Master plan (δίχως απαντήσεις) για μας, χωρίς εμάς.

του Γιάννη Γκουντιού

Πριν εννέα μόλις μήνες ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε το τέλος του λιγνίτη από Βήματος του ΟΗΕ. Πέρσι τέτοιο καιρό δεν είχε κάνει καμία προεκλογική νύξη γι’ αυτό. Προ εξαμήνου,  οι κύριοι υπουργοί της κυβέρνησης ήρθαν να μας ανακοινώσουν τις ειλημμένες αποφάσεις τους με απόλυτο τρόπο. Τώρα ο Συντονιστής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (καταφέρνουν και βρίσκουν πάντοτε ωραίους και γεμάτους τίτλους!) ο κ. Μουσουρούλης επισκέπτεται την περιοχή μας για να πάρει και αυτός

μια εικόνα, να μας «ακούσει», την ώρα που το στρατηγικό σχέδιό του, πιθανότατα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί στην Αθήνα ερήμην μας. Οι επισκέψεις αυτές έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Το περιτύλιγμα της βιαιότητας είναι η φανταχτερή και βαρύγδουπη  επικοινωνιακή φρασεολογία.

Αμέσως και ομόθυμα το χρονοδιάγραμμα απολιγνιτοποίησης με ορίζοντα το 2023 ή το 2028 (για τα μάτια του κόσμου) πρέπει να απορριφτεί. Να απαιτήσει η περιοχή ένα ολιστικό στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της Δυτική Μακεδονίας, το οποίο θα καταρτιστεί στη Δυτική Μακεδονία με την αρωγή προσώπων και οργανισμών, αναγνωρισμένων για την τεχνογνωσία τους, Ελλήνων κυρίως, αλλά και ξένων ειδικών αν κριθεί αναγκαίο. Τις κατευθύνσεις της ανάπτυξης θα πρέπει να αποφασίσουν οι Δυτικομακεδόνες ενωμένοι,  σε ανοικτή και σοβαρή διαβούλευση από μηδενική βάση, χωρίς πελαγοδρομήσεις, συντονισμένα, χρονοθετιμένα, με ανοικτά μυαλά, χωρίς παρωπίδες και τοπικισμούς (αυτά μας έφαγαν). 

Πρωτίστως όμως και ως απόλυτα αναγκαίες προϋποθέσεις για οτιδήποτε σχεδιαστεί είναι να ξεκινήσει άμεσα η αποκατάσταση των εδαφών καθώς και η επαναπόδοσή τους στην Δυτική Μακεδονία (ώστε να αποκατασταθεί και η βίαιη υφαρπαγή της από τη ΔΕΗ μέσω μεταμεσονύκτιας τροπολογίας στη Βουλή). Αυτή πρέπει να είναι η κόκκινη γραμμή. Από μόνο του αυτό το έργο οδηγεί σε αειφόρα προοπτική αλλά και  χωρίς αυτό, όλα τα άλλα είναι ευχολόγια. Τι μπορείς να κάνεις γύρω από τη μεγαλύτερη τρύπα των Βαλκανίων αν αυτή δεν αποκατασταθεί; Στην καλύτερη περίπτωση η Δυτική Μακεδονία θα γίνει υποχείριο της νέας ΔΕΗ (μάλλον RWE) αν και υπό όποια μορφή θα υφίσταται. Οι προοπτικές που θα ανοίξει, θα δείξουν και το μέλλον της περιοχής. Το έργο αυτό να αποτελέσει το έργο «γέφυρα» προς στη νέα Δυτική Μακεδονία και κατά συνέπεια, μας δείχνει και τη διάρκεια ζωής του λιγνίτη ως ενεργειακό καύσιμο.

Εφόσον συμφωνηθεί και ξεκινήσει η αναγκαία αυτή προϋπόθεση, θα πρέπει να  απαντηθούν πειστικά μια σειρά ερωτημάτων που θα τρέξουν παράλληλα και συμπληρωματικά: 

1.                        Γιατί πρέπει η περιοχή να ασχοληθεί με την ενέργεια στη μεταλιγνιτική εποχή; Η εμπειρία της ενέργειας στην περιοχή είναι μόλις εβδομήντα χρόνια σε ένα κλάδο που η τεχνολογία ανανεώνεται πλέον σε πολύ πιο σύντομα χρονικά διαστήματα και με πολύ διαφορετικούς τρόπους ώστε η νέα γνώση για να διαδοθεί απαιτείται επανεκπαίδευση και ενδεχομένως άλλες υποδομές. (π.χ. ποιός γνώριζε τις οπτικές ίνες και πόσο σημαντική ήταν η προηγούμενη εμπειρία που απαιτούνταν για την εγκατάσταση της τεχνολογίας αυτής;). 

