Το πρωτοχρονιάτικο παραδοσιακό έθιμο ‘’Βασιλιάδες 2018’’, στην Ενορία Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Το πρωτοχρονιάτικο παραδοσιακό έθιμο ‘’Βασιλιάδες 2018’’ πραγματοποιήθηκε και φέτος (1-1-2018) στην Ενορία Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού, της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης.

Οι ‘’Βασιλιάδες 2018’’ έψαλαν στον ιερό Ναό και συνέχεια στα σπίτια της Ενορίας, μετά την πρωτοχρονιάτικη Θεία Λειτουργία στην οποία και συμμετείχαν, πολλά από τα παραδοσιακά και νεότερα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα.

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά - ψηλή μου δεντρολιβανιά,

κι αρχή καλός μας χρόνος – εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνο.

Αρχή που βγήκε ο Χριστός – άγιος και πνευματικός,

στη γη να περπατήσει – και να μας καλοκαρδίσει.

Άγιος Βασίλης έρχεται – άρχοντες το κατέχετε,

από την Καισαρεία – συ ‘σ’ αρχόντισσα κυρία.

‘’Βασιλιάδες’’ ονομάζονται οι καλαντιστές της Πρωτοχρονιάς. Οι ‘’βασιλιάδες’’ είναι μέλη (παιδιά, άνδρες, γυναίκες) του εκκλησιάσματος της πρωτοχρονιάτικης Θείας Λειτουργίας. Παλαιότερα όλοι ήταν ντυμένοι με τις παραδοσιακές φορεσιές. Τώρα ντύνονται μ’ αυτές λιγότεροι. Συμμετέχουν ωστόσο όλοι στη Θεία Λειτουργία kαι στη ‘’Δοξολογία επί τω νέω έτει’’. Ψάλλουν τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα μέσα στο Ναό, παίρνουν την ευλογία και το αντίδωρο από τον Λειτουργό-Εφημέριο, βγαίνουν από το Ναό και ψάλλουν τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς εν χορώ επισκεπτόμενοι τα σπίτια της Ενορίας. Γίνονται έτσι φορείς του αγιασμού και της Χάρης της Θείας Λειτουργίας. Μεταφέρουν τη Θεία Λειτουργία στα εκτός του Ναού πράγματα του οικογενειακού και κοινωνικού (σ’ όλες τις πτυχές του) βίου των ανθρώπων, με το τραγούδι, το στίχο, τη μουσική, την καλή και χαρούμενη καρδιά. Εδώ όλα έχουν συνάφεια, αναζητούμενη εξάρτηση και σχέση ζωής και νοήματος, δεν μπορούν να υπάρξουν αυτόνομα - αποκομμένα χωρίς να χάσουν τη ζωτικότητα που απορρέει από τη διαρκή και τροφοδοτούμενη σχέση Χριστού και ανθρώπων.  

Καταλαβαίνει κανείς εύκολα (;) τη διαφορά ανάμεσα στα έθιμα της παράδοσης που αναφύονται στο λαό μέσα από τη λειτουργική πράξη της Εκκλησίας και στο θέαμα που προσφέρει (και επιβάλλει) η βιομηχανία του παγκόσμιου θεάματος και της αγοράς. Παράδειγμα: ο φανταστικός, φουσκωτός, ευτραφής (και ανύπαρκτος) αη-Βασίλης της παγκόσμιας αγοράς, απέναντι στον υπαρκτό Άγιο Βασίλειο της ιστορίας και της Εκκλησίας, τον Επίσκοπο της Καισάρειας της Καππαδοκίας (είναι ο ένας από τους Τρεις Ιεράρχες που τον [και θα τον] διδάσκονται οι μαθητές στο σχολείο), που ήταν ασκητικός, όπως τον βλέπουμε και τον ασπαζόμαστε στην εικόνα του και που έζησε και πολιτεύτηκε ευεργετικά για τους ανθρώπους σε ορισμένο χρόνο και τόπο.  

Στην πρωτοχρονιάτικη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου Βελβεντού έψαλαν οι ψάλτες: Γιάννης Τζινίκος, Γιάννης Παπαγόρας και Τάκης Στεφανόπουλος.

‘’Βασιλιάδες 2018’’ έγιναν οι παρακάτω: Αθανασία Κώστα πρεσβυτέρα, Ολυμπία Δουλδούρα, Θεοδώρα Δελνιώτη, Ανθούλα Παπαγόρα, Δημήτριος Στεφάνου, Άννα Γεωργάκη, Γεώργιος Χρ. Μύρος, Θωμάς Παπαγόρας, Περικλής Παπαγεωργίου, Νίκος Ι. Κουκόλης, Γεώργιος Χρ. Παπαγόρας, Λάμπρος Κουτσιούκης, Περικλής Αγοράτσιος. Μάγειροι: Περικλής και Σοφία Παπαγεωργίου.

Οι ‘’Βασιλιάδες 2018’’ μετά την ολοκλήρωση του εθίμου επέστρεψαν στο αρχονταρίκι της Ενορίας, όπου ο π. Κωνσταντίνος ‘’διάβασε’’ την πρωτοχρονιάτικη βασιλόπιτα. Το φλουρί ‘’έπεσε’’ στην Ολυμπία Δουλδούρα. Ο ιερός Ναός, της πρόσφερε ως δώρο έναν πίνακα ζωγραφικής έργο διά χειρός Αθανασίας Κώστα. Ακολούθησε το καθιερωμένο εορταστικό πρωτοχρονιάτικο κέρασμα: λουκάνικο, τηγανιά, φέτα, τσίπουρο και κρασί ντόπιας παραγωγής.

ΥΓ. Συγχαίρω: Για το θέμα που επέλεξαν και παρουσίασαν (νηπιαγωγοί και μαθητές τους) για τη χριστουγεννιάτικη γιορτή, συνεργαζόμενα τα δύο νηπιαγωγεία (1^ο και 2^ο) Βελβεντού, γιορτή την οποία παρακολούθησα από την αρχή μέχρι το τέλος με πολύ ενδιαφέρον και συγκίνηση, θέμα που έφερε με επιτυχία (λόγου, σκηνοθεσίας και κίνησης των μικρών ηθοποιών-νηπίων) στη σκηνή τα Χριστούγεννα των δικών μου νηπιακών και μαθητικών μου χρόνων στο Βελβεντό, συγχαίρω τις νηπιαγωγούς και τους μαθητές των συνεργαζόμενων 1^ου και 2^ου νηπιαγωγείων Βελβεντού.  

Ευχές: Προς όλους μεταφέρω για το νέον έτος 2018 την ευχή του Σεβ. Επισκόπου και Μητροπολίτη μας κ. Παύλου: ‘’Ως πνευματικός σας πατέρας και Επίσκοπός σας εύχομαι και προσεύχομαι ο Νέος χρόνος να είναι ευλογημένος, ειρηνικός και με προκοπή για όλους και για τον καθένα ξεχωριστά. Μετά της εν Κυρίω αγάπης και ευχών. ο Επίσκοπος και Μητροπολίτης σας. Ο Σερβίων και Κοζάνης Παύλος’’. (Ποιμαντορική Εγκύκλιος επί τω Νέω έτει 2018).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος

2-1-2018