Απόσπασμα ομιλίας του Γιάννη Βλατή στο Νομοσχέδιο για την Παιδεία

Νομίζω ότι σήμερα είναι μια καλή μέρα. Το ελληνικό Κοινοβούλιο αποφάσισε, όπως και ο ελληνικός λαός στη συντριπτική του πλειοψηφία -και αυτό το βλέπουμε καθημερινά- ότι στην παιδεία μας χρειάζεται μια μεγάλη μεταρρύθμιση. Έτσι με μια μεγάλη συναίνεση φαίνεται ότι θα ψηφίσουμε το σχέδιο νόμου που σήμερα συζητάμε.

Είναι γεγονός ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Οι επιδόσεις τους δυστυχώς είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, παρά την ύπαρξη «νησίδων» καθηγητών, φοιτητών και εργαστηρίων με εξαιρετικές επιδόσεις. Τα τελευταία χρόνια όλες οι κυβερνήσεις αλλά κι όλα τα πολιτικά κόμματα έχουν αναγνωρίσει την ύπαρξη προβλημάτων στα πανεπιστήμια. Έγιναν προσπάθειες μεταρρυθμίσεων μέχρι σήμερα. Ωστόσο εκ του αποτελέσματος κρινόμενες αποδείχθηκαν τουλάχιστον αναποτελεσματικές. Η υποχρηματοδότηση, η εξουσία των φοιτητών, το άσυλο, η μη αξιολόγηση κι ένα σωρό άλλα πράγματα έχουν θεωρηθεί βασικά αίτια για τις χαμηλές επιδόσεις των ΑΕΙ και των ΤΕΙ της χώρας μας.

Το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι αναμφισβήτητα, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, μέρος της  ελληνικής κοινωνίας και κατά συνέπεια, χαρακτηρίζεται από τις ίδιες παθογένειες: γραφειοκρατία, αναξιοκρατία, κομματισμός, οικογενειοκρατία, μέσον, μετριότητα. Σήμερα, λοιπόν, που γίνεται μια συνολική προσπάθεια αναδιοργάνωσης της κοινωνίας μας οφείλουμε να κάνουμε μια σοβαρή προσπάθεια αναδιοργάνωσης των ελληνικών πανεπιστημίων.

    Το νομοσχέδιο που σήμερα συζητούμε προωθεί διατάξεις που φέρνουν ανατροπές στη λειτουργία των ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Εν ολίγοις, με αυτό το σχέδιο νόμου αλλάζει ο τρόπος χρηματοδότησης των πανεπιστημίων και ενισχύεται το αυτοδιοίκητο των ιδρυμάτων, με μεταφορά αρμοδιοτήτων από το Υπουργείο στα ιδρύματα, με ταυτόχρονη λειτουργία των θεσμών λογοδοσίας και ελέγχου… οφείλουμε δε να αναγνωρίσουμε στην Υπουργό τη γενναιότητα να προωθήσει τη μεταρρύθμιση του πλαισίου που αφορά το άσυλο. Τοποθετώντας το επί πραγματικής βάσης, κατά τη γνώμη μου, για πρώτη φορά επιδιώκει τον ουσιαστικό ορισμό του ασύλου, σε αντίθεση με το διαστρεβλωμένο χωροταξικό ορισμό που είχε επικρατήσει…. Ιδιαιτέρως σημαντικές είναι και οι διατάξεις που αφορούν την ενίσχυση των διεθνών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών που θα προσελκύουν και ξένους φοιτητές αλλά και η προσφορά προγραμμάτων και σε ξένη γλώσσα…

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αναφερθώ και να πω δυο λόγια μόνο για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της περιοχής μου, αλλά και γενικότερα για τα περιφερειακά Εκπαιδευτικά Τριτοβάθμια Ιδρύματα. Γιατί δεν είναι λίγες οι φωνές που εύκολα μιλούν απαξιωτικά για τα περιφερειακά Ιδρύματα. Και όμως υπάρχουν άνθρωποι εκεί, διδάσκοντες και διδασκόμενοι, που δουλεύουν συστηματικά και δουλεύουν σκληρά κι έχουν αποτελέσματα και επιτυχίες. Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας είναι έκτο μεταξύ είκοσι τεσσάρων πανεπιστημίων όσον αφορά την ερευνητική δραστηριότητα σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2010. Έχει σημαντικές δυνατότητες μετά από σοβαρή δουλειά αλλά και αξιολόγηση από ξένους αξιολογητές για το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, που το καθιστούν δυνατόν να εισέλθει στον Τρίτο Κύκλο Σπουδών, εφόσον δε βρίσκει νομικά κωλύματα.

Επιτέλους, ας απελευθερώσουμε τα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα να κάνουν τη δουλειά τους χωρίς οριζόντια μέτρα που τα στραγγαλίζουν και δεν τα αφήνουν να προχωρήσουν, αλλά και βέβαια με συνεχή αξιολόγηση, για να γίνουν πραγματικοί ισχυροί πυλώνες ανάπτυξης της περιοχής τους. Νομίζω ότι αυτή είναι η καλύτερη υπηρεσία, να τα οδηγήσουμε δηλαδή στην αριστεία στον τομέα του το καθένα, παρά να ερχόμαστε εδώ μέσα και να προωθούμε τα συνδικαλιστικά συμφέροντα επαγγελματικών ομάδων ή εκπαιδευτικών ή οτιδήποτε άλλο.

Τώρα που η χώρα μας διανύει τη δυσκολότερη οικονομική και κοινωνική περίοδο των τελευταίων πενήντα χρόνων, τώρα που όπως ισχυρίζονται οι Έλληνες και ξένοι, «έχουμε πιάσει πάτο», οφείλουμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να έχουμε νέες γενιές με υψηλή ευθύνη και άριστη παιδεία. Αυτές οι γενιές θα δημιουργήσουν νέες κοινωνικές τάσεις, όπου η συναλλαγή και η αναξιοκρατία θα είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας.

Στόχος μας πρέπει να είναι να διορθώσουμε παθογένειες δεκαετιών στο χώρο των ΑΕΙ, να γίνουν ριζικές αλλαγές, να ανακτηθεί ο χαμένος χρόνος, να δημιουργήσουμε πανεπιστήμια ανταγωνιστικά, ποιοτικά και διεθνοποιημένα στην υπηρεσία της κοινωνίας και της επιστήμης, πανεπιστήμια αντάξια της ιστορίας μας που θα εφοδιάζουν τα παιδιά μας με τα απαιτούμενα προσόντα, όχι μόνο για να εξασφαλίσουν το εργασιακό τους μέλλον, αλλά να είναι και έτοιμα μπροστά στις ραγδαίες οικονομικές, τεχνολογικές και κοινωνικές εξελίξεις.