώς έτσι συντονίζεται ο Κυριάκος Ταταρίδης και στο άλλο μεγάλο ερώτημα της εποχής.

Θα αναζητήσουμε λύσεις σε πλαίσιο εθνικό ή πρέπει να υπάρξουν συνέργιες και αλληλεγγύη σε παγκόσμιο επίπεδο  όπως ποτέ μέχρι σήμερα;

Η συγχώνευση της τεχνολογίας της πληροφορίας και της βιοτεχνολογίας απειλεί τις κεντρικές νεωτερικές αξίες της ελευθερίας και της ισότητας όπως έχει ήδη τονιστεί και το μεταναστευτικό κύμα δεν πρόκειται να σταματήσει με συμβατικούς τρόπους.

Κάθε λύση στην πρόκληση της τεχνολογίας αλλά και του μεταναστευτικού πρέπει να περιλαμβάνει την παγκόσμια συνεργασία.

Αλλά ο εθνικισμός, η θρησκεία και η κουλτούρα διαιρούν την ανθρωπότητα σε εχθρικά στρατόπεδα και κάνουν πολύ δύσκολη τη συνεργασία σε παγκόσμιο επίπεδο.

Κανένας δεν λέει να καταργήσουμε τα έθνη, τις θρησκείες και την ομορφιά των πολιτισμών,

να σταματήσουμε να τα χρησιμοποιούμε ως εμπόδια στην παγκόσμια συνεργασία είναι το ζητούμενο , όπως ακριβώς περιγράφεται στο βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα.

Σε άλλες εποχές, το μήνυμα της συνεργασίας όπως το περιγράφει ο συγγραφέας μπορούσε εύκολα να χαρακτηριστεί ρομαντικό, δεαλιστικό και ουτοπικό, ή αλλιώς πολύ όμορφο για να είναι αληθινό, σήμερα όμως είναι αναγκαίο και επείγον.

Η άλλη μεγάλη πρόκληση της ανθρωπότητας είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία κατέχει κεντρική  θέση στο βιβλίο του Κυριάκου Ταταρίδη.

Οι αναφορές στη φυσική μας κληρονομιά είναι χειμαρρώδεις και εντυπωσιακές γιατί πηγάζουν από την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος είναι ένα κομμάτι της φύσης. Όπως μας λέει χαρακτηριστικά :

“Τα ερεθίσματα που δέχεται ο άνθρωπος, περνούν από τους κωδικούς του εγκεφάλου του, που του θυμίζουν πως είναι κάτι το απειροελάχιστο στο παζλ που συνθέτει όλο τον κόσμο. Δεν μπορεί να ξεκοπεί από αυτόν και δεν μπορεί επίσης να στραφεί εναντίον του, διότι κατ´ επέκταση είναι σαν να στρέφεται ενάντια στον εαυτό του.” (Σελ 184)

Το κεφάλαιο με τίτλο “το ταξίδι του αετού” είναι ένα ονειρικό ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο αφιερωμένο στα θαυμαστά έργα της φύσης και του ανθρώπου.

Εδώ συμπυκνώνεται η βαθιά γνώση της ιστορίας και της γεωγραφίας από το συγγραφέα, που αναδεικνύει το διακύβευμα της σωτηρίας του πλανήτη με εξαιρετική χρήση της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού μας, των οποίων είναι μύστης.

Αυτό το τελευταίο δεν αποτελεί έκπληξη για όσους γνωρίζουμε τον Κυριάκο με τη φιλομάθεια του, την επιστημοσυνη του και την παθολογική αγάπη του για την Ελλάδα, τη γλώσσα της και τον πολιτισμό της. 

Αποτελεί όμως ευχάριστη έκπληξη η επιλογή του να τοποθετήσει το μυθιστόρημα στο χώρο του διαστήματος γιατί ξεδιπλώνει μια πτυχή άγνωστη ,τουλάχιστον σε μένα. Φαντάζομαι θα μας λύσει την απορία ο ίδιος στο τέλος καθώς οι περιγραφές του ,με κορυφαία αυτή της εξόδου του αστροναύτη στο κενό του διαστήματος, είναι εντυπωσιακές.

Το δικό μου σχόλιο είναι ότι οι σχετικές με το διάστημα και τη σωτηρία του πλανήτη αναφορές του βιβλίου ανέσυραν από τη μνήμη μου κάτι σχετικά πρόσφατο.