2.                        Αν όντως πρέπει η περιοχή να παραμείνει η καρδιά της ενέργειας της χώρας μας, σε ένα παγκοσμιοποιημένο ενεργειακό περιβάλλον, θα επιλέξουμε παρόμοιο τρόπο με την προηγούμενη μονοκαλλιέργεια; Το θέλει αυτό η ενεργειακή πολιτική της χώρας ή προτιμά μικρές διάσπαρτες μονάδες παραγωγής ενέργειας με τάση στις ΑΠΕ;

3.                        Θα εκμεταλλευτεί η χώρα τα εναπομείναντα λιγνιτικά αποθέματα και με ποιούς τρόπους; Πόσα είναι τα αποθέματα αυτά και ποιάς αξίας; Αξίζει τον κόπο ή όχι; Με ποιά κριτήρια (ελληνικού ή ευρωπαϊκού συμφέροντος) θα γίνει η αξιολόγηση;

4.                        Τηλεθέρμανση χωρίς λιγνίτη αλλά με Φυσικό Αέριο ή Φυσικό Αέριο χωρίς τηλεθέρμανση (ακούγεται και αυτό, αλλά δεν μας λένε την τιμή);

5.                        Η αγροτοκτηνοτροφία και η ιχθυοπαραγωγή να είναι εντατικής ή βιολογικής καλλιέργειας; Σε ποιο βαθμό η κάθε μία; Ποιά η τάση της αγοράς της Ευρώπης, της Αραβίας, της Κίνας; Ποιά είναι η προστιθέμενη αξία σε κάθε περίπτωση;

6.                        Ποιοί κλάδοι του δευτερογενούς τομέα έχουν εξαγωγική προοπτική; Ποιοί από αυτούς θα μπορούσαν να είναι ανταγωνιστικοί; Ποιες οι απαραίτητες υποδομές για την εγκατάστασή τους;

7.                        Ποιές υποδομές απαιτούνται για την σύνδεση με τα λιμάνια της Θεσσαλονίκης και της Ηγουμενίτσας; Υπάρχει αεροδρόμιο που να εξυπηρετεί το σχέδιο; Αντίστοιχο οδικό δίκτυο προς την Ευρώπη;

8.                        Πώς θα γίνει η διείσδυση στις αγορές; Σε ποιές αγορές και ποιό βάθος χρόνου απαιτεί η διαδικασία αυτή ώστε να εδραιωθούν σε αυτές τα προϊόντα της Δυτικής Μακεδονίας; 

Και όταν απαντηθούν αυτά και άλλα ενδεχομένως ερωτήματα, πριν παρθούν οι τελικές αποφάσεις θα πρέπει να διευκρινιστούν και τα εξής:

1.            Πόσα κεφάλαια χρειάζονται για όλα αυτά; 

2.            Ποιό το μίγμα και ποιά η ροή χρηματοδότησης; 

3.            Ποιό το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής; 

4.            Πώς θα ετοιμαστεί η κοινωνία ώστε όχι μόνο να συμβαδίζει με τη νέα εποχή, αλλά να συμμετέχει στην υλοποίηση της μετάβασης; Θα πρέπει να γνωρίζει, για να συμμαχήσει στην προσπάθεια. 

Τότε και μόνο τότε και όχι με αλλότριων συμφερόντων πολιτική απόφαση, θα προκύψει νομοτελειακά και το τέλος της λιγνιτικής καύσης για παραγωγή ενέργειας. Όσο ολοκληρώνονται τα έργα, τόσο να μειώνεται η καύση του λιγνίτη. Όμως, το τέλος του λιγνίτη, ως ορυκτό υλικό, πρέπει να είναι θέμα υπό διερεύνηση. 

