Η ομιλία του Γιώργου Α. Παπανδρέου στη Συνεδρίαση της Βουλής στη μνήμη του Φίλιππου Πετσάλνικου, 29 Ιουνίου 2022

Κύριε Πρόεδρε της Βουλής,
Αγαπητή Μαρίλε,
Ηλέκτρα, Δανάη, Αλέξανδρε,
Αγαπητές και Αγαπητοί Συνάδελφοι,
Φίλες και Φίλοι,

Είναι δύσκολο, είτε μιλάς, είτε γράφεις, να εκφράσεις σκέψεις και συναισθήματα, για αγαπημένους ανθρώπους που έφυγαν.

 Η αλήθεια είναι, ότι υπάρχει σχεδόν πάντα με το πέρασμα του χρόνου, μια περίεργη αντίφαση.

Από την αρχική ένταση των συναισθημάτων της απώλειας, καθώς περνά ο χρόνος, εντείνεται η αίσθηση της απουσίας.
Και αυτό πολύ περισσότερο, αν έχεις μοιραστεί έντονες χαρές, πίκρες, όπως και αγώνες για μια καλύτερη ζωή, για αξιοπρέπεια και για δικαιοσύνη.
 
Και πράγματι, βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στη Βουλή, με ιδιαίτερα έντονη την αίσθηση της απουσίας ενός συναδέλφου.
Ενός συναδέλφου που αποτελεί πλέον, μέρος της ιστορίας αυτού του θεσμού, της Βουλής των Ελλήνων, αλλά και της σύγχρονης ιστορίας της χώρας.
 
Για μένα, για μας, τους συντρόφους του, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των κοινών μας αγώνων για δημοκρατία, σοσιαλισμό, και την προοδευτική αλλαγή του τόπου, που αποτελεί και σήμερα αδήριτη ανάγκη.
 
Έχουν ήδη περάσει πάνω από δύο χρόνια από την απώλεια του Φίλιππου.
 
Και τα συναισθήματα έχουν τον πρώτο λόγο.
 
Γιατί ο Φίλιππος Πετσάλνικος, ήταν πράγματι μια ισχυρή προσωπικότητα, με έντονο το στοιχείο της συνεχούς δράσης και παρουσίας στη δημόσια ζωή, καθώς πίστευε βαθιά στην ανάγκη της ενεργού, αγωνιστικής παρουσίας, και στην αφοσίωση στις υψηλές αξίες και τα ιδανικά, που αφορούν τη συλλογική μας ζωή.
 
Όμως, για μένα, ήταν πρωτίστως φίλος και σύντροφος. Μας ένωνε βαθιά, αδελφική φιλία.
 
Συναντηθήκαμε για πρώτη φορά πριν από πάρα πολλά χρόνια, καθώς μετά την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, είχα αναλάβει την ευθύνη της συγκρότησης οργανώσεων του Κινήματος στη Μακεδονία.
 
Και οι δύο πολύ νέοι, με οράματα και πάθος για μια καλύτερη ζωή, για μια καλύτερη Ελλάδα.
 
Ο Φίλιππος, νεαρός επιστήμονας, ιδεολόγος, με σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και στη συνέχεια στη Γερμανία, όπου και δούλευε για να μπορεί να ζει και να σπουδάζει, με έντονη συνδικαλιστική και αγωνιστική δράση.
Και, με μεγάλη αγάπη για τον τόπο του, την Καστοριά, με την οποία συνέδεσε και όλη του την πολιτική πορεία. Το γεγονός αυτό είχε και ως αποτέλεσμα να αναγνωριστεί η προσφορά του. Και να τιμηθεί από τους συμπολίτες του με την εκλογή του ως Βουλευτής, πολλές φορές επί τρεις δεκαετίες.
 
Όταν γνώρισα τον Φίλιππο, αμέσως μου κίνησε το ενδιαφέρον η καθαρή του σκέψη, και η δυνατότητά του να «παιδεύει» τα πράγματα, να αναζητά την ουσία τους, να βλέπει όλες τους τις παραμέτρους, και να εκφράζει χωρίς δισταγμό, με παρρησία τις σκέψεις και τις απόψεις του.
 
Όπως έχω ξαναπεί, πιστεύω ότι το γεγονός πως και οι δύο ζήσαμε και μεγαλώσαμε σπουδάζοντας στην ξενιτιά, αν και για διαφορετικούς λόγους και εκκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, πρέπει να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη γνωριμία μας και τη φιλία μας.
 
Ίσως, γιατί συναισθηματικά είχαμε κοινά ερεθίσματα, αλλά και γιατί τα όσα βιώσαμε εκεί, σε άλλες χώρες, δυνάμωσαν την πίστη μας ότι η Ελλάδα διαθέτει όλα εκείνα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για μια άλλη πορεία.
Μια βαθιά πίστη στις δυνατότητες μας, μια εθνική αυτοπεποίθηση, που σίγουρα μας ένωσε, γνωρίζοντας ότι δεν υπολειπόμαστε άλλων, και ότι μια παράταξη προοδευτική, δημοκρατική, μπορούσε να προσδώσει την προωθητική δύναμη μιας μεγάλης, αναγκαίας για τον τόπο αλλαγής.

