Η Τηλεθέρμανση Κοζάνης στην μετά λιγνίτη εποχή. Η πρόταση της Δημοτικής Κίνησης «Κοζάνη - Τόπος να Ζεις»

Οι τηλεθερμάνσεις της Δυτικής Μακεδονίας και ειδικότερα η Τηλεθέρμανση Κοζάνης αποτελούν αναμφισβήτητα το πρώτο και ένα από τα σημαντικότερα θύματα της βίαιης απολιγνιτοποίησης που έρχεται στην περιοχή μας. Δυστυχώς από την πλευρά της κυβέρνησης δεν ακούσαμε μέχρι σήμερα κανένα

αξιόπιστο σχέδιο συνέχισης της λειτουργίας της με ίδιους ή παραπλήσιους όρους με τους σημερινούς. Η θετική συμβολή αυτού του πρωτοποριακού και καινοτόμου έργου τόσο οικονομικά,  όσο και κοινωνικά για τους κατοίκους του Δήμου Κοζάνης είναι αποδεδειγμένη και καταγεγραμμένη. Χρέος της κυβέρνησης αλλά και υποχρέωσή μας, ως πολιτικό προσωπικό της περιοχής, είναι η συνεργασία τόσο μεταξύ μας όσο και με τους κατάλληλους επιστημονικούς φορείς έτσι ώστε να βρεθεί μια λύση που θα είναι:

1. τεχνικά υλοποιήσιμη
2. οικονομικά βιώσιμη
3. περιβαλλοντικά φιλική
4. χρονικά εφικτή και
5. κοινωνικά δίκαιη

Εξετάζοντας διάφορες τεχνικές επιλογές που θα ικανοποιούν το σύνολο των παραπάνω απαιτήσεων  η Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να Ζεις» κατέληξε στην παρακάτω πρόταση που με δεδομένες τις παρούσες συνθήκες φαντάζει η πιο ενδεδειγμένη και την θέτει προς συζήτηση στον δημόσιο διάλογο:

Δημιουργία μονάδας Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού – Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) εκ μέρους της ΔΕΥΑ Κοζάνης δυναμικότητας τουλάχιστον 200 θερμικών MWth και 35 με 50 Ηλεκτρικών MWth που θα χρησιμοποιεί ως καύσιμο το φυσικό αέριο.

Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας πρότασης είναι πολλά, όπως  αναφέρουμε παρακάτω, χωρίς όμως να υπεισέλθουμε σε πολλές τεχνικές και οικονομικές λεπτομέρειες, αφού αυτό είναι αρμοδιότητα του  προσωπικού της ΔΕΥΑΚ και των υπόλοιπων τεχνικών-μελετητικών φορέων της περιοχής.

1. Τεχνικά στοιχεία

Συμπαραγωγή είναι η συνδυασμένη παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από το ίδιο καύσιμο έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η πλήρης εκμετάλλευση του ενεργειακού του περιεχομένου. Η θερμική ενέργεια μπορεί να μετατραπεί και σε ψύξη σε σύστημα τριπαραγωγής. Ο σταθμός συμπαραγωγής ηλεκτρισμού/θερμότητας παράγει ατμό, θερμό αέρα και θερμό νερό που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία, καθώς και ηλεκτρική ενέργεια για ίδια χρήση ή και πώλησή της στον αρμόδιο διαχειριστή. Διευκρινίζεται ότι με το παρόν θεσμικό πλαίσιο η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια από ΣΗΘΥΑ εντάσσεται άμεσα στο σύστημα ηλεκτροδότησης της χώρας, ενώ η ΔΕΥΑΚ είναι από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ηλεκτρικού ρεύματος με το κόστος προς τη ΔΕΗ να ανέρχεται περίπου στο ποσό των 6 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Η προτεινόμενη μονάδα μπορεί να είναι δυναμικότητας  τουλάχιστον 200 θερμικών MWth και 35 με 50 ηλεκτρικών MWth. Να σημειωθεί ότι σήμερα η συμβατοποιημένη θερμική ενέργεια που θα έπρεπε να αποδίδει η ΔΕΗ στην ΔΕΥΑΚ ανέρχεται στα 137 θερμικά MWhh, τα οποία είναι μόνο ονομαστικά και ποτέ πραγματικά. Γίνεται κατανοητό ότι με αυτή την δυναμικότητα, όχι μόνο δεν τίθεται σε κίνδυνο η επάρκεια του υπάρχοντος συστήματος τηλεθέρμανσης, αλλά υπάρχει και η δυνατότητα επέκτασης του δικτύου τηλεθέρμανσης αρχικά στους οικισμούς Κρόκου και Δρεπάνου, όπως είναι προγραμματισμένο, καθώς και η εξωαστική χρήση της τηλεθέρμανσης σε θερμοκήπια και βιομηχανικές εγκαταστάσεις.

2. Χωροθέτηση

Η χωροθέτηση της νέας μονάδας μπορεί να γίνει στο Δρέπανο Κοζάνης σε χώρο που κατέχει ήδη η ΔΕΥΑΚ, είναι εγκατεστημένο το αντλιοστάσιο τηλεθέρμανσης και διέρχεται ο κεντρικός αγωγός τροφοδοσίας του συστήματος.

