ΑΠΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ. ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΄Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΘΕΣΜΙΚΩΝ ΑΔΙΕΞΟΔΩΝ; ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΒΟΥΛΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

του Μίλτου Ζορμπά
Πολλές είναι οι αναφορές στους κόλπους της Αυτοδιοίκησης στη χώρα μας, το τρέχον χρονικό διάστημα, στο νέο σκηνικό που θα δημιουργηθεί στους Δήμους και τις Περιφέρειες της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη τις προωθούμενες αλλαγές από το Υπουργείο εσωτερικών διά νομοθετικής παρέμβασης στον τρόπο εκλογής των επόμενων Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών. Προτεραιότητα για το Υπουργείο και την κυβέρνηση σύμφωνα με συνεχής δηλώσεις και αναφορές, έχει η θεσμοθέτηση της περίφημης Απλής Αναλογικής στην κατανομή των συμβούλων στους συνδυασμούς με βάση τα αποτελέσματα του α’ γύρου, αλλά παραλλήλως στη διατήρηση του β’ γύρου μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, ώστε έτσι να εκλέγεται ο Επικεφαλής Δήμαρχος ή Περιφερειάρχης αντίστοιχα. Ως βασικό επιχείρημα, για την ανάγκη της αλλαγής, παρουσιάζεται η μικρή ή μεγάλη αντίστοιχα διαστρέβλωση της εκπροσώπησης στον αριθμό των συμβούλων, αφού στο έως σήμερα ισχύον σύστημα, ο εκλεγείς στον β’ γύρο, λαμβάνει το 60% των εδρών, ανεξαρτήτως του ποσοστού που έλαβε στον α’ γύρο (σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και το 20% των ψήφων, έχει στο τέλος το 60% των εδρών). Θεωρεί λοιπόν το Υπουργείο ότι μόνο σύστημα της απλής αναλογικής θα κάνει τους πολίτες κάθε υπερ-τοπικής κοινωνίας όπως είναι σήμερα οι Δήμοι (για τις περιφέρειες, ας μην αναφερθούμε καθώς οι εκτάσεις και οι αποστάσεις είναι μεγάλες ακόμη και στη δική μας), να εκφράζονται αυθεντικά στο όργανο διοίκησης και να έχουν μεγαλύτερα κίνητρα συμμετοχής στα τοπικά;;; δρώμενα.

Εδώ θα ήθελα να αναφερθώ στην προσωπική μου άποψη, βιώνοντας τον α’ βαθμό τοπική αυτοδιοίκησης «από μέσα». Είμαι απόλυτα σίγουρος, ότι το «παλαιό» εκλογικό σύστημα, θα πρέπει να αλλάξει οπωσδήποτε άμεσα, διότι το βασικό επιχείρημα του Υπουργείου Εσωτερικών είναι σωστό. Πρέπει όμως να αποφευχθεί οπωσδήποτε η νομοθέτηση της απλής αναλογικής και να πάει η εκλογή των οργάνων της αυτοδιοίκησης σε τέτοιο βαθμό αναλογικότητας, ώστε και να μπορούν να εκφραστούν όλοι στα όργανα, στα οποία όμως απαραιτήτως θα δίδεται η δυνατότητα, να αποφασίζουν εφαρμόζοντας πλήρως τις αρχές της δημοκρατικής πλειοψηφίας στη σύνθεσή τους, με τη σύμπραξη έστω και δύο ή τριών παρατάξεων. Με λίγα λόγια, κρίνεται επιβεβλημένο κατά την άποψή μου, η πολιτεία να νομοθετήσει ένα τέτοιο σύστημα εκλογής που μία, δύο ή ενδεχομένως και τρεις παρατάξεις (η πρώτη με τον εκλεγέντα συνδυασμό) που θα συγκεντρώνουν στον α’ γύρο αθροιστικά ποσοστά της τάξης του 43-45% να διαθέτουν στο όργανο διοίκησης έστω και οριακά την απόλυτη πλειοψηφία.

Η απόλυτη εφαρμογή της απλής αναλογικής, με βάση τα ρεαλιστικά διαμορφούμενα δεδομένα, την κουλτούρα και τις πρακτικές τόσων χρόνων στη χώρα μας, είναι βέβαιο ότι σε πολύ σημαντικό αριθμό Δήμων (που ίσως να προσεγγίσει και το 50%), αλλά και αρκετές Περιφέρειες, θα δρομολογούσε τη δημιουργία αδιεξόδων και ακυβερνησίας σε αρκετές περιπτώσεις, αλλά και την εξάρτηση πλειοψηφιών από ανωτέρω της μιας, μικρών μειοψηφιών (της τάξης του 2-3%). Προς τεκμηρίωση των ανωτέρω θα ήθελα να σας παρουσιάσω, τι πραγματικά θα συνέβαινε στις Αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014, αν είχε εφαρμοστεί πλήρως η απλή αναλογική. Τα κατωτέρω έξι παραδείγματα, είναι οι τέσσερις Δήμοι της Π.Ε. Κοζάνης, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και ένας μεγάλος Δήμος της Πρωτεύουσας, ο Δήμος Αιγάλεω.