Ο μεγάλος αστροφυσικός Στήβεν Γουίλιαμ Χόκινγκ που απεβίωσε στις 14/3/2018 έγραψε ένα συγκλονιστικό κείμενο αμέσως μετά το brexit και την επικράτηση του Τραμπ με τίτλο “Γιατί οι κοινωνίες απορρίπτουν τις ελίτ”. Εκεί ανάμεσα στα αλλά αναφέρει:

“Διαθέτουμε την τεχνολογία για να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας, χωρίς να έχουμε αναπτύξει τρόπους για να “αποδράσουμε” από αυτόν, αν χρειαστεί. Ίσως σε μερικούς αιώνες να έχουμε εγκαθιδρύσει ανθρώπινες αποικίες στα αστέρια, αλλά προς το παρόν έχουμε μόνο έναν πλανήτη και πρέπει να συνεργαστούμε για να τον προστατέψουμε.”

Το μυθιστόρημα “Ματιά στο Μέλλον” διαπνέεται σε κάθε του σελίδα από το πιο πάνω πνεύμα.

Άφησα τελευταίο αυτό που θεωρώ ως το πιο σημαντικό που προσφέρει το βιβλίο του Κ.Τ.

Ο συγγραφέας δεν παρασύρεται από το συρμό της κρισιολογιας που κυριαρχεί στο δημόσιο διάλογο στη χώρα από το 2009 μέχρι ήμερα.

Δέκα χρόνια τώρα η πατρίδα μας βρίσκεται στη δίνη μιας κρίσης πρωτοφανούς για τα διεθνή δεδομένα, με σωρεία οδυνηρών συνεπειών γνωστών σε όλους μας.

Έχουν ειπωθεί όλα και έχουν γραφτεί τα πάντα για την ελληνική κρίση κι όμως ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να συμφωνήσουμε σε κάτι απλό που είναι εντελώς απαραίτητο και ενώνει αντί να διχάζει και να διαιρεί.

Τί έφταιξε που μπορούμε να διορθώσουμε όλοι μαζί, τί πρέπει να αποφύγουμε και πού πρέπει να επιμείνουμε τα επόμενα χρόνια για να μην ξαναζήσουμε τα ίδια;

Έίναι καιρός να αλλάξουμε το ερώτημα “τις πταίει;” με το “τί πταίει;”

Όσο συνεχίζουμε προσπαθώντας μονοσήμαντα  να φορτώσουμε σε κάποιον την ευθύνη ,τόσο απέχουμε από τη λύτρωση και άλλο τόσο πιο ψηλό κι αδιαπέραστο γίνεται το τείχος που άθελα μας υψώσαμε και  δεν μας επιτρέπει να δούμε τί συμβαίνει στον κόσμο.

Σε μια εποχή κοσμοϊστορικών αλλαγών η συνέχιση στην πεπατημένη της κρισιολογίας μπορεί να αποδειχθεί μεσομακροπρόθεσμα εξίσου επώδυνη με όσα ζήσαμε πρόσφατα.

Ο Κ.Τ. καταπιάνεται με τις μεγάλες προκλήσεις της εποχής, με τους τεράστιους κινδύνους που ενέχουν και δε μένει σε διαπιστώσεις ούτε σε ευχολόγια, προτείνει δράση βασισμένη σε αρχές και αξίες γι' αυτό το μυθιστόρημα του είναι βαθιά πολιτικό.

Όποιος αμφιβάλει δεν έχει παρά να διαβάσει την “Ομιλία του Νικ” στο προτελευταίο κεφάλαιο με τίτλο “η γιορτή του ανθρώπου”. Είναι στην πραγματικότητα το μανιφέστο του Κυριάκου Ταταρίδη για έναν κόσμο ασφαλή, ειρηνικό και αλληλέγγυο με θέσεις και ιδέες γεμάτες φρεσκάδα γιατί αφορούν το σήμερα, όχι το χθες.

Η Αρλέτ Λαγκιγιέ ,εμβληματική προσωπικότητα της Γαλλικής Αριστεράς είχε πει πριν λίγα χρόνια τη θρυλική φράση “οι ιδέες μου δεν έχουν ρυτίδες“ και ο Κ.Τ. το αποδεικνύει καλώντας σε τελική ανάλυση τους νέους εκεί να δώσουν τη δική τους μάχη  και να την κερδίσουν ,στο πεδίο των ιδεών. Το έχουμε όλοι ανάγκη και πιο πολύ οι νέοι που είναι “το διαρκές μέλλον του κόσμου”.

Καλοτάξιδο το βιβλίο σου Κυριάκο και μη διστάσεις να επιχειρήσεις το επόμενο.