Αννα Διαμαντοπούλου: Θα ξαναβρεθούμε στο περιθώριο αν...

Του Απόστολου Λακασά. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Γνωρίζω την κ. Αννα Διαμαντοπούλου χρόνια. Δεν είναι, άλλωστε, η πρώτη φορά που θα δώσει συνέντευξη στην «Κ», είτε με κύριο άξονα τις πολιτικές εξελίξεις είτε για όσα αφορούν την εκπαίδευση, αφού διετέλεσε υπουργός Παιδείας. Γι’ αυτό η επιλογή για το «Γεύμα με την “Κ”» προσφέρει την ευκαιρία για μια διαφορετική γνωριμία με μια επώνυμη γυναίκα που το έργο της έχει αποκτήσει ένθερμους υποστηρικτές, χωρίς να λείπουν οι πολέμιοι. «Να φοβάσαι τους ανθρώπους που έχουν μόνο συμπάθειες», θυμάμαι να μου λέει στα χρόνια της σχολής η σπουδαία ηθοποιός Αλέκα Παΐζη.

Οι κινήσεις της Αννας Διαμαντοπούλου, ο τρόπος που χαιρετά, που απευθύνεται, εκπέμπουν μία άνεση χωρίς να λείπουν το ισχυρό προσωπικό πάτημα και ο πλήρης έλεγχος του χώρου. «Πώς είστε;», ρωτώ. «Είμαι ελεύθερη!», απαντά γελώντας. «Από τις κομματικές εντάσεις και τις πολιτικές εμπλοκές, διότι τώρα νιώθω άνθρωπος, που μπορώ να κάνω συνεχώς νέες επιλογές σε έναν κόσμο όλο προκλήσεις».

Πλέον, από τη θέση της προέδρου στο «Δίκτυο για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη», έναν ανεξάρτητο οργανισμό πολιτικής και έρευνας, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, έχει εστιάσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, στην οποία η τεχνητή νοημοσύνη έχει τον κυρίαρχο ρόλο. «Η βασική αποστολή του Δικτύου είναι να μελετάμε μεταρρυθμίσεις σε τομείς από την υγεία μέχρι την αγροδιατροφή, μέχρι τις κατασκευές και τον τουρισμό, όταν όλα αλλάζουν και γεννώνται οι νέες χώρες νικήτριες και... οι ηττημένοι του 21ου αιώνα. Συνεργάζομαι με χώρες σε Ευρώπη και Ασία, που προσδιορίζουν και υλοποιούν εθνικούς στόχους στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Παραδείγματος χάριν, η Νότια Κορέα έχει θέσει στόχο έως το 2022 με υποθαλάσσια drones να παρακολουθεί τους πληθυσμούς των ψαριών, ώστε και να τους προστατεύει αλλά και οι πιστοποιημένοι ψαράδες με το κινητό τους να γνωρίζουν πού θα ψαρέψουν. Στόχος είναι η αύξηση των ψαριών κατά 40%, όπως και της παραγωγής των αλιέων. Πάνω σε αυτό δουλεύουν ερευνητές, επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί», λέει.

«Στην Ελλάδα, σωστά η κάθε κυβέρνηση προσπαθεί για τη βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών, για τα μεγάλα και επείγοντα αναπτυξιακά projects, για γρήγορες, κατανοητές από τους πολίτες μικρές νίκες, και σωστά. Παράλληλα, η χώρα, χρειάζεται μια μεθοδική και συστηματική δουλειά στα στηρίγματα (έρευνα, καινοτομία, τεχνολογία, εκπαίδευση) της αναπτυξιακής διαδικασίας. Αυτά είναι θεμέλια και λιπάσματα της στέρεης βιώσιμης ανάπτυξης, αυτά που θα εμποδίσουν μια επόμενη χρεοκοπία», προσθέτει.

– Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν ευρωπαϊκά στοιχεία για το 2019, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα κατοχύρωσε 120 πατέντες ετησίως. Παρά την αύξηση του 17,6% σε ετήσια βάση, η Ελλάδα είναι πίσω από χώρες όπως η Αυστρία με 2.292 πατέντες, η Ιρλανδία με 801, η Πορτογαλία με 220. Τι φταίει;
– Ο αριθμός πατεντών είναι ο δείκτης αξιοποίησης της έρευνας και της καινοτομίας σε προϊόν, εξαγωγές, δουλειές! Τι φταίει; Η ενοχοποίηση για δεκαετίες της επιχειρηματικότητας, (τα ίδια τα ΑΕΙ θα πρέπει να καθοδηγούν ερευνητές προς την πατέντα), το γραφειοκρατικό και πολυδάπανο νομικό πλαίσιο για πατέντα και η έλλειψη ενός ευέλικτου και ισχυρού χρηματοπιστωτικού οικοσυστήματος που χρηματοδοτεί εύκολα τα πρώτα βήματα. Τα δυνατά μας χαρτιά σήμερα είναι το υψηλό επίπεδο των ερευνητών, η διασπορά, η σταθεροποίηση της χώρας, το κλίμα υπέρ της επιχειρηματικότητας αλλά και το ότι σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, οι Ελληνες είναι από τους λιγότερο τεχνοφοβικούς λαούς της Ευρώπης.

– Τι λείπει λοιπόν;
– Μια μεγάλη απόφαση. Να δράσουμε, επιτέλους, οι Ελληνες συστηματικά και οργανωμένα ώστε να μπει η χώρα στην πρωτοπορία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Χρειάζονται, όμως, συγκεκριμένοι ποιοτικοί και ποσοτικοί εθνικοί στόχοι συμφωνημένοι με συναίνεση σε βάθος χρόνου. Ηρθε ο καιρός να θέσουμε και εμείς ως χώρα επιλογές αιχμής, να προχωρήσουμε στη διασύνδεση των στόχων μας με το αναπτυξιακό οικοσύστημα: έρευνα - επιχειρήσεις - νέοι φορείς χρηματοδότησης. Ενδεικτικά, εάν αυξηθούν σημαντικά οι πατέντες, θα σημαίνει ότι κάτι άλλαξε.

– Ναι, αλλά αυτό έχει ξανακουστεί, και μάλιστα από νέες κυβερνήσεις. Λόγια χιλιοειπωμένα, μήπως έχουν καταντήσει κενά περιεχομένου;
– Οχι. Σήμερα είναι μια νέα περίοδος που απαιτεί νέους ανατρεπτικούς στόχους για να μην μείνουμε στα αζήτητα του μέλλοντος. Για να βαδίσουμε, όμως, στο μέλλον πρέπει να ανοίξουμε τους «κλειστούς φακέλους» του παρελθόντος. Τους σκονισμένους κλειστούς φακέλους που αφορούν χρόνια προβλήματα που θέλουν μακροχρόνιες και επίμονες πολιτικές (πέραν της θητείας ενός υπουργού) για να αντιμετωπιστούν. Τους ανοίγουμε σε κάθε πολιτική ή εκπαιδευτική αφετηρία, όπως κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, ή όταν διεθνείς οργανισμοί δείχνουν τις κακές μας επιδόσεις, και μετά ξεχνιούνται. Ενας από αυτούς είναι της έρευνας, της τεχνολογίας και μιας νέας ποιοτικής και παραγωγικής εκπαίδευσης. Και προσοχή. Εάν δεν προετοιμαστούμε άμεσα, οι αλλαγές που θα προκύψουν από την τεχνητή νοημοσύνη, την αυτοματοποίηση, τις αλλαγές στην αγορά εργασίας, στο κοινωνικό κράτος, επειδή είναι επαναστατικές, μπορούν να μας ξαναβάλουν στο οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο.

