Ο παραδοσιακός χορός των Θεοφανείων-Φώτων 2018 στην Ενορία του Αγίου Διονυσίου Βελβεντού

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Επαναλήφτηκε και φέτος ανήμερα των Θεοφανείων (6-1-2018) ο παραδοσιακός χορός των Φώτων 2018 στην Ενορία του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού.

Ο χορός των Θεοφανείων, (που είναι κυκλικός χορός στα ανοιχτά προαύλια των εκκλησιών την ημέρα των Θεοφανείων [6 Ιανουαρίου] μετά τη Θεία Λειτουργία και την τέλεση του Μεγάλου Αγιασμού των Θεοφανείων και πραγματοποιείται από τους πιστούς) είναι
η εξωτερίκευση της εσωτερικής χαράς από τον φωτισμό των πιστών, που συμμετέχουν στη Θεία Λατρεία της Εκκλησίας κατά την ημέρα του γιορτασμού της Θεοφάνειας, αφορμάται δηλαδή ο χορός από το γεγονός των Θεοφανείων (ή Φώτων), από το περιστατικό δηλ. της Βάπτισης του Χριστού στον ποταμό Ιορδάνη από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή, περιστατικό κατά τη διάρκεια του οποίου αποκαλύπτεται ο ένας και αληθινός Θεός, ως Τριάδα προσώπων ομοούσιων και αχώριστων.

Η χαρά - δωρεά αυτή που αφορά το ανθρώπινο γένος στο σύνολό του ψάλλεται και ομολογείται στο Απολυτίκιο της ημέρας: ‘’Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε, η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις…’’ και σε πολλά τροπάρια των ημερών:  ‘’Κύριε, ει και Ιωάννη παρέστης, εν Ιορδάνη ως άνθρωπος, αλλ’ ουκ απελείφθης του θρόνου, τω Πατρί συγκαθεζόμενος, και βαπτισθείς δι’ ημάς, τον κόσμον ηλευθέρωσας, εκ της δουλείας του αλλοτρίου, ως οικτίρμων και φιλάνθρωπος’’. (Στιχηρό Προσόμοιο της Εορτής εις τον Εσπερινόν της 9^ης Ιαν.).

Κάποτε (για αιώνες) τα γεγονότα από τη ζωή του Χριστού, που τα διασώζει στη Θεία Λατρεία η Εκκλησία και τα περιβάλλει με τη θεολογία των Πατέρων της, επηρέαζαν το Λαό και διαπότιζαν την ύπαρξή του στο σύνολο των εκφάνσεων του κοινωνικού βίου του, ώστε να παράγουν προσωπικό ήθος ελευθερίας, χαράς και αγάπης και να διαμορφώνουν ανάλογο πολιτισμό, (τραγούδι - στίχο, μουσική και χορό - σχέση ανθρωπιάς και αλληλοβοήθειας), κοινωνία με πολιτισμό θεανθρώπινου χαρακτήρα, αφορμώμενα (κοινωνία και πολιτισμός) από την πίστη της Εκκλησίας, συναπτόμενα με (και τροφοδοτούμενα από) τη Θεία Λατρεία. 

Τώρα (για δεκαετίες) διαπιστώνω (και δεν είμαι ο μόνος) μια προϊούσα καθίζηση. Διαπιστώνω μια διακοπή, μια απομάκρυνση πολλών εκφάνσεων του κοινωνικού βίου από τη Θεία Λατρεία και επομένως στέρησή του από το ζωοποιό γεγονός της Θείας Λατρείας. Συκοφαντήθηκε και στοχοποιήθηκε η υλικότητα του ανθρώπου και ενοχοποιήθηκε – τάχα ως αμαρτία – ο κοινωνικός βίος (δικαιοσύνη, ειρήνη, χαρά, πολιτισμός) και η διαμόρφωση του από την (και με αφετηρία τη) Θεία Λατρεία.

Μη αρδευόμενος ο κοινωνικός βίος των ανθρώπων από τη Θεία Λατρεία της Εκκλησίας, αποκόπτεται από αυτήν, αφυδατώνεται, μένει μετέωρος, ανενεργός και ξηρός (ενώ ψάλλουμε καλλίφωνα ότι το Άγιο Πνεύμα αρδεύει άπασαν την κτίσιν προς ζωογονίαν) και συναντά τις νεότερες γενιές να βρίσκονται άλλοτε σε απορία, άλλοτε σε αδιαφορία και άλλοτε ο λεγόμενος ‘’παραδοσιακός’’ πολιτισμός, ως μία σταθερή επανάληψη του παρελθόντος (και όχι ως δυνατότητα διαλόγου, χαράς, αφομοίωσης και σύνθεσης με τα παρόντα στοιχεία) που αργά αλλά σταθερά γίνεται φολκλόρ, ώστε να προκαλεί σε πολλούς βαρεμάρα και βαθειά χασμουρητά. 