Τα ερωτήματα αυτά δεν σπρώχνουν το πρόβλημα στο μέλλον, σε κάποιους άλλους πολιτικούς, σε κάποιους άλλους Δυτικομακεδόνες. Αυτό έκαναν οι προηγούμενοι πολιτικοί σε αγαστή συνεργασία με βολικούς δικούς τους συνδικαλιστές (το ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο). Δεν είναι λύση να πάμε από το ένα άκρο στο άλλο. Θα είναι εξίσου λάθος.  Η τεχνολογία καλπάζει και ήδη αργήσαμε. Ακόμα και η στασιμότητα σε στέλνει πίσω και το έχουμε βιώσει αυτό.

Άλλο όμως γρήγορα και άλλο βιαστικά.

Την ίδια ώρα που εμείς έχουμε ένα στενό χρονικό πλαίσιο βάζοντας το μαχαίρι στον δικό μας λαιμό, οι Γερμανοί οριοθετούν το 2038 έχοντας για …πρίζα τους Πολωνούς που τους αφήνουν ως το 2053 και το Φυσικό Αέριο των Ρώσων, στους οποίους, κατά τα άλλα, η ΕΕ (βλέπε πάλι Γερμανία ως ακόλουθος της Αμερικής) κάνει εμπάργκο. Θα πρέπει να έχουμε ωριμάσει, εκτελέσει, λειτουργήσει και εδραιώσει  το εγχείρημα, για να επιτευχθεί ο λόγος - στόχος του Περιφερειάρχη για «ισοδύναμο» αποτέλεσμα. Γίνεται αυτό σε τρία, ή ακόμα και σε οκτώ χρόνια;

Ο πρωθυπουργός ήταν σαφής. Εμείς πρέπει να βρούμε κάτι να κάνουμε. Θα το βρούμε πρωθυπουργέ, αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να είμαστε ζωντανοί και εδώ, στον τόπο μας, κάτι που η πολιτική απόφασή σας, αλλά και η στάση της αντιπολίτευσης που κρύβεται, φοβούμενοι μην τους «βγείτε οικολογικά», δεν το διασφαλίζει. Εσείς όμως κ. πρωθυπουργέ πρέπει να βρείτε τι θα κάνετε με τη διατροφική αυτάρκεια, την αδιάλειπτη εγχώρια ενεργειακή επάρκεια και σταθερότητα των δικτύων, την υγειονομική αυτοτέλεια της χώρας (ένεκα κορωναϊού όλα αυτά) την ανεξαρτησία και κυριαρχία της πατρίδας και όχι να αντικαθιστάτε τη ΔΕΗ με την RWE, ούτε να αλλοιώσετε πλήρως το περιβάλλον, και να ερημώσετε την ακριτική Δυτική Μακεδονία, χωρίς καμιά σοφία, χωρίς ψήγμα σύνεσης και με υποκριτικό ενδιαφέρον, καλύπτοντας αμετροεπώς και αλόγιστα την τρύπα με  καθρέφτες και τα βουνά με ανεμογεννήτριες, χωρίς φειδώ, χωρίς αιδώ. 

Το πολιτικό κατεστημένο (όχι πολιτικό σύστημα) των Αθηνών και ο σκοτεινός περίγυρός του, δεν ενδιαφέρεται να διασφαλίσει όλα τα παραπάνω. Απόδειξη αποτελεί το γεγονός ότι όλοι οι υπουργοί ενέργειας διαχρονικά, πρώτα αποφάσισαν και έπειτα επισκέφτηκαν να «ακούσουν» τυπικά και αδιάφορα τους Δυτικομακεδόνες για το θεαθήναι. Όποιος θέλει να είναι παραγωγικός, πρώτα βλέπει και ακούει και έπειτα αποφασίζει. Το αντίθετο αποκαλείται «πολιτικό μασάζ».

Υπάρχει κάποιος που μπορεί, με σοβαρότητα, να εγγυηθεί την μετάβαση σε τρία χρόνια; Έστω σε οκτώ; Υπάρχει αντίστοιχο προηγούμενο σε παγκόσμια κλίμακα συμπεριλαμβανομένης της Κίνας; Όποιος το κάνει είναι ελαφρόμυαλος και επικίνδυνος  ή  αριβίστας και συμφεροντολόγος και σίγουρα εκφραστής αλλότριων επιλογών.

Μακάρι να διαψευστώ.  

Υ.Γ. Οι τοπικοί άρχοντες έχουν την πρόθεση να ενωθούν στον κοινό αγώνα; Θα μας πουν κάτι ολοκληρωμένο και πότε;

Γκουντιός Β. Γιάννης