Καιρός να γίνουμε υπολογίσιμος παράγοντας της περιοχής

«Τίποτα από τα παραπάνω δεν λύνεται με μια απόφαση σε ένα χρόνο» παρατηρεί, σχολιάζοντας το άνοιγμα σημαντικών θεμάτων κάθε Σεπτέμβριο, –όπως το εξεταστικό σύστημα, οι βάσεις, οι μετεγγραφές, οι ισοτιμίες των σχολών– τα οποία ωστόσο δεν επιλύονται. «Το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ θα αλλάξει ουσιαστικά μόνο όταν προηγηθούν διαδικασίες αποτελεσματικής αξιολόγησης στο Λύκειο και στο Εθνικό Απολυτήριο και αντίστοιχες στα πανεπιστημιακά τμήματα, που θα πρέπει να έχουν άποψη για την επιλογή των φοιτητών τους. Η κ. Κεραμέως έχει την προετοιμασία και τη βούληση για να μεταρρυθμίσει έναν χώρο εξαιρετικά σημαντικό και δύσκολο αλλά και ναρκοθετημένο. Η αξιολόγηση με συγκεκριμένα εκπαιδευτικά, επαγγελματικά και παραγωγικά κριτήρια, θα πρέπει να οδηγήσει στο κλείσιμο τμημάτων τα οποία προσφέρουν χαμηλής ποιότητας σπουδές, δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες της χώρας και παράγουν ανέργους. Αντίστοιχα, θα πρέπει να δημιουργηθούν σχολές που να αφορούν την εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού, με απολύτως αναγκαία την αναβάθμιση των ανθρωπιστικών σπουδών. Μεταβατική περίοδος για καθηγητές και φοιτητές θα είναι δεδομένη. Δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή σε μια ευρωπαϊκή χώρα, η διά νόμου σε μια νύχτα, ισοτιμία και πανεπιστημιοποίηση τμημάτων, δηλαδή η αυθαίρετη εκπαιδευτική ισοπέδωση», προσθέτει.

«Με την εμπειρία της κρίσης και το κλίμα αισιοδοξίας που υπάρχει στην αρχή της νέας διακυβέρνησης, μπορούμε να δούμε το μέλλον με όρους μακροχρόνιου και μεθοδικού σχεδιασμού. Να τρέξουμε για το σήμερα, αλλά να χτίσουμε για το αύριο», λέει η Αννα Διαμαντοπούλου.

