Ο ‘’Αποχαιρετισμός’’ του Γιάννη Ρίτσου στον Γρηγόρη Αυξεντίου. (Μάρτιος 2017: 60 χρόνια από τη θυσία του παλικαριού)

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Ξημερώματα στις 3 Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι αποικιοκράτες στην Κύπρο καίνε ζωντανό τον ήρωα του Αντιαποικιακού και Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου σε σπηλιά κοντά στην ορεινή Μονή Μαχαιρά. Η θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου στο κρησφύγετο του Μαχαιρά, προκάλεσε το θαυμασμό της παγκόσμιας κοινής γνώμης.

Η θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου συγκλονίζει τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο και γράφει το ποίημά του ‘’ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ’’, στο οποίο ζωντανεύει τον ήρωα της σπηλιάς  και την πορεία του στον αναστάσιμο θάνατό του.  

Στη συνέχεια μια μικρή επιλογή από το μεγάλο σε έκταση ποίημα: 

‘’Αποχαιρετισμός’’ του Γιάννη Ρίτσου.

(Ο Γρηγόρης Αυξεντίου αποκλεισμένος στη σπηλιά της Μονής Μαχαιρά).

Τέλειωσαν πια τα ψέματα – δικά μας και ξένα.

Η φωτιά η παντάνασσα πλησιάζει.

Δεν μπορείς πια να ξεχωρίσεις

αν καίγεται σκοίνος ή φτέρη

ή θυμάρι. Η φωτιά πλησιάζει.

Αυτή η στιγμή είναι ανεπανάληπτη, γιατί

είναι η αιωνιότητα, κι η αιωνιότητα υπάρχει

και τη δημιουργούμε – δεν επαναλαμβάνεται

σαν κάτι που έρχεται και φεύγει και ξανάρχεται.

Λοιπόν μην κλαίτε.

Κι αλήθεια, ξέχασα να σας πω το κυριότερο -

που μόλις τώρα τόμαθα –

δεν είναι τόσο δύσκολος ο θάνατος.

Το αντίθετο μάλιστα.

Και σας βεβαιώνω τώρα με το αίμα μου:

ποτέ δεν ήταν τόσο ευτυχισμένος ο Χριστός

όσο την ώρα που το τελευταίο καρφί

τον άφηνε ακίνητο,

χωρίς να τον σκοτώσει,

για να κοιτάξει κατάματα τον ουρανό

και τη θυσία του.

Δε δέχομαι, όχι, τη θυσία για το θάνατο.

Τη δέχομαι

μονάχα για τη ζωή – για μια ζωή, που πια

δε θα απαιτεί καμιά θυσία. Είμαι έτοιμος.

Ποτέ δε θα μπορούσα να πιστέψω πως η στενότητα

μιας σπηλιάς μπορούσε να έχει τόση ευρυχωρία,

μπορούσε να χωρέσει την πατρίδα με τις ελιές της,

τ’ ακρογιάλια της, τα βάσανά της, με τα καΐκια της

μ’ ολάνοιχτα τα πανιά στον αντρίκιο αγέρα της,

τον κόσμο με τα φλάμπουρά του, τα όνειρά του,

τις καμπάνες του, και τα μικρά αγριόχορτα.

Μπορώ να επαναλάβω:

‘’Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου

και το αίμα μου’’ – το σώμα και το αίμα

του Γρηγόρη Αυξεντίου,

ενός φτωχόπαιδου, 29 χρονώ,

απ’ το χωριό Λύση,

οδηγού ταξί το επάγγελμα,

πούμαθε στη Μεγάλη Σχολή του Αγώνα

τόσα μόνο γράμματα, όσα να φτιάχνουν

τη λέξη

‘’ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ’’

και που σήμερα, 2 του Μάρτη 1957, κάηκε

ζωντανός στη σπηλιά της Μονής Μαχαιρά…

Δέκα ώρες είναι πάρα πολλές για όλα

όταν έχεις ένα τουφέκι, κάμποσες σφαίρες

και το δίκιο με το μέρος σου.

Όταν έχεις δικά σου 29 χρόνια και μπορείς

να τα διαθέσεις μόνος σου,

όταν έχεις το θάνατο δικό σου. Γεια σας.

Όλο σας αποχαιρετώ κι ακόμα μένω.

Ναι, η πιο μεγάλη πράξη της ζωής μας

είναι η απόφαση του θανάτου μας.

Όταν υπάρχει κάποια διέξοδος,

όταν μπορείς και να τον αποφύγεις,

και συ τον διαλέγεις

σαν τιμή και χρέος για τους άλλους,

πιο πέρα απ’ τις ανάγκες σου.

Όποιος μπορεί να νικήσει

μια στιγμή τη ζωή του,

νικάει και το θάνατο. Τόμαθα.

-----------------------------------------------------

(Όλες οι καμπάνες της Γης σήμαναν μεμιάς. Όλα τα ανθρώπινα μέτωπα ψηλά. Όλες οι καρδιές μεσίστιες. Στο χωριό Λύση, ανάμεσα Λευκωσία κι Αμμόχωστος, η μάνα του έσφιξε το μαύρο της τσεμπέρι κάτου απ’ το δυνατό σαγόνι της κ’ είπε ακριβώς τα λόγια που περίμενε ο γιος της: ‘’Είμαι πέρφανη. Κάλλιο μια φούχτα τιμημένη στάχτη, παρά γονατισμένος ο λεβέντης μου’’. Ο πατέρας του πάλι, σαν πήγε στο νοσοκομείο της Λευκωσίας, αναγνώρισε το καμένο παιδί του απ’ τις χοντρές ελληνικές κοκάλες του κι από κείνο το χρυσό κωνσταντινάτο που άχνιζε στον κόρφο του και στον κόρφο του κόσμου). Γιάννης Ρίτσος. 

Εμείς οι εκδρομείς: Τον περασμένο μήνα (Φεβρουάριο 2017) εμείς οι 30 εκδρομείς (μέσα από τον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου Βελβεντού) βρεθήκαμε στην Κύπρο.

Και στις 9 Φεβρουαρίου ανεβήκαμε προσκυνητές στη Μονή Μαχαιρά και στη σπηλιά της θυσίας του παλικαριού Γρηγόρη Αυξεντίου. Πρόκειται για μια δασώδη περιοχή, πολύ δύσβατη ακόμα και σήμερα, με βαθιές χαράδρες. Η ξεναγός, μας έδειξε τη σπηλιά - μνημείο σήμερα – και διατράνωσε την αυταπάρνηση και το μαρτυρικό (για την ελευθερία της Κύπρου και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου - των ανθρώπων) θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου.

Στα ‘’Φυλακισμένα Μνήματα’’ στη Λευκωσία (εδώ σιωπή μόνο και λυγμός) προσκυνήσαμε (και διαβάσαμε Τρισάγιο) στους τάφους του Γρηγόρη Αυξεντίου, του Ευαγόρα Παλληκαρίδη και των άλλων παιδιών – Κυπρίων αδελφών μας.   

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος

5-3-2017