Με βάση λοιπόν τα τελικά επίσημα αποτελέσματα στις προαναφερόμενες μονάδες της αυτοδιοίκησης, θα είχαμε αναλυτικά:

Α) Στο Δήμο από τον προέρχομαι, το Δήμο Σερβίων-Βελβεντού όπου συμμετείχαν τέσσερις συνδυασμοί, ο σημερινός Δήμαρχος κ. Κοσματόπουλος θα είχε εκλέξει 11 συμβούλους, η σημερινή μείζονα αντιπολίτευση του κ. Κωνσταντόπουλου άλλους 11, ο τρίτος συνδυασμός του κ. Λιάκου 3 και η Λαϊκή Συσπείρωση του κ. Γεωργακόπουλου 2 δημοτικούς συμβούλους. Αβίαστα προκύπτει ότι απαιτείται συνεργασία του εκλεγέντος Δημάρχου με τον τρίτο συνδυασμό για οριακή πλειοψηφία, ή σύμπραξη των δύο;;; «ισότιμων» πρώτων για πολύ ισχυρή πλειοψηφία.

Β) Στο Δήμο Βοϊου που επίσης είναι σχετικά «απλή» περίπτωση, συμμετείχαν επίσης τέσσερις συνδυασμοί. Ο εκλεγείς κ. Λαμπρόπουλος ως δεύτερος στον α’ γύρο, θα εξέλεγε 10 δημοτικούς συμβούλους, η κ. Ορφανίδου (μείζονα αντιπολίτευση) θα εξέλεγε 11, ο τρίτος κ. Γκάσης 5 συμβούλους και η Λαϊκή Συσπείρωση του κ. Καραμπατζιά 1, τον ίδιο. Μάλλον μονόδρομος θα ήταν η συνεργασία του εκλεγέντος Δημάρχου με τον τρίτο συνδυασμό.

Γ) Περνώντας στο Δήμο Εορδαίας, αρχίζει και μεγαλώνει ο βαθμός δυσκολίας για την εξεύρεση έστω και οριακής πλειοψηφίας. Με τη συμμετοχή πέντε υποψηφίων συνδυασμών, η κατανομή θα ήταν η εξής: ο εκλεγείς Δήμαρχος κ. Ζαμανίδης, θα εξέλεγε στον α’ γύρο 12 δημοτικούς συμβούλους, η κ. Βρυζίδου που είχε την πρωτιά 14 συμβούλους, ο τρίτος συνδυασμός του κ. Ζαραφίδη 3 και οι τέταρτος και πέμπτος των κ. Ανδρονικίδου και Χόλμπα από 2 δημοτικούς συμβούλους. Με βάση την ανωτέρω αριθμητική ο κ. Ζαμανίδης θα έπρεπε να βρει εταίρους, τον κ. Ζαραφίδη και μία εκ των δύο γυναικών υποψηφίων που κατέλαβαν τις τελευταίες θέσεις με ποσοστά κοντά στο 5%. Χαρακτηριστικό είναι ότι η κ. Βρυζίδου με τον τρίτο κ. Ζαραφίδη διαθέτουν την απόλυτη πλειοψηφία! Μήπως, εδώ η σύμπραξη των δύο θα ήταν αναπόφευκτη;

Δ) Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες, θα ήταν η κατάσταση στο Δήμο Κοζάνης. Ο μετέπειτα εκλεγείς Δήμαρχος κ. Ιωαννίδης, έχοντας στον πρώτο γύρο υστέρηση σε σχέση με τον κ. Μαλούτα κατά σχεδόν 20 ποσοστιαίες μονάδες, θα είχε μεγάλο θέμα. Ο εκλεγείς συνδυασμός θα είχε 10 μόλις έδρες στο δημοτικό συμβούλιο, με την μείζονα «αντιπολίτευση» να έχει 18 συμβούλους. Ο τρίτος κ. Δεληγιάννης (που δεν είναι και τόσο κοντά τουλάχιστον ιδεολογικά στον κ. Ιωαννίδη) θα εξέλεγε 7 συμβούλους, η Λαϊκή Συσπείρωση με την κ. Λαμπαδά θα είχε 4 και ο κ. Κύργιας με ποσοστό κάτω του 5% θα εξέλεγε 2 δημοτικούς συμβούλους. Εδώ ο κ. Μαλούτας με τη Λαϊκή συσπείρωση θα είχαν την πλειοψηφία. Επομένως οι μόνοι τρόποι για σχηματισμό πλειοψηφίας θα ήταν, η τριάδα Ιωαννίδη με Δεληγιάννη και Λαμπαδά!!! ή το ζευγάρι των πρωταγωνιστών Ιωαννίδης – Μαλούτας, με τον πρώην Δήμαρχο πολύ πιο ισχυρό στην πράξη!!!

