Για ένα «μπλοκ» των αριστερών δυνάμεων

Του Κωνσταντίνου Ζαγάρα

Δεν πάνε πολλά χρόνια από τη στιγμή που ένα πρωτόγνωρο, για τις τελευταίες δεκαετίες, λαϊκό κίνημα στη χώρα μας πίστεψε με την ψήφο του ότι είχε σημάνει η ώρα να ανοίξει ο δρόμος στην ελπίδα, προκειμένου να καταργηθούν τα μνημόνια και να μπει τέλος στην ασφυκτική λιτότητα. Σύντομα όμως, οι προσδοκίες αυτές κατέρρευσαν  και η απογοήτευση που ακολούθησε με τη δεξιά στροφή του ΣΥΡΙΖΑ, διαμόρφωσαν ένα νέο πολιτικό τοπίο. Σήμερα φαντάζει ανέφικτο να επιτύχει οποιαδήποτε πρωτοβουλία έχει να κάνει με την αμφισβήτηση του κυρίαρχου μοντέλου της πολιτικής και κοινωνικο-οικονομικής διαχείρισης.

Τους τελευταίους μήνες, το κυβερνητικό επιτελείο καταστρώνει μία νέα στρατηγική που θα το οδηγήσει στις εκλογές, όποτε αυτό αποφασίσει ότι η συγκυρία το ευνοεί. Το κυβερνητικό στρατόπεδο ξεδιπλώνει μέρα με την ημέρα μια νέα αφήγηση για την «αυτοδύναμη έξοδο από τα μνημόνια», τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους και τη χάραξη αναπτυξιακής πολιτικής. Τρία χρόνια μετά τις 25 Ιανουαρίου του ’15,   ΣΥΡΙΖΑ και Ν.Δ. επιδίδονται σε ένα νέο εμπόριο υποσχέσεων και επικοινωνιακών τεχνασμάτων με στόχο την εκλογική νίκη. Την ίδια στιγμή και τα δύο κόμματα, αποφεύγουν επιμελώς να εισέλθουν στον πυρήνα του πραγματικού ζητήματος, που δεν είναι άλλος, από τον  τερματισμό της πολιτικής και οικονομικής βαρβαρότητας.

Στο μεταξύ, οι δυνάμεις της Αριστεράς, κατακερματισμένες και τσακισμένες, προσπαθούν να βρουν χώρους αναφοράς, προκειμένου να ξανακερδίσουν κάτι από τη χαμένη αγωνιστική αίγλη των προηγούμενων ετών. Αποδυναμωμένες από τις φουρτούνες των καιρών, οδεύουν κι αυτές προς τις εκλογές με τις δικές τους βεβαιότητες και ανυποχώρητες πεποιθήσεις.

Στους πέντε ανέμους

Η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ να καταφέρει το ελάχιστο όσων υποσχέθηκε τον Ιανουάριο του ’15, τραυμάτισε και σκόρπισε τους αριστερούς στους πέντε ανέμους. Ταυτόχρονα, η μετατόπιση του κυβερνητικού κόμματος σε πολιτικές λιτότητας και επιλογές ακραίου νεοφιλελευθερισμού, συμπαρέσυρε στο καταστροφικό της διάβα όλες τις οργανωμένες δυνάμεις της Αριστεράς με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Κι ενώ οι κοινωνικές συνθήκες βοούν για την ανάγκη να μπει ένα τέλος στον εφιάλτη των τελευταίων χρόνων, κάτι τέτοιο δεν αποτυπώνεται με μαζικά οργανωμένο τρόπο πουθενά.

Η Αριστερά, εγκλωβισμένη μεταξύ της κοινωνικής άπνοιας και των δικών της αδιεξόδων, βαδίζει ανενόχλητη στην πεπατημένη, ευελπιστώντας να βγει κερδισμένη από τις κοινωνικές «σπίθες» και τα ξεσπάσματα των καιρών. Οι υπάρχουσες συλλογικότητές της, χωρίς πνοή και προοπτική, παραμένουν ατελή υποκείμενα, υποκατάστατα στην πολιτική υστέρηση, λειτουργώντας περισσότερο σαν ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, παρά σαν μια πραγματική οργάνωση ψυχών και σωμάτων. Γενιές αριστερών παίρνουν διαδοχικά αποστάσεις από την πολιτική ένταξη και εξαντλούν- στην καλύτερη των περιπτώσεων- την όποια πολιτική τους συμμετοχή σε διαδικτυακούς σχολιασμούς.

Η σιωπή δεν είναι χρυσός

Κι αν εδώ που φτάσαμε αποτελεί υποχρέωση να δούμε τα λάθη μας και να τα αντιμετωπίσουμε, την ίδια αντίληψη φαίνεται να μη συμμερίζεται, στην πραγματικότητα, καμία από τις ηγεσίες των υπαρχόντων αριστερών σχηματισμών. Η σιωπή γίνεται η σφραγίδα της ενότητας της εκάστοτε ηγεσίας και η απάντηση στην όποια κριτική άποψη. Ο στόχος μάλιστα της εκλογικής μάχης αποτελεί πάντοτε το «ιερό δισκοπότηρο» (κυρίως κάποτε για τον ΣΥΝ, μετά τον ΣΥΡΙΖΑ, σήμερα τη ΛΑΕ), ώστε τα λάθη να αφήνονται πίσω, με την προσδοκία να εξαφανιστούν στην ομίχλη του παρελθόντος. Η τακτική αυτή έχει το προτέρημα, για τις ηγεσίες των κομμάτων ή των σχηματισμών, να μην ανοίγει ποτέ ένας πραγματικός διάλογος για τα σφάλματα που γίνανε και εν τέλει να μην αμφισβητούνται πρόσωπα και επιλογές. Έχει όμως το μειονέκτημα, για όλους συνολικά, τα ίδια λάθη να επαναλαμβάνονται και νέα να γίνονται. Υπάρχει εξάλλου πάντοτε η πεποίθηση ότι η σιωπή θα μας κάνει να ξεχάσουμε τι έγινε. Όσο όμως οι αιτίες των λαθών δεν αντιμετωπίζονται τα τραύματα θα παραμένουν και τα σφάλματα θα διαιωνίζονται.    

Το κόμμα- οχυρό  

Η αντίληψη να διατηρήσουμε δυνάμεις και να οχυρωθούμε στο κόμμα- φρούριο ήταν, επίσης, πάντα αντίληψη που κέρδιζε έδαφος εντός της Αριστεράς, πολύ περισσότερο σε δύσκολους καιρούς, όπως είναι οι σημερινοί.

Μετά τις απανωτές αποτυχίες των αριστερών κυβερνήσεων ανά τον κόσμο, όλο και περισσότερο οι αριστερές οργανώσεις γίνονται καχύποπτες με τους πολλούς,  κλείνονται στον εαυτό τους, μετατρέπονται σε κρησφύγετα ηττημένων.

Παράλληλα με τον φόβο νέων αποτυχημένων εγχειρημάτων και την αδυναμία να ορθωθεί ένα συνεκτικό ριζοσπαστικό πολιτικό σχέδιο, η Αριστερά περιορίζεται στον αμόλυντο μικρόκοσμό της, αγνοώντας αυτό που έλεγε ο Μακιαβέλι: όποιος χτίζει ένα φρούριο για να καταφύγει εκεί, φυλακίζεται από τα ίδια του τα τείχη και χάνεται. Όχι μόνο για τον πόλεμο, αλλά και για την πολιτική.       

   

Ο κατακερματισμός δεν είναι η απάντηση

Παρά τις ηθικολογικού τύπου αναφορές για την ενότητα των αριστερών δυνάμεων και τα διακηρυκτικού επιπέδου καλέσματα γι’ αυτή, η Αριστερά οδεύει προς το μέλλον, κλεισμένη σε συλλογικότητες- φρούρια και κατακερματισμένη. Η πολυδιάσπαση του χώρου συντηρείται από ξεπερασμένους ή τεχνητούς διαχωρισμούς, από απωθημένα, εμμονές και ιδεοληψίες που ακυρώνουν όποια δημιουργική αναζήτηση ή προβληματισμό υπάρχει.

