Το ανθρωποδίκτυο ΠΑΣΟΚ

Του Χρήστου Χωμενίδη 

"Για ποιό λόγο εκτίθενται οι καλοί αυτοί άνθρωποι, οι κεντρώοι, οι μεταρρυθμιστές, οι αριστεροί φιλελεύθεροι; Γιατί κοπιάζουν και ξοδεύουν και εκστρατεύουν ανά την επικράτεια και δένουν στα άρματά τους εθελοντές και υποστηρικτές; Αφού στο τέλος η Φώφη θα μαζέψει το χαρτί. Οι υπόλοιποι το μόνο που θα καταφέρουν θα είναι να νομιμοποιήσουν πλήρως και αδιαμφισβήτητα την κυριαρχία της..." Η άποψη του φίλου, που προ μηνός ηχούσε κυνική σχεδόν, επιβεβαιώθηκε προχθές στο ακέραιο. Ακόμα και εάν ο Νίκος Ανδρουλάκης κάνει στον δεύτερο γύρο τη μεγάλη έκπληξη, η αδρή εικόνα δεν θα αλλάξει τόσο δραματικά. Ο ηγέτης του χώρου ανάμεσα στη Νέα Δημοκρατία και στον Σύριζα θα είναι γέννημα-θρέμμα Πασόκ.

Τζάμπα λοιπόν τα ντιμπέιτ, οι συγκεντρώσεις, η συστράτευση "προσωπικοτήτων"; Εις μάτην οι διακηρύξεις του Γιώργου Καμίνη για την "Νίκη Αξιών", για το χτίσιμο -με επικεφαλής τον ίδιον- μιας μεγάλης παράταξης; Φωνή βοώντος εν τη ερήμω οι ιαχές του Σταύρου Θεοδωράκη για ένα κόμμα εντελώς καινούργιο, το ναρκισιστικό του σύνθημα "Ενώνω-Προχωράμε-Νικάμε"; Η ζωή η ίδια έτσι απέδειξε. Ανεμομαζώματα-διαβολοσκορπίσματα...

Η ζωή απέδειξε ότι εκλογές ανοιχτές και μαζικές δεν κερδίζονται στην Ελλάδα ούτε από τον πιό εύγλωττο υποψήφιο -ή τον καλύτερο ατακαδόρο- ούτε από τον πιό μορφωμένο και βαθύ στη σκέψη του, πόσω δε μάλλον από εκείνον (τον οποιονδήποτε εκείνον) έχει ως βασικό του μέλημα να φαντάζει κουλ και σέξι, με μίαν αύρα αμερικάνικου -ευρωπαϊκού ακόμα προτιμότερο- κινηματογράφου στο ντύσιμο και στις κινήσεις. Οι εκλογές δεν κρίνονται από τα διαφημιστικά σποτ, τις αψιμαχίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις εφετζίδικες πρωτοβουλίες όπως "συχνάζω σε εικαστικές εκθέσεις" ή "συμμετέχω σε μαραθώνιους". 

"Οι εκλογές κερδίζονται από τους μηχανισμούς!" αποφαίνονται από την Κυριακή το βράδυ πικρόχολα οι οπαδοί των ηττημένων. Για τί μηχανισμούς ωστόσο συζητάμε; Μηχανισμούς - τρόπους τουτέστιν μεσολάβησης στο κράτος για την προνομιακή εξυπηρέτηση του πολίτη-ψηφοφόρου - αδύνατον να διατηρεί ένα κόμμα, το οποίο εδώ και μια πενταετία έχει καταντήσει σκιά του εαυτού του. Που έχει απωλέσει τα τέσσερα πέμπτα της αλλοτινής του δύναμης. Ποιός παλαβός ενισχύει σήμερα τον "Νέο Φορέα" (όπως και αν τού μέλλεται να βαφτιστεί) με κίνητρο ρουσφετολογικό; 

"Άναψαν" λέει "τα τηλέφωνα τής Χαριλάου Τρικούπη και έτσι βγήκε η Φώφη!" Τηλεφωνούσαν δηλαδή εκ μέρους της και έταζαν τί ακριβώς; Διορισμούς στο δημόσιο; Κρεββάτια στα νοσοκομεία ή άδειες στον στρατό; Εφόσον άλλοι κυβερνάνε...

Η λέξη που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα δεν είναι "μηχανισμός". Είναι "ανθρωποδίκτυο". 

