Softex: Το τέλος για μια βιομηχανική ιστορία 79 ετών

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Αποτελεί ίσως τραγική ειρωνεία, όμως το λουκέτο της πάλαι ποτέ κραταιάς Softex, σε μια στιγμή που η κυβέρνηση αναλαμβάνει πρωτοβουλία για να ανασυγκροτήσει την ελληνική βιομηχανία, έρχεται να υπενθυμίσει ότι τα προβλήματα της εγχώριας παραγωγής είναι βαθύτερα, πολυσύνθετα και δεν εξαρτώνται από τη λήψη μεμονωμένων μέτρων, την ανάληψη πρωτοβουλιών και τη συγκρότηση επιτροπών.

Η Softex άλλωστε είναι μια βιομηχανία με πραγματικό αντικείμενο και όχι κουφάρι, η οποία μέχρι το 2014  εμφάνιζε σημαντικό κύκλο εργασιών: ο τζίρος της στην χρήση του 2014 ήταν 44,3 εκατ. ευρώ, το 2013 49,29 εκατ. ευρώ και το 2012 39,47 εκατ. ευρώ (το 2015 τα μεγέθη της αναμένεται να είναι σαφώς χειρότερα λόγω της καλοκαιρινής πυρκαγιάς που οδήγησε σε παύση της λειτουργίας της μονάδας του Βοτανικού). 

Εκεί που δεν παρατηρούνται αυξομειώσεις, είναι στα τελικά αποτελέσματα της εταιρείας, η οποία επί χρόνια εμφανίζει σταθερά ζημιές: το 2014 4,98 εκατ. ευρώ και το 2013 1,4 εκατ. ευρώ, ενώ με δεδομένη την πυρκαγιά του καλοκαιριού και την παύση της παραγωγής το 2015 οι ζημιές αναμένεται να είναι ακόμη πιο διευρυμένες. Η σταθερά αρνητική πορεία της εταιρείας, μάλιστα, δείχνει ότι η απόφαση της πολυεθνικής να κλείσει το εργοστάσιο είναι αμετάκλητη, κάτι που τόνισε και η διοίκηση στις επαφές που είχε με το συνδικάτο των εργαζομένων. 

Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν στον κλάδο της χαρτοποιίας και ειδικότερα των tissue, οι τρεις άλλοτε μεγάλοι του χώρου, η Diana του Πάνου Ζερίτη πέρυσι, και η Delica (SCA ή πρώην Georgia Pacific) το 2013 οδηγήθηκαν στο λουκέτο εξαιτίας των παρατεταμένων ζημιών. Πλέον με το κλείσιμο και της Softex, ο κλάδος που κάποτε κάλυπτε όλες τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν καθόλου εισαγωγές (επί εποχής Κεφάλα στην Αθηναϊκή Χαρτοποιία) δε θα έχει μετρήσιμη παραγωγική δραστηριότητα εντός των συνόρων και οι ανάγκες θα καλύπτονται από εισαγωγές. 

Πίσω από αυτά τα λουκέτα βεβαίως κρύβεται μια απλή πλην αδυσώπητη πραγματικότητα στον κόσμο των επιχειρήσεων: όταν ο ανταγωνισμός παράγει φθηνότερα, τότε μοιραία οδηγείσαι στο κλείσιμο. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Π. Ζερίτη, ο οποίος λειτουργεί κανονικά τη χαρτοποιία στην Αίγυπτο έχοντας μάλιστα ηγετική θέση στην τοπική αγορά. Αντίστοιχες περιπτώσεις συναντά κανείς στη Βουλγαρία, την Ουγγαρία και άλλες χώρες. Μάλιστα μια άλλη χαρτοποιία που δραστηριοποιείται στον χώρο της συσκευασίας η ΒΙΣ της οικογένειας Φιλίππου, ανακοινώνοντας και εκείνη πέρυσι το δικό της λουκέτο είχε ευθέως δηλώσει ότι είναι πλέον οικονομικά πιο συμφέρον να εισάγει χαρτοπολτό και έτοιμα προϊόντα συσκευασίας από το να διατηρεί δική της μονάδα παραγωγής. 

Στο βάθος Βουλγαρία;

Κάποιες πληροφορίες που απομένει να επιβεβαιωθούν ή να διαψευστούν στην πράξη το επόμενο διάστημα, θέλουν την ιταλική πολυεθνική Bolton Group που είναι ιδιοκτήτης της ελληνικής χαρτοποιίας, να σχεδιάζει να μεταφέρει και εκείνη την παραγωγή των προϊόντων με την επωνυμία Softex στη Βουλγαρία. Επισήμως βέβαια η Bolton Group και η θυγατρική της Bolton Hellas επικαλούνται ως αιτία για την αναστολή της λειτουργίας του εργοστασίου, την πυρκαγιά του καλοκαιριού που κατέστρεψε τις εγκαταστάσεις στο Βοτανικό. Επιπρόσθετα με βάση την ενημέρωση που έγινε από το υπουργείο εργασίας, η εταιρεία εμφανίζεται δυσαρεστημένη από τη μη πλήρη αποζημίωσή της – όπως υποστηρίζει – από τις ασφαλιστικές. Ωστόσο πηγές της ασφαλιστικής αγοράς αναφέρουν ότι η αποζημίωση ύψους 8,5 εκατομμυρίων ευρώ καταβλήθηκε στα μέσα Δεκεμβρίου από τις τέσσερις εμπλεκόμενες ασφαλιστικές εταιρείες και χαρακτηρίζουν αβάσιμες τις κατηγορίες, που σημειωτέον υιοθετήθηκαν στην ανακοίνωση του υπουργείου εργασίας. 