3. Υπάρχον σύστημα

Η προτασή μας αξιοποιεί πλήρως το υπάρχον σύστημα της τηλεθέρμανσης Κοζάνης εκτός από τον αγωγό μεταξύ Δρεπάνου και ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου που και λόγω παλαιότητας δεν θα χρησιμοποιηθεί. Έτσι στο νέο σύστημα μπορούν να ενταχθούν άμεσα όλα τα αντλιοστάσια, οι εναποθηκευτές, καθώς και το σύνολο του υπόλοιπου εσωτερικού και εξωτερικού δικτύου.

4. Καύσιμο χρήσης

Το καύσιμο που θα χρησιμοποιηθεί είναι το φυσικό αέριο μέσω του δικτύου που πρόκειται να κατασκευαστεί από τον ΔΕΣΦΑ μετά την εκ νέου αναθεώρηση του σχεδίου ΕΣΦΑ 2021-2029 λόγω ανεπάρκειας σήμερα των προβλεπόμενων ποσοτήτων φυσικού αερίου. Παρόλα αυτά μπορεί να ληφθεί μέριμνα για χρήση υγροποιημένου αερίου (LNG) που θα αποθηκεύεται στον χώρο της εγκατάστασης, αλλά και στο άμεσο μέλλον χρήση υδρογόνου εφόσον αυτό καταστεί τεχνικά εφικτό.

5. Οικονομικά στοιχεία

Η παροχή τηλεθέρμανσης μέσω νέας μονάδας Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού – Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης μπορεί να είναι βιώσιμη με κόστος για τους καταναλωτές στα σημερινά επίπεδα, αφού η πώληση του ρεύματος στον διαχειριστή κατά προτεραιότητα, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, δημιουργεί σταθερά έσοδα που θα αξιοποιηθούν ανάλογα, ενώ η τιμή πώλησης του φυσικού αερίου βρίσκεται ακόμη σε χαμηλά επίπεδα.

6. Κόστος κατασκευής - Χρηματοδότηση

Το κόστος κατασκευής της συγκεκριμένης μονάδας αναμένεται να ανέλθει με σημερινές τιμές περίπου στα 50 εκατομμύρια ευρώ, κόστος μη απαγορευτικό για την επίλυση ενός τόσο σημαντικού θέματος με πολύπλευρα οφέλη. Η χρηματοδότηση του έργου με δεδομένο το γεγονός ότι δεν θα χρηματοδοτηθούν τόσο από το νέο ΕΣΠΑ, όσο και από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης μετάβασης έργα που συνδέονται με την εκμετάλλευση ορυκτών πόρων καθίσταται αναγκαίο να εξασφαλιστεί άμεσα κατά προτεραιότητα είτε από τα τρέχοντα επιχειρησιακά προγράμματα «ΥΜΕΠΕΡΑΑ» και «Δυτική Μακεδονία» μετά από την απαραίτητη αναμόρφωση είτε από άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα όπως είναι το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης - Πράσινο Ταμείο ή ακόμη και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

7. Ενίσχυση τοπικής οικονομίας

Η κατασκευή της μονάδας συμπαραγωγής και η λειτουργία της από την ΔΕΥΑΚ εξασφαλίζει παραμονή οικονομικών πόρων στον τόπο τόσο κατά την κατασκευή, όσο και κατά την λειτουργία της νέας μονάδας. Υπό τις παρούσες συνθήκες η τόνωση του τοπικού ΑΕΠ είναι ζητούμενο και η κατασκευή μιας τέτοιας εγκατάστασης που θα διατηρεί την προστιθέμενη αξία του παραγόμενου προϊόντος στην Κοζάνη, το εξασφαλίζει. Επίσης δίνεται η δυνατότητα για επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα με την λειτουργία θερμοκηπιακών καλλιεργειών, αλλά και η δυνατότητα κατασκευής νέων εγκαταστάσεων στην περιοχή (πχ ψυγεία, logistics) λόγω της ενδεχόμενης παραγωγής τηλεψύξης με το σύστημα τριπαραγωγής που ενδεχομένως αναπτυχθούν στην υπό αξιοποίηση ΒΙ.ΠΕ. Κοζάνης που γειτνιάζει με την προτεινόμενη εγκατάσταση.

8. Χρόνος

Μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους είναι ο χρόνος κατασκευής και λειτουργίας, αφού οι ημερομηνίες είναι ασφυκτικές και η γραφειοκρατία μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη. Πιστεύουμε ότι με συντηρητικούς υπολογισμούς το έργο μπορεί να είναι έτοιμο σε χρόνο 36 μηνών, εκ των οποίων θα απαιτηθούν 16 μήνες για την ωρίμανση, την μελέτη και τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις, καθώς και 20 μήνες για τις εργασίες κατασκευής και την δοκιμαστική λειτουργία. Σε περίπτωση που υπάρξουν οι απαραίτητες νομοθετικές πρωτοβουλίες για απλοποίηση των διαδικασιών, τότε αυτός ο χρόνος δύναται να μειωθεί.