Ε) Αντίστοιχη και μάλλον πιο περίπλοκη θα ήταν η κατάσταση στο Περιφερειακό Συμβούλιο της Δυτικής Μακεδονίας. Οι 41 περιφερειακοί σύμβουλοι θα προερχόταν ως εξής: οι 12 (λιγότεροι από τους μισούς σημερινούς) από τον νικητή κ. Καρυπίδη, 15 από τον κ. Δακή, από 4 θα είχαν οι κ. Μουμουλίδης και Ζεμπιλιάδου, 3 ο κ. Βήττας της Λαϊκής Συσπείρωσης, 2 ο κ. Κουρκούτας, ενώ θα εκλεγόταν και ο κ. Πράσσος. Ο κ. Καρυπίδης θα έπρεπε να συνεργαστεί με άλλους τρεις συνδυασμούς (δεν υπάρχει τέτοια πιθανή τριάδα!!!) ή θα έπρεπε να γίνει «ο μεγάλος συνασπισμός» μαζί με τον ισχυρότερο κ. Δακή!!!

Στ) Ενδεικτική περίπτωση Δήμου του κέντρου, αλλά και πιθανόν αρκετών περιπτώσεων που θα προκύψουν το 2019, αποτελεί ο Δήμος Αιγάλεω. Με οκτώ υποψηφίους (με την απλή αναλογική ωθείται ευκολότερα η γέννηση συνδυασμών), ο εκλεγείς εκεί Δήμαρχος κ. Μπίρμπας έλαβε ως πρώτος 25,68% και θα είχε 10 συμβούλους σε σύνολο 41. Ακολούθως οι συνδυασμοί θα είχαν, ο δεύτερος 8, ο τρίτος 6, ο τέταρτος 5, οι πέμπτος και έκτος από 4 και οι δύο τελευταίοι (της τάξης του 5%) από 2 έδρες έκαστος. Όπως καταλαβαίνουμε η προγραμματική σύγκλιση, ίσως να κρατούσε πάνω από τρεις μήνες, στα πρότυπα του σχηματισμού κυβέρνησης το τρέχων χρονικό διάστημα στη Γερμανία.

Μετά τα ανωτέρω παραδείγματα και λαμβάνοντας υπόψη ότι απόλυτη πλειοψηφία στον α’ γύρο των Δημοτικών εκλογών επιτυγχάνεται στο 25% το πολύ των Καλλικρατικών Δήμων και σε μία το πολύ δύο Περιφέρειες της χώρας, θεωρείται δεδομένο, ότι στην μεγάλη πλειοψηφία των αυτοδιοικητικών δομών θα είναι αναγκαίος ο β’ γύρος και κατ’ επέκταση οι κυβερνητικές συνεργασίες. Μάλιστα σε κάποιους Δήμους ή Περιφέρειες, θα επικρατεί ο δεύτερος συνδυασμός, με αποτέλεσμα η δημιουργία οριακής έστω πλειοψηφίας, να γίνεται πολιτικό και αριθμητικό σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. Επίσης, λόγω της αναμενόμενης συμμετοχής περισσότερων συνδυασμών (φαίνεται ότι το Υπουργείο θα απλουστεύσει αρκετά την κατάρτισή τους, με αποδέσμευση των τοπικών Κοινοτήτων από το κεντρικό Συμβούλιο), είναι πιθανόν σε μερικούς Δήμους, ή και σε κάποιες Περιφέρειες, να μην είναι δυνατός ο σχηματισμός ούτε οριακών πλειοψηφιών, ακόμη και με τη σύμπραξη των δύο παρατάξεων!!! που παιρνάνε στο β’ γύρο των εκλογών.

Η γενική πρόταση που θα πρέπει τα θεσμοθετημένα όργανα της αυτοδιοίκησης να προωθήσουν προς το Υπουργείο θα πρέπει, εφόσον είναι σίγουρο ότι θα αλλάξει το εκλογικό σύστημα προς το αναλογικότερο, κατά την προσωπική μου άποψη να κινείται στις εξής γραμμές:

1. Εκλογή από τον πρώτο γύρο, του νικητή συνδυασμού που συγκεντρώνει ποσοστό άνω του 40% και έχει διαφορά τουλάχιστον 10 ποσοστιαίων μονάδων από τον δεύτερο συνδυασμό. Με 40-43%, να υπολείπεται το πολύ μιας έδρας από την πλειοψηφία, ενώ με 43-50% και άνω, να έχει την οριακή πλειοψηφία στο συμβούλιο. Ακόμη πιο ουσιαστικό θα ήταν να εκλέγεται απευθείας ο πρώτος ανεξαρτήτως ποσοστού, εφόσον η διαφορά του από τον δεύτερο είναι από 10% και άνω.

2. Να ενισχύονται ο νικητής συνδυασμός και οι τυχόν άλλοι ένας-δύο συνδυασμοί με δύο-τρεις έδρες ώστε, αν από τη σύμπραξη αυτών προκύπτει ποσοστό  από 44-45% και άνω, οι συμπράττοντες συνδυασμοί αναλογικά της δύναμής τους να «πριμοδοτούνται», ώστε να προκύπτει έστω και οριακή πλειοψηφία στο εκλεγέν συμβούλιο (επομένως μέχρι την οριστική απόφαση του Πρωτοδικείου ίσως να εκρεμούν μία-δύο έδρες).

3. Να εξασφαλιστεί στους Δήμους ή στις Περιφέρειες όπου θα συμμετέχει μεγάλος αριθμός συνδυασμών (από επτά και άνω), ότι οι έδρες που θα λάβουν οι δύο συνδυασμοί που θα περάσουν στο β’ γύρο αθροιστικά και ασχέτως αν το ποσοστό τους υπολείπεται του 44-45%, να είναι ίσο με την οριακή πλειοψηφία των εδρών του συμβουλίου.

4. Να θεσμοθετηθεί πλαφόν (κατά τα πρότυπα του 3% για την εκπροσώπηση στη βουλή) για την εκλογή των υποψηφίων Δημάρχων, ως δημοτικών συμβούλων. Νομίζω ότι ένα 5-6% για τους μικρούς Δήμους (έως 20.000) και ένα 3-4% για τους μεσαίους, τους μεγάλους Δήμους και τις Περιφέρειες, θα είναι λογικό και θα βοηθά στην αποφυγή της υπέρμετρης διασποράς των εδρών.

5. Να προβλεφθούν από την αρχή όλες οι απαραίτητες αλλαγές στη λειτουργία εσωτερικών οργάνων λήψης αποφάσεων (οικονομική επιτροπή & ποιότητας ζωής), ώστε και ο ρόλος και οι αρμοδιότητες τους να αυξηθούν (ιδιαίτερα της οικονομικής που θα εξασφαλίζει καλύτερη διαφάνεια) και να εξασφαλίζεται με παρόμοιο τρόπο η σύνθεση τους, ώστε να συμβαδίζουν με τις τυχόν οριακές πλειοψηφίες του Δημοτικού/Περιφερειακού Συμβουλίου.

6. Ίσως το σημαντικότερο, να είναι (με όλα τα αρνητικά που ίσως να εμφανιστούν) η πρόβλεψη για ορισμό-αξιοποίηση από τον επικεφαλή εκλεγέντα Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη, σε εκτελεστικές-επιτελικές θέσεις συμβούλων που δεν προέρχονται από τον συνδυασμό του. Επίσης στο ίδιο πνεύμα, το όργανο θα μπορεί να εκλέγει εκπροσώπους της πλειοψηφίας, από τους συμπράττοντες συνδυασμούς.    

Εάν στο πνεύμα καλής θέλησης το Υπουργείο δεχθεί όλα ή το μεγαλύτερο τμήμα από τα ανωτέρω, θα αποφευχθούν οι περισσότερες καταστάσεις ενδεχόμενου αδιεξόδου σε Δήμους και Περιφέρειες, ενώ και το Υπουργείο θα έχει πετύχει στο πνεύμα της αναλογικότητας που επιθυμεί κατά ποσοστό 90% τουλάχιστον, με τη δημιουργία «συγκατοικήσεων» δύο-τριών παρατάξεων στις Δημοτικές-Περιφερειακές αρχές προς αποφυγή ακυβερνησίας που σε αρκετές περιπτώσεις θα οφείλονται λόγω μιας-δυο εδρών.

ΖΟΡΜΠΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ

Ανεξάρτητος Δημοτικός Σύμβουλος

Δήμου Σερβίων-Βελβεντού