Τα ανθρωποδίκτυα -και στην Ελλάδα και παντού αλλού- αναδεικνύουν και καταβαραθρώνουν όχι μονάχα κόμματα και υποψήφιους αρχηγούς μα και τηλεοπτικές εκπομπές, θεατρικές παραστάσεις, παραθεριστικούς προορισμούς, τραγούδια, βιβλία, ακόμα-ακόμα και εστιατόρια. Τα ανθρωποδίκτυα δίνουν παλμό στην κοινωνία, έναν παλμό αρχικά υπόκωφο, που συν τω χρόνω δυναμώνει, εξελίσσεται σε κύμα, μόδα, κίνημα... Όποιος αντιλαμβάνεται -ενστικτωδώς έστω- τη φύση και τη λειτουργία τους, εκείνος μπορεί να τα αξιοποιήσει. Σπανίως και να τους επιβληθεί.

Τα ανθρωποδίκτυα αποτελούν ιστούς ανθρώπων, οι οποίοι μοιράζονται αξίες, βιώματα, γούστα, φόβους και προκαταλήψεις. Που έχουν παρόμοιες πορείες στον χρόνο, κοινές αναφορές. Που κλαίνε και γελάνε με τα ίδια πάνω-κάτω πράγματα, θρέφουν τους ίδιους μύθους και τις ίδιες αυταπάτες. Μπορεί δυό μέλη ενός ανθρωποδίκτυου να μην έχουν συναντηθεί ποτέ. Με το που θα διασταυρωθούν ωστόσο, ακαριαία αναγνωρίζουν τη συγγένεια που τους συνδέει και κάνουν χαρές το ένα στο άλλο.

Η Ελένη Βλάχου, ιστορική εκδότρια της "Καθημερινής", το είχε διαγνώσει εγκαίρως. "Το Πασόκ" είχε γράψει το 1982 "δεν πρόκειται για πολιτικό κόμμα. Είναι μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, μια πλήρης αισθητική. Φτήνιας..." είχε συμπληρώσει με γνήσια μεγαλοαστική αποστροφή.

Το Πασόκ πράγματι παραμένει εδώ και μισόν αιώνα το ισχυρότερο ανθρωποδίκτυο στην Ελλάδα. 

Το απαρτίζουν παιδιά και εγγόνια προλεταρίων, προσφύγων και φτωχών αγροτών που πρόκοψαν μεταπολεμικά, έγιναν γραφειοκράτες, επιστήμονες, μικροεπιχειρηματίες, έπεσαν με τα μούτρα στις καταναλωτικές απολαύσεις, εξιδανικεύοντας ταυτόχρονα τις "αγέρωχες ζωές" των γονιών τους. 

Πασόκ είναι να θεωρείς αυτονόητα τα δύο αυτοκίνητα ανά οικογένεια και το εξοχικό στο χωριό, να ακολουθείς -ασθμαίνων έστω- τις επιταγές της μόδας, να προσπαθείς να οικειοποιηθείς τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, να έχεις δε στο νοερό εικονοστάσι σου τον Άρη Βελουχιώτη, καθότι ο παππούς σου είχε λάβει μέρος στην Εθνική Αντίσταση. 

Πασόκ είναι να γκομενίζεις όποτε σού δίνεται η ευκαιρία, να ομνύεις όμως και στον ιερό θεσμό του γάμου. 

Να μερακλώνεις με τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου, να κοκορεύεσαι για τα δύο ελληνικά βραβεία Νόμπελ (κι ας μην έχεις ποτέ εγκύψει στα ποιήματα του Σεφέρη και του Ελύτη), να μην σε αφήνει ωστόσο αδιάφορο η τραγουδίστρια Πάολα ή ο Ρουβάς στα νιάτα του. 

Πασόκ είναι να λιάζεσαι στις καφετέριες, να πηγαίνεις στο γήπεδο, να σε σέρνει -από την άλλη- η γυναίκα σου στα θέατρα κι εσύ να την ακολουθείς, βρίζοντας έστω. 

Πασόκ είναι να στερείσαι ώστε να σπουδάσει ο γιός και η κόρη σου -πιστεύεις γαρ στην αξία της μόρφωσης- κι έπειτα να υποχρεώνεσαι για να τους διορίσεις.

Πασόκ είναι να δείχνεις ευαισθησία, προοδευτικότητα, αλτρουισμό μέχρι εκεί που δεν θίγονται τα προσωπικά συμφέροντά σου. 

Πασόκ είναι να νοσταλγείς τον Ανδρέα Παπανδρέου και να απεχθάνεσαι τη Δεξιά. (Η αποστροφή σου προέρχεται από κληρονομημένα τραύματα - ξεκινά από το "ανάθεμα" των Βασιλοφρόνων στον Ελευθέριο Βενιζέλο και τις συμμορίες των Επιστράτων το 1916 και φτάνει στο βαθύ μετεμφυλιακό κράτος, που απέκλειε όποιον είχε έστω και έμμεση σχέση με το ΕΑΜ...) 

Είναι κακό το Πασόκ; Ας μην ενδώσουμε στον πειρασμό ηθικολογικών κρίσεων. Ας συμφιλιωθούμε επιτέλους με το γεγονός ότι η κοσμοθεωρία και η αισθητική Πασόκ εξηγείται απόλυτα βάσει της Ελληνικής Ιστορίας. Δεν θα μπορούσε να έχει γίνει διαφορετικά.

Τί είχε συμβεί κατά τα τελευταία επτά χρόνια, από την επιβολή των μνημονίων; Το ανθρωποδίκτυο Πασόκ είχε στραφεί στο Σύριζα. Είχε χάψει αμάσητα τα ψεύδη του Αλέξη Τσίπρα, τον είχε εναγκαλισθεί σαν διάδοχο του Ανδρέα. Είχε επενδύσει στην "Πρώτη Φορά Αριστερά" την ελπίδα του για κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, μείωση της φορολογίας, προσφορά καινούργιων επαγγελματικών και κοινωνικών ευκαιριών. 

Απογοητεύθηκε οικτρά. 

Προσέτι σοκαρίστηκε, έφριξε, με την οίηση των Συριζανέλ, με τη γλώσσα του Παύλου Πολάκη και με τα καμώματα του Πάνου Καμμένου. Οι ρηξικέλευθες εξάλλου ιδέες περί κατάργησης της αριστείας από τους διανοούμενους υπουργούς κάθε άλλο παρά γοήτευσαν το ανθρωποδίκτυο Πασόκ. Οι μικροαστοί προσκυνούν την αριστεία. Λαχταρούν να έχουν τον καλύτερο γιατρό, τον καλύτερο δικηγόρο. Φιλοδοξούν τα παιδιά τους να αριστεύσουν, ώστε να ανέλθουν...

Την Κυριακή που μάς πέρασε, το ανθρωποδίκτυο Πασόκ επέστρεψε μαζικά στην πολιτική του κοίτη. Γύρισε την πλάτη στον Σύριζα, που αδειοδοτεί τον Κουφοντίνα και ανακατανέμει τη φτώχεια μοιράζοντας ντροπιαστικά επιδόματα. Που φιλάει το χέρι του Τραμπ και οργανώνει εκδρομές στη Μακρόνησο. Που παριστάνει τον άθεο και ξερογλείφεται με τους μεγαλοπαπάδες. Στήθηκε επί ώρες στην ουρά, πλήρωσε τρία ευρώ και ψήφισε τη Φώφη και τον Ανδρουλάκη. 

Τη Φώφη και τον Ανδρουλάκη; Τουλάχιστον είναι αμφότεροι αταλάντευτα ευρωπαϊστές, αφοσιωμένοι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, μετριοπαθείς στον λόγο και στη συμπεριφορά τους, κατάλληλοι για να συσπειρώσουν και να εκφράσουν το ανθρωποδίκτυο Πασόκ στη συγκεκριμένη συγκυρία. Τουλάχιστον δεν έχουν φάρο τον Μαδούρο, δεν φλέρταραν ούτε για μια στιγμή με την ιδέα του Grexit. 

Στην Οξφόρδη στήθηκε κάλπη για τους Έλληνες νεομετανάστες, αυτούς που εκ των πραγμάτων έχουν ενδώσει στην παγκοσμιοποίηση, που αγωνίζονται να προκόψουν εκτός των στενών συνόρων μας. Ήρθε πρώτος ο Νίκος Ανδρουλάκης. Κι ας μην διαθέτει την ακαδημαϊκή εμβρίθεια του Γιώργου Καμίνη ούτε το στυλ του Σταύρου Θεοδωράκη. 

Το Πασόκ ήταν εκεί. Το Πασόκ είναι εδώ.

* Ο κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας

capital.gr