9. Ανεξαρτησία λειτουργίας

Η λειτουργία του νέου συστήματος θα εξαρτάται μετά την κατασκευή του μόνο από την προμήθεια καύσιμης ύλης,  γεγονός που δεν είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Η ελευθερία κινήσεων που θα αποκτήσει η ΔΕΥΑΚ, η λειτουργία της οποίας δεν θα εξαρτάται από τις επιχειρηματικές αποφάσεις του ΔΣ της ΔΕΗ, θα δώσει την δυνατότητα παροχής καλύτερων υπηρεσιών στον πολίτη του Δήμου Κοζάνης.

10. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις

Το φυσικό αέριο ως ορυκτό καύσιμο εκπέμπει επίσης διοξείδιο του άνθρακα και ρυπαίνει το περιβάλλον, όμως σε καμία περίπτωση δεν είναι τόσο ρυπογόνο, όσο ο λιγνίτης. Επίσης με την λειτουργία της ΣΗΘΥΑ διατηρούμε ως Δήμος Κοζάνης την δυνατότητα αλλαγής στο μέλλον του καυσίμου παραγωγής, όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν ή το επιβάλλουν.

Η Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να Ζεις» μελέτησε με προσοχή την πρόταση που κατατέθηκε από τον κο Κουκουλόπουλο για την δημιουργία ΣΗΘΥΑ στον χώρο του ΑΗΣ Καρδιάς σε συνεργασία της ΔΕΥΑ Κοζάνης με την ΔΕΤΗ Πτολεμαίδας και την ΔΕΗ. Οι γενικές αρχές της πρότασης αυτής συμφωνούν με αυτές της δικής μας πρότασης, είναι άλλωστε διαχρονικά γνωστή η θέση μας για περιφερειακή αντίληψη στην αντιμετώπιση των σοβαρών θεμάτων της περιοχής. Δυστυχώς όμως θεωρούμε  ότι στην παρούσα φάση η επιλογή της σύμπραξης μεταξύ των τριών επιχειρήσεων θα προκαλέσει μεγάλη χρονοτριβή στην κατασκευή του έργου, καθώς και διατήρηση της ενεργειακής εξάρτησης της ΔΕΥΑΚ από μη τοπικούς παράγοντες. Επίσης θέση μας είναι, ότι είναι ανώφελο να προχωράμε στην αντικατάσταση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ με αντίστοιχες μονάδες που θα στηρίζονται στο φυσικό αέριο, ένα εισαγόμενο ορυκτό καύσιμο, αφού με βάση τις παγκόσμιες ενεργειακές εξελίξεις αυτή είναι μια θνησιγενής επιλογή και η Δυτική Μακεδονία δεν έχει πια την πολυτέλεια για επενδύσεις τέτοιου είδους.

Η πρότασή μας για την λειτουργία της τηλεθέρμανσης με φυσικό αέριο μπορεί στο μέλλον και ανάλογα με τις εξελίξεις στον χώρο της ενέργειας να αναθεωρηθεί εκ μέρους της ΔΕΥΑΚ με χρήση ΑΠΕ. Αυτό μπορεί να συμβεί πολύ πιο εύκολα σε μια μικρή ΣΗΘΥΑ από ότι σε μία μεγάλη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Σε συνέχεια των παραπάνω και με δεδομένο ότι για την διασύνδεση της ΔΕΥΑΚ με τον ΑΗΣ Καρδιάς θα απαιτηθεί ένα επιπλέον ποσό της τάξης των 12 εκατομμυρίων ευρώ περίπου (κόστος νέου αγωγού σύνδεσης και νέου αντλιοστασίου) προκρίνουμε την επιλογή της κατασκευής της νέας μονάδας ΣΗΘΥΑ αποκλειστικά από την ΔΕΥΑΚ για τις ανάγκες του Δήμου Κοζάνης.

Η κατασκευή της νέας μονάδας συμπαραγωγής εκ μέρους της ΔΕΥΑΚ προϋποθέτει την απρόσκοπτη συνέχιση της λειτουργίας τουλάχιστον δύο μονάδων του ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου για το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί, έως ότου η μονάδα λειτουργήσει πλήρως, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η λειτουργία τής τηλεθέρμανσης Κοζάνης χωρίς επιβαρύνσεις κόστους για την ΔΕΥΑΚ από την χρήση πετρελαίου. Είναι μία από τις υποχρεώσεις της ΔΕΗ απέναντι στους κατοίκους του Δήμου Κοζάνης που θα πρέπει να τηρηθεί απαρέγκλιτα χωρίς καμία έκπτωση και επίκληση επιχειρηματικών επιλογών και η Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να Ζεις» είναι διατεθειμένη να προβεί σε κάθε ενέργεια γι αυτό.

Τέλος πρέπει να σημειωθεί ότι η Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να ζεις» είναι ανοιχτή στην συζήτηση οποιασδήποτε άλλης πρότασης κατατεθεί και καλύπτει τις συνθήκες που προαναφέρθηκαν.

Κοζάνη 26-6-2020

Για την Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να Ζεις»