Εμφάνιση του επιβλαβούς οργανισμού Tomato Brown Rugose Fruit Virus – ToBRFV (Ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών της τομάτας) στην Ελλάδα, σε θερμοκηπιακή καλλιέργεια τομάτας του Νομού Χανίων - Κρήτης. Μέτρα και Ορθές πρακτικές για τον περιορισμό της εξάπλωσης και την εκρίζωση του ιού

Η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Κοζάνης ενημερώνει τους υπόχρεους (φυτώρια, σημεία πώλησης καλλωπιστικών φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού, εταιρειών διεθνών μεταφορών, παραγωγών, συνεταιρισμών, γεωπόνων του δημοσίου και ιδιωτών, τελωνιακών, Δήμων και Εργολάβων δημοσίων  κηποτεχνικών έργων) ότι  διαπιστώθηκε, ύστερα από εργαστηριακή εξέταση δείγματος, για πρώτη φορά στην χώρα μας ο ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας (Tomato brown rugose fruit virus, ToBRFV) σε δείγμα τομάτας θερμοκηπίου στην περιοχή Παλαιόχωρα του Νομού Χανιών.

1. Ο ιός αυτός περιλαμβάνεται στη λίστα επιφυλακής (alert list) του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας Φυτών (EPPO) και η παρουσία του διαπιστώθηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη στη Γερμανία και Ιταλία το 2018. Αποτελεί αναδυόμενο κίνδυνο μεγάλης σημασίας κυρίως για την καλλιέργεια της τομάτας και της πιπεριάς και μεταδίδεται με την επαφή (μολυσμένα χέρια, εργαλεία, ρούχα αλλά και από φυτό σε φυτό), το μολυσμένο πολλαπλασιαστικό υλικό και πιθανόν με τον μολυσμένο σπόρο. Οι βομβίνοι (Bombus terrestris) μπορούν επίσης να μεταδώσουν τον ιό κατά τη διάρκεια της γονιμοποίησης των φυτών.

2. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Μόνιμη Επιτροπή Υγείας των Φυτών (ScoPaff) κατά την συνεδρίαση της, Ιούλιος 2019, έλαβε Απόφαση για επίσημα μέτρα με σκοπό την αποφυγή της εισόδου και τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού ToBRFV στον Ενωσιακό χώρο. Η συγκεκριμένη Απόφαση θα τεθεί σε ισχύ από 01/11/2019. Βασικά σημεία της απόφασης αποτελούν:

·         η υποχρέωση των Κρατών μελών για την πραγματοποίηση ετήσιων επισκοπήσεων στην επικράτεια τους για τον εν λόγω επιβλαβή οργανισμό καραντίνας,

·         η υποχρέωση των διακινούμενων φυτών και σπόρων τομάτας και πιπεριάς να συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο και να ελέγχονται και για τον ToBRFV.

·         Η υποχρέωση των εισαγόμενων στην Ευρωπαϊκή Ένωση φυτών και σπόρων τομάτας και πιπεριάς να συνοδεύονται από Πιστοποιητικό Φυτοϋγείας που να καλύπτει τις απαιτήσεις τις Ένωσης και για τον ιό ToBRFV.

3. Δεν υπάρχουν θεραπευτικά μέτρα στα προσβεβλημένα φυτά. Στους καλλιεργητές τομάτας, προκειμένου να περιορίσουν τις απώλειες στις καλλιέργειες τους και να εκριζώσουν τον ιό ToBRFV, συστήνονται τα κάτωθι μέτρα:

·         Χρησιμοποίηση υγιούς σπόρου.

·         Συστηματικός έλεγχος των σπορείων και απομάκρυνση / καταστροφή των φυταρίων που τυχόν έχουν προσβληθεί ή εμφανίζουν ύποπτα συμπτώματα.

·         Χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων για φύτευση.

·         Έλεγχος κατά διαστήματα των φυτών, μετά την μεταφύτευση τους στον αγρό ή το θερμοκήπιο, και απομάκρυνση / καταστροφή όσων εμφανίζουν συμπτώματα ίωσης.

·         Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0.5% NaOCl ή Virkon S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλάχιστον 3.5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).

·         Πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και ξέπλυμα με άφθονο νερό πριν από κάθε χειρισμό των φυτών.

·         Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων. Αποφυγή επαφής των υγιών φυτών με τα χέρια που έχουν έρθει σε επαφή με ασθενή φυτά (εκρίζωση, δέσιμο, κλάδεμα, κλπ), εκτός αν τα χέρια έχουν προηγουμένως πλυθεί καλά.

·         Καλό πλύσιμο όλων των επιφανειών, δίσκων, κλπ, εντός των θερμοκηπίων μεταξύ των μεταφυτεύσεων / φυτεύσεων.

·         Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.

·         Αφαίρεση ζιζανίων στους χώρους πέριξ των θερμοκηπίων.

·         Μέριμνα για απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της καλλιέργειας καθώς και απολύμανσης των χώρων του θερμοκηπίου.

·         Ύπαρξη ταπέτων με απολυμαντικό στην είσοδο των θερμοκηπίων.

       Σύμφωνα με την ισχύουσα φυτοϋγειονομική νομοθεσία (Π.Δ.365/2002-ΦΕΚ 307 Α) οι υπόχρεοι οφείλουν να γνωστοποιούν στην αρμόδια αρχή (Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής) οποιαδήποτε ασυνήθιστη εμφάνιση επιβλαβών οργανισμών ή συμπτωμάτων ή κάθε άλλη ανωμαλία που αφορά τα φυτά.

       Οι ενδιαφερόμενοι για οποιαδήποτε πληροφορία μπορούν να απευθύνονται στην Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Π.Ε. Κοζάνης, Τμήμα Ποιοτικού & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου.