Η δημοκρατία χρειάζεται αντοχή στην κριτική

του Αλέξη Παπαχελά από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ενα περίεργο πράγμα. Οι γελοιογραφίες πονάνε τους πολιτικούς μας και τα δημόσια πρόσωπα γενικά περισσότερο από καθετί άλλο, ακόμη και από ένα πολύ καυστικό άρθρο. Δεν ξέρω το γιατί. Ισως γιατί χωρίς λόγια αποτυπώνουν ωμά κάποια αλήθεια

που δεν αρέσει. Ενδεχομένως ο σκιτσογράφος να μοιάζει με τον ψυχαναλυτή που στέκεται απέναντι στον εξομολογητικό «πελάτη» με τρόπο αμείλικτο.

Μπορεί, ακόμη, να έχει χαθεί η αίσθηση του χιούμορ σε μια εποχή που στον δημόσιο διάλογο επικρατούν ο κανιβαλισμός και η ανθρωποφαγία. Ποιος ξέρει!

Το βέβαιο είναι ότι η βιαιότητα αλλά και το επίπεδο των αντιδράσεων στις γελοιογραφίες έχει αλλάξει πολύ σε σχέση με δέκα χρόνια πριν. Προσωπικές επιθέσεις, μπούλινγκ, ακόμη και απειλές, είναι κομμάτι μιας νέας, και ανησυχητικής, ρουτίνας. Εξοργιστικός είναι και ο άθλιος ισοπεδωτισμός της «κερκίδας». Το ένα σκίτσο είναι κακό για την κυβέρνηση γιατί η εφημερίδα δεν πήρε αρκετά λεφτά από κάποια λίστα, το άλλο είναι υπερβολικά μαλακό γιατί μπούκωσε η εφημερίδα από άλλη λίστα. Αντε να εξηγήσεις ότι δεν λειτουργεί έτσι το πράγμα, ότι το πώς βγαίνουν τα σκίτσα είναι μια βαθιά δημιουργική διαδικασία, ότι ο Μακρής, ο Πετρουλάκης, ο Χαντζόπουλος και άλλοι άξιοι συνάδελφοί τους δεν κάθονται μπροστά σε ένα μπλοκάκι περιμένοντας οδηγίες για το τι θα ετοιμάσουν. Και γι’ αυτό και ο θυμός είναι σχεδόν οικουμενικός.

Τους βολεύει βέβαια τους πολιτικούς και κάθε άλλον να αποδίδουν στο σκίτσο αλλότρια κίνητρα. Νομίζουν ότι έτσι ξεγελούν τον αναγνώστη – πολίτη που δεν συγκαταλέγεται στην ομάδα των ταλιμπάν τους, που θα πιστέψουν οτιδήποτε προκειμένου να υπερασπιστούν τον… αρχηγό.

 

Ομολογώ πως με τα χρόνια, και ειδικά στις μέρες μας, έχω αποκτήσει έναν ιδιότυπο «σεβασμό» για όσους ασχολούνται με την πολιτική. Δεν εννοώ σεβασμό που ευνουχίζει την κριτική απόσταση, κάθε άλλο. Αλλά αναγνωρίζεις σε κάποιον, άσχετα από το τι πιστεύει, ότι παίρνει το ρίσκο να μπει στην ανθρωποφαγική κρεατομηχανή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της απόλυτης τοξικότητας. Ισως μπορώ να καταλάβω το γιατί έχουν πέσει οι αντοχές τους απέναντι στο χιούμορ μέσα σε αυτό το περιβάλλον.

Ταυτόχρονα όμως έχει αυξηθεί και ο σεβασμός μου στους σκιτσογράφους, που τολμούν να κάνουν τη δουλειά τους αιχμηρά, χωρίς να λαϊκίζουν. Που αντέχουν το μπούλινγκ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις απίθανες προσωπικές επιθέσεις, ακόμη και τις ξεκάθαρες δήθεν μάγκικες απειλές από αυτόκλητους παράγοντες. Η δημοκρατία θέλει πολιτικούς με αντοχή στην κριτική και στο σκίτσο. Και σκιτσογράφους με αντοχή στην αθέμιτη πίεση και στη δολοφονία χαρακτήρων.

Ελπίζω οι πολιτικοί να ξαναβρούν το χιούμορ τους. Οι σκιτσογράφοι μας σίγουρα δεν θα χάσουν το δικό τους.