Μέσα στην παρούσα απέραντη μικρότητα λόγων και έργων, η μόνη δύναμη των αριστερών παραμένει να αποδείξουμε τη μεγαλοσύνη των πιο λαμπρών στιγμών της δικής μας παράδοσης. Να σταθούμε δυναμικά μέσα στις συνθήκες των υπόγειων κοινωνικών διεργασιών που τώρα συντελούνται και να τις ενισχύσουμε. Να φτιάξουμε και πάλι το μέρος που θα ξανασυναντηθούμε.

Αριστερό «μπλοκ»

Καθότι η ανάγκη ενασχόλησης με την πολιτική παραμένει αδήριτη ανάγκη, ακόμη και στο ελάχιστα, είναι αλήθεια, ενθαρρυντικό σημερινό τοπίο, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν εκείνες οι εστίες αντίστασης, ανάλυσης, κριτικής, και προβληματισμού, από τις οποίες θα αναδυθούν πρωτοβουλίες σύγκλισης και πολιτικής ενοποίησης. Μέσα από αυτόν τον χώρο θα μπορέσουν να προκύψουν οι δυνατότητες να  οικοδομηθεί ένας νέος πολιτικός τόπος διαλόγου και δράσης που θα οδηγήσει σε ένα μπλοκ των αριστερών δυνάμεων. Δυνάμεις για να το πετύχουν αυτό υπάρχουν και δεν είναι άλλες από τους ανένταχτους αριστερούς, τη ΛΑΕ και τις μικρότερες οργανώσεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς, τις παραδοσιακές δυνάμεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, τον κόσμο που αποχώρησε από τον ΣΥΡΙΖΑ, τις κινηματικές συλλογικότητες, τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε συνδικαλιστικά και αυτοδιοικητικά σχήματα. Από μια συνολική ανασυγκρότηση του αριστερού χώρου, που να συμβαδίζει με τη λαϊκή διαθεσιμότητα, μπορεί να προκύψει και η πολυπόθητη νέα τολμηρή πολιτική ταυτότητα και ιδεολογική αυτονομία του.

Και τώρα τι;

Η τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα μας ξαναφέρνει με αμείλικτο τρόπο μπροστά σε νέα και παλιά διλήμματα, σε νέα και παλιά ερωτήματα.

Το βέβαιο ωστόσο είναι πως οι δυνάμεις της Αριστεράς ή θα μάθουν να παρεμβαίνουν με νέους όρους και συσπειρωμένες ή θα είναι η πολιτική του κυρίαρχου μετώπου που θα επικρατήσει.

Σε αυτή την ιστορική φάση λοιπόν, χρειάζεται ο καθορισμός μιας πολιτικής συμμαχιών που να περιλαμβάνει τις νέες γενιές, τον κόσμο της εργασίας, τους πνευματικά και χειρωνακτικά μισθωτούς και τις στρατιές των ανέργων, με στόχο την ενεργή κινητοποίηση των κοινωνικών ομάδων.

Για να συμβεί αυτό χρειάζεται επίσης μια συγκριμένη ανάλυση της κοινωνικής  πραγματικότητας στην Ελλάδα και διεθνώς, ώστε να κατανοήσουμε τι έχουμε απέναντί μας και να το νικήσουμε. Να ανακαλύψουμε τις μορφές παρέμβασης που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολλών, θα υπερβαίνουν τα στενά όρια της κομματικής οργάνωσης και θα παραμένουν δεμένες με το κοινωνικό γίγνεσθαι.

Χρειαζόμαστε μία πολιτική θεωρία- όπλο στα χέρια των μαζών, που θα ανανεώνεται και θα εμπλουτίζεται διαρκώς, αναπτύσσοντας παράλληλα μία σύγχρονη στρατηγική, που δεν μπορεί παρά να είναι και διεθνιστική. Μία διαρκή σύνδεση με τον χώρο της διανόησης, καθώς και μία συλλογική δημοκρατική λειτουργία που να παράγει αποτελέσματα. Αν τελικά μπορέσουμε να καταφέρουμε κάτι, θα φανεί στην πράξη.

Εξάλλου, το μέλλον συνεχίζει να παραμένει ανοιχτό. Οι προκλήσεις δεν τελείωσαν, όπως και η προσδοκία για την αλλαγή των προϋποθέσεων της ζωής μας.   

(*Δημοσιεύτηκε στο tvxs.gr στις 17/1/2018)