– Πιστεύετε ότι είναι στο DNA του Eλληνα ο στρατηγικός σχεδιασμός;
– Ανακυκλώνετε στερεότυπα; Είναι στο χέρι και στο μυαλό μας. Το έχουμε ξανακάνει στην Ιστορία μας. Με την εμπειρία της κρίσης και το κλίμα αισιοδοξίας που υπάρχει στην αρχή της νέας διακυβέρνησης, μπορούμε να δούμε το μέλλον με όρους μακροχρόνιου και μεθοδικού σχεδιασμού. Να τρέξουμε για το σήμερα, αλλά να χτίσουμε για το αύριο.
– Μα, επί δύο αιώνες έχουμε βιώσει ισχυρούς διχασμούς, με κύριο κριτήριο τις κομματικές ταμπέλες. Τι θα αλλάξει τώρα;
– Αλλάζουμε όταν έχουμε συναίσθηση των κινδύνων. Ζούμε σε μια περιοχή στρατηγικής γεωπολιτικής αξίας και θα έχουμε παρατεταμένες ενοχλήσεις, από μια Τουρκία με αναθεωρητική επεκτατική ατζέντα. Αποτροπή και συνύπαρξη με τη γείτονα προϋποθέτει εθνική συναίνεση στα μείζονα, διεθνή αξιοπιστία αλλά και ξένες επενδύσεις.
Από διαρκώς ανασυγκροτούμενο κράτος πρέπει να γίνουμε υπολογίσιμος παράγοντας της περιοχής. Μυαλά και δυνατότητες, τα διαθέτουμε ή μπορούμε να τα φέρουμε πίσω. Παγιδευτήκαμε επί δεκαετίες σε διχαστική λειτουργία των θεσμών και της αξιοκρατίας, όπου μικρές και μεγάλες υποχωρήσεις εξυπηρετούσαν κόμματα και πρόσωπα εις βάρος της χώρας. Φτάσαμε όμως, σε εποχή επιτακτικών υπερβάσεων!
Το ΚΙΝΑΛ
– Προέρχεστε από το ΠΑΣΟΚ, σήμερα ΚΙΝΑΛ. Πώς βλέπετε τις εξελίξεις;
– Η πρόκληση για τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είναι οι νέες, πολιτικές και ιδεολογικές προσεγγίσεις. Το πολιτικό κέντρο θα εξακολουθεί να είναι το επίδικο της πολιτικής ζωής, γι’ αυτό ο ρόλος του ΚΙΝΑΛ είναι κρίσιμος και δύσκολος ώστε να αντιμετωπίσει την αμφίπλευρη κεντρώα πίεση που δέχεται. Ο Κυρ. Μητσοτάκης έπεισε ότι η πολιτική του είναι κεντρώα και κέρδισε τους φιλελεύθερους μετριοπαθείς ψηφοφόρους. Στην πορεία η Ν.Δ. θα αποδείξει εάν θα μετεξελιχθεί, ώστε να διατηρήσει και τον κεντρώο και μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα. Και ο Αλ. Τσίπρας θα στραφεί στον χώρο του κέντρου, κυρίως, όμως, με ξεπερασμένο λόγο και αντιδεξιά χαρακτηριστικά.
Πιστεύω ότι ο δρόμος είναι δύσβατος λόγω των ιδεοληψιών και των ακραίων κατά το παρελθόν συμπεριφορών, που δύσκολα και ξεχνιούνται και ξεπερνιούνται.
Η συνάντηση
Επέλεξε το εστιατόριο του Athens Gate Hotel που, καθώς βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας (στη Λεωφόρο Συγγρού 10, ακριβώς απέναντι από τον Ναό του Ολυμπίου Διός και την Πύλη του Αδριανού), εξυπηρετούσε για ένα διάλειμμα από τις συναντήσεις της ημέρας. Από τον όγδοο όροφο, όπου και το εστιατόριο, η θέα είναι εντυπωσιακή. Επιλέξαμε από μία πράσινη σαλάτα με βαλεριάνα, κολοκυθάκια και σος γιαουρτιού. Εκείνη συνόδευσε τη σαλάτα με μία σουρωτή και εγώ με μία κόκα-κόλα. Το σέρβις ήταν άψογο. Οταν έφτασε η ώρα του λογαριασμού, ενημερωθήκαμε ότι ο γενικός διευθυντής του ξενοδοχείου κ. Ιωάννης Αδαμαντόπουλος τα είχε φροντίσει όλα. Θερμές ευχαριστίες και γραπτώς.
Οι σταθμοί της
1959
Γεννιέται στην Κοζάνη.
1981
Πτυχίο Πολιτικών Μηχανικών (ΑΠΘ), μεταπτυχιακά στην περιφερειακή ανάπτυξη.

1985
Γίνεται η νεότερη νομάρχης, στον Ν. Καστοριάς, στην ιστορία της χώρας.
1993
Γέννηση του γιου της Χαρίδημου.
1996
Εκλέγεται βουλευτής ΠΑΣΟΚ Κοζάνης.
1999
Ευρωπαία επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων.
2003
Τιμάται με το παράσημο της «Λεγεώνας της Τιμής» από τον Γάλλο πρόεδρο για την προσφορά της στο Κοινωνικό Κράτος.

2009
Υπουργός Παιδείας. Το 2011 ψηφίστηκε στη Βουλή η μεταρρύθμιση για την Παιδεία από 255 βουλευτές.

2013
Ιδρύει το «ΔΙΚΤΥΟ» για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και στην Ευρώπη.