Το ιστορικό ενός πάλαι ποτέ γίγαντα της βιομηχανίας 

Για όσους θυμούνται την μακρά ιστορία της Softex, δεν είναι η πρώτη φορά στα χρονικά της βιομηχανίας, που κάποτε κυριαρχούσε στην ελληνική αγορά χαρτιού,  που μια κρίση έρχεται ως αποτέλεσμα και σχετίζεται με καταστροφική πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις της. Στα μέσα της δεκαετίας του '90 το εργοστάσιο της Softex είχε ξανά καταστραφεί από φωτιά, με τα χρήματα της αποζημίωσης να χρησιμοποιούνται σε επένδυση για την ανανέωση του εξοπλισμού. Ήταν η εποχή (1997) της δεύτερης κατάρρευσης της Softex, η οποία ιδρύθηκε το 1937 από τον Κωνσταντίνο Κεφάλα και το 1984 πέρασε στο Δημόσιο ως προβληματική μετά από μια θυελλώδη και ταραχώδη ιστορία, στην οποία πρωταγωνιστούν όχι μόνο η Αθηναϊκή Χαρτοποιία αλλά και η πολιτική και εκδοτική ελίτ της εποχής. Το παρασκήνιο έντονο και σίγουρα οι πολιτικοεκδοτικές κόντρες έπαιξαν το δικό τους ρόλο για την πτωτική πορεία της εταιρείας που όμως αντιμετώπιζε και άλλα προβλήματα όπως ο μεγάλος δανεισμός, που χρησιμοποιήθηκε άλλωστε προκειμένου η εταιρεία να υπαχθεί στις προβληματικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η οικογένεια Κεφάλα επιχείρησε να προσβάλει την απόφαση και ζήτησε τη δικαίωσή της όχι μόνο στα ελληνικά δικαστήρια αλλά και στο δικαστήριο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

Στον ΟΑΕ, η Αθηναϊκή Χαρτοποιία ακολούθησε την μοίρα των προβληματικών, ώσπου οι πολυάριθμες εξυπηρετήσεις και τα πολιτικοσυνδικαλιστικά ρουσφέτια έφεραν την εταιρεία προ νέου αδιεξόδου. Ακολούθησε το 1999 η πολύκροτη μεταβίβαση του ελέγχου της εταιρείας σε επενδυτικό σχήμα με τη συμμετοχή επενδυτών όπως Bolton Group, Goldman Sachs, Lochridge, Bain και Forlin, με τη Bolton να αποκτά στη συνέχεια τον πλήρη έλεγχο της εταιρείας, αφού η διαχείριση υπό το πολυμετοχικό σχήμα απέτυχε παταγωδώς. 

Ο νέος μέτοχος, με την εφαρμογή ενός γενναίου πλάνου εξυγίανσης που συνδυάστηκε με το κλείσιμο του εργοστασίου της Δράμας το 2002 αλλά και τη δραστική μείωση του προσωπικού (από 1275 άτομα το 2000 και 2250 το 199 οι εργαζόμενοι μειώθηκαν στους 300) κατάφερε να επαναφέρει τη βιομηχανία– με μειωμένο τζίρο – σε κερδοφορία το 2004. Η επιστροφή αυτή ωστόσο έμελλε να είναι προσωρινή με την Αθηναϊκή Χαρτοποιία να αντιμετωπίζει εκ νέου προβλήματα από το 2006.

Ο Ελβετός με ελληνικές ρίζες της ιταλικής πολυεθνικής 

Αρκετά δημοσιεύματα έχουν εμπλέξει το μητρικό όμιλο Bolton με την υπόθεση Luxleaks και βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα για εικαζόμενες τριγωνικές συναλλαγές του μητρικού ομίλου Bolton Group με όχημα την εν Ελλάδι θυγατρική. 

Η ιταλικών συμφερόντων Bolton Group με έδρα to Αμστερνταμ είναι ιδιωτική εταιρεία που δραστηριοποιείται στα καταναλωτικά αγαθά με παρουσία σε 125 χώρες και ένα πορτοφόλιο που περιλαμβάνει πάνω από 50 μάρκες προϊόντων τροφίμων, οικιακής φροντίδας, καθαρισμού, προσωπικής φροντίδας και ομορφιάς, όπως Rio Mare, Neutro Roberts, Merito, Overlay, Omino Bianco, UHU κλπ. Απασχολεί πάνω από 3 χιλιάδες υπαλλήλους, σε 23 θυγατρικές και 9 εργοστάσια, ενώ το 50% των πωλήσεών της είναι στην Ιταλία, το 16% στη Γαλλία, ενώ από 5% πραγματοποιείται σε Βέλγιο /Ολλανδία /Λουξεμβούργο , Γερμανία, Ελλάδα και Ισπανία. Πίσω από την εταιρεία και εκ των βασικών μετόχων είναι ο Ιωσήφ Νισσίμ, Ελβετός υπήκοος ο οποίος γεννήθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη και που στη διάρκεια της κατοχής διέφυγε του διωγμού σε βάρος των Ελλήνων Εβραίων και στη συνέχεια πολέμησε κατά των ναζί με το βρετανικό στρατό στη Βόρεια Αφρική. 

Η Bolton ιδρύθηκε από τον ίδιο το 1949 ως μια μικρή περιφερειακή εταιρεία εμπορικών διανομών στην Ιταλία. Οι πρώτες επενδύσεις ήρθαν στις αρχές της δεκαετίας του 60  όταν αποκτήθηκε η εταιρεία Maznotin (κονσέρβες). Σήμερα ο κύκλος εργασιών της κατ’ εκτίμηση ξεπερνά τo 1,2 δισ. δολάρια, με κάποια δημοσιεύματα να θέλουν να φτάνει έως και τα 2,3 δισ. δολάρια.

capital.gr