Στη Θεία Λειτουργία των Θεοφανείων (6-1-2018) στον Ι. Ναό του Αγίου Διονυσίου Βελβεντού έψαλαν οι ψάλτες: ο Γιάννης Τζινίκος, ο Γιάννης Παπαγόρας και ο Τάκης Στεφανόπουλος. Διακονητές: ο Δημήτρης Κοτσικογιάννης μαθητής 14^ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης και ο Ευθύμης Καραγκιώζης μαθητής Γυμνασίου Βελβεντού. Ακολούθησε η ‘’δημοπρασία’’ του Σταυρού και των εικόνων στο Νάρθηκα του Ναού. Εκφωνητής ο Δημήτριος Στεφάνου και γραφέας ο Γιάννης Παπαγόρας. Το Σταυρό ‘’πήρε’’ η Αθηνά-Χρυσούλα Στ. Τσιακμάκη.

Η τελετή του Αγιασμού των υδάτων έγινε στο προαύλιο του ι. Ναού (στο κιόσκι σε δοχεία Αγιασμού), ακολούθησε ο φωτισμός των πιστών και ο μεγάλος κυκλικός χορός (στον οποίο συμμετείχαν γυναίκες και άνδρες ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές) των Θεοφανείων-Φώτων 2018 στο προαύλιο.

Δύο από τα τραγούδια του χορού των Φώτων:

ΦΩΤΑ

Σήμερα τα Φώτα και φωτισμός - και χαρές μεγάλες στους ουρανούς.

Σήμερα η κυρά μας η Παναγιά - σπάργανο κρατούσε κι αγιόφεγγε(ι).

Και τον άγιο Γιάννη παρακαλεί:

-Δύνεσαι άγιο Γιάννη και Πρόδρομε, - να θεοβαφτίσεις Θεόν Παιδί;

-Δύνομαι και σώζω και προθυμώ - να θεοβαφτίσω Θεόν Παιδί.

ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Στην Πόλη γράφουν τα χαρτιά – στη Σαλονίκ’(η) τα στέλνουν. -

Εκεί παπάς δεν άλαχε – να κάτσ’(ει) να τα διαβάσει. -

Μον’ λάχει ένας γραμματικός – παίρνει και τα διαβάζει. -

Κι η μάνα του τον ρώτησε – κι η μάνα του, του λέει: -  

- Γιε μου, τι γράφουν τα χαρτιά; – κι άι, τι λαλεί το γράμμα; -

- Μεγάλη ακρίβεια έχουμε – και δυστυχιά μεγάλη’’.

Ντύθηκαν και χόρεψαν με παραδοσιακές φορεσιές: Αθανασία Κώστα πρεσβυτέρα, Ολυμπία Δουλδούρα, Ανθούλα Παπαγόρα, Ελένη Αντωνίου, Βασιλική Μπιάλα μαθήτρια του Δημοτικού Σχολείου Βελβεντού και ο Δημήτριος Στεφάνου.   

Ο Ιερός Ναός πρόσφερε εορταστικό κέρασμα σε όλο τον κόσμο. Ευχαριστήριο στους προσφέροντες τα εδέσματα (τυρί, αυγά, πίτες, κρέας, λουκάνικα, κέικ, κρασί, τσίπουρο) και στις γυναίκες που τα ετοίμασαν και τα πρόσφεραν με ευγένεια και με ευχές.

Στο Αρχονταρίκι ο π. Κωνσταντίνος τραγούδησε σε ήχο πρώτο το: ‘’Καλημέρα πάντες, ω αδελφοί, ακούσατε την σήμερον εορτήν. – Σήμερον τα Φώτα…’’ και οι συνδαιτυμόνες επαναλάμβαναν εν χορώ την επωδό: ‘’Καλημέρα, καλημέρα…’’. 

Ο Χριστός βαπτίστηκε για μας και ελευθέρωσε τον κόσμο: ‘’Κύριε, …. βαπτισθείς δι’ ημάς, τον κόσμον ηλευθέρωσας…’’. (Στιχηρό Προσόμοιο Εσπερινού 9^ης Ιαν.). Η Θεία Λατρεία προτρέπει τους ανθρώπους να παρακαλούν Αυτόν ‘’τον εν ρείθροις του Ιορδάνου, αναπλάσαντα κόσμον, σώσαι το γένος ημών’’. (Στιχηρό Προσόμοιο Εσπερινού 10^ης Ιαν.).

Ανήμερα των Θεοφανείων δεχτήκαμε τις ευχές του Σεβ. Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου: ‘’Σας ευχόμεθα αρχιερατικώς και πατρικώς η χάρις και η ευλογία του Τριαδικού Θεού, του φανερωθέντος στον Ιορδάνη ποταμό κατά τη βάπτιση του Σωτήρος Χριστού μας, υπό Ιωάννου του Προδρόμου, να ευλογή τις οικογένειες και τις δραστηριότητές σας. Ο Επίσκοπος και Μητροπολίτης σας. Ο Σερβίων και Κοζάνης Παύλος’’. (Εγκύκλιος Θεοφανείων 2017).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος

9-1-2018