Μπορεί να ήμασταν διαφορετικοί χαρακτήρες, αλλά υπήρξε αυτός ο κοινός τόπος που καθόρισε τη μετέπειτα φιλία μας.
 
Βρεθήκαμε σε κοινούς αγώνες, υπηρετήσαμε από κοινού δημόσιες θέσεις, σε πολύ σημαντικά υπουργεία, και μας συνέδεσαν κοινά ενδιαφέροντα. Το ενδιαφέρον μας για την ιστορία, την παιδεία, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό.
 
Αυτή η πορεία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι και οι δύο πιστεύαμε βαθιά στην αξία της Δημοκρατίας και της δημοκρατικής λειτουργίας των θεσμών, μας έδωσε τη δυνατότητα να γνωριστούμε καλύτερα και να αποκτήσουμε μια πολύ ιδιαίτερη, προσωπική και πολιτική σχέση.
 
Μια σχέση που δεν μπορούσε να υποταχθεί σε συμβάσεις και τύπους, αλλά σε ό,τι περιβάλει με αξία τα ουσιώδη της ζωής.
 
Γι’ αυτό και μπορούσαμε να ανταλλάσουμε ιδέες, απόψεις και θέσεις, χωρίς φόβο, αλλά με πάθος. Το πάθος του Φίλιππου, πάντα με συγκινούσε.
Πολύ περισσότερο, γιατί διατηρούσε σχεδόν πάντα την ψυχραιμία του.
 
Τονίζω ιδιαίτερα αυτά τα δύο στοιχεία της προσωπικότητας του Φίλιππου, γιατί ήταν πάντα καθοριστικά στον τρόπο με τον οποίο προσέγγιζε και απαντούσε στα μεγάλα διλήμματα, στις μεγάλες προκλήσεις, τότε που όλοι κρινόμαστε.
 
Και θα μου επιτρέψετε να πω λίγα λόγια για κάποιες από τις κρίσιμες στιγμές που βιώσαμε από κοινού.
 
Στην τελευταία μεγάλη οικονομική κρίση, τότε που η χώρα βρέθηκε μια ανάσα από το χείλος μιας εθνικής καταστροφής και η κυβέρνησή μας βρέθηκε με μια βόμβα στα χέρια, ο Φίλιππος, αποτελούσε μια σταθερά, που βοήθησε τα μέγιστα τη χώρα.
 
Έχοντας βαθιά πίστη στη δημοκρατία και τον κοινοβουλευτισμό,
αφενός μεν, συνέβαλε καθοριστικά ώστε στο εσωτερικό της χώρας να αποφευχθεί το χάος, παρά τις τεράστιες κινητοποιήσεις, και παρά τις διαρκείς προσπάθειες κάποιων να τροφοδοτήσουν τη βία,
αφετέρου δε, από τη θέση του Πρόεδρου της Βουλής, κινήθηκε δραστικά σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, με διαρκείς ενημερώσεις ομολόγων του, που είχαν ως αποτέλεσμα να διαμορφωθεί τελικά μια πιο σωστή εικόνα για τη χώρα και τα πραγματικά της προβλήματα.
 
Στη συνέχεια, το 2011, όταν η κυβέρνησή μας βρέθηκε στο στόχαστρο συμφερόντων, εντός και εκτός των τειχών της χώρας, ο Φίλιππος αντιμετώπισε με σθένος τις προσπάθειες ανατροπής της δημοκρατικής κυβέρνησης μας.
 
Τα τελευταία χρόνια, συνεπής πάντα με τις αρχές και τις αξίες του, δεν παρέλειπε να εκφράζει με κάθε τρόπο, τη μεγάλη του ανησυχία, τόσο για την πορεία της χώρας και της Ευρώπης, όσο και για το μέλλον των προοδευτικών και σοσιαλιστικών δυνάμεων στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τον κόσμο.
 
Αγαπητές Φίλες, Αγαπητοί Φίλοι,
 
Ο Φίλιππος δεν ήταν πολιτικός του καναπέ, αλλά της δράσης.
 
Οι ανησυχίες του, λειτουργούσαν ως προωθητική δύναμη.
 
Γι’ αυτό και όλοι αισθανόμαστε ότι μας λείπει αυτές τις δύσκολες στιγμές που περνάμε, με τις συνεχείς κρίσεις παντού, ενεργειακές, υγειονομικές, προσφυγικές, οικονομικές, στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τον κόσμο, με την ένταση των ανισοτήτων, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, με τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή μας, με τις συνεχείς επιθέσεις στη δημοκρατία από ακραίες και αναθεωρητικές αντιλήψεις και πρακτικές και από αυταρχικούς ηγέτες.
 
Τώρα, που αμφισβητούνται πλέον, βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, από τη μια άκρη του πλανήτη μέχρι την άλλη, τώρα που τίποτα δεν μπορεί και δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο, τώρα έχουμε περισσότερο ανάγκη να ακολουθήσουμε το δρόμο που πρέσβευε ο Φίλιππος: ότι είναι δική μας υπόθεση να προασπιστούμε τη δημοκρατία και να κινητοποιηθούμε για να πετύχουμε τους στόχους μας.
 
Φίλιππε,
 
Δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να πορευόμαστε το δρόμο που ανοίξαμε μαζί.
Δημοκρατικά. Συμμετοχικά. Δημιουργικά.

Για αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη για κάθε πολίτη.