Κοινοβουλευτική παρέμβαση του ΚΚΕ για επαναπόδοση εξορυχθέντων εδαφών από την ΔΕΗ ΑΕ

Στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας υπολογίζονται σε πάνω από 200.000 τα στρέμματα εκτάσεων που αποκτήθηκαν μέσω απαλλοτριώσεων ή αγορών από τη Δ.Ε.Η  και χρησιμοποιήθηκαν για την εξορυκτική της δραστηριότητα, κύρια για την δημιουργία και λειτουργία ορυχείων λιγνίτη και τύρφης και πλέον δεν χρησιμοποιούνται λόγω εξάντλησης των ορυκτών.

Σε όλες σχεδόν τις περιβαλλοντικές μελέτες προβλέπεται η αποκατάσταση των εδαφών που χρησιμοποιήθηκαν από την ΔΕΗ. Μέχρι σήμερα ελάχιστα εδάφη έχουν αποκατασταθεί.

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 1280/1982 «αγροτικές εκτάσεις που αποκτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τη Δ.Ε.Η. για κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων ή για εκμετάλλευση στερεών  καυσίμων (λιγνίτης, τύρφη κλπ.) και παύουν να είναι αναγκαίες για την   εκπλήρωση των σκοπών της, παραχωρούνται κατά κυριότητα στο Δημόσιο χωρίς αντάλλαγμα, με αποφάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της ΔΕΗ, εγκρινόμενες από τον Υπουργό Ενέργειας και Φυσικών Πόρων»

Με το άρθρο 9, παρ 1 του Ν. 2941/2001 τροποποιήθηκε η παραπάνω διάταξη και πλέον δεν υφίσταται η υποχρέωση επιστροφής των εδαφών που χρησιμοποιήθηκαν για την εκμετάλλευση στερεών καυσίμων, ακόμα και αν αυτά έχουν εξαντληθεί.  Υπενθυμίζεται ότι ήταν η χρονική  περίοδος προώθησης της πολιτικής απελευθέρωσης του κλάδου της ενέργειας και λειτουργίας της  ΔΕΗ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια – μετοχοποίησης της, πορεία που και σήμερα είναι σε εξέλιξη, οπότε και η ΔΕΗ ενέγραψε στα περιουσιακά της στοιχεία τα εδάφη που ως τότε κατείχε για την εξορυκτική της δραστηριότητα. Ενέγραψε δηλαδή ως περιουσιακά της στοιχεία εδάφη που σύμφωνα με τον μέχρι τότε ισχύοντα νόμο έπρεπε να αποδώσει στο Δημόσιο μετά την εκπλήρωση του σκοπού της εξόρυξης.

Ουσιαστικά, η ΔΕΗ ΑΕ χρειαζόταν ενεργητικό, για να διασφαλίζει κεφάλαια ,κίνητρα στους καπιταλιστές  επενδυτές για την αγορά πακέτων μετοχών, καλυτέρευση  των όρων εισόδου στα χρηματιστήρια.

Με τον άρθρο 15 του Νόμου 4273/2014 (νόμος για τη «μικρή ΔΕΗ») ορίζεται ότι η αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτων και η σύσταση εμπραγμάτων δικαιωμάτων υπέρ αυτών, για τις ανάγκες εκμετάλλευσης στερεών καυσίμων (λιγνίτη, τύρφης κ,λπ.) σε περιοχές, όπου έχουν παραχωρηθεί αποκλειστικά δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης στη ΔΕΗ Α.Ε., δυνάμει των διατάξεων του ν.δ. 4029/1959 (Α` 250), του ν. 134/1975 (Α` 180) κ.ά., καθώς και των αποφάσεων, που έχουν εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση των ανωτέρω διατάξεων, κηρύσσονται, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 128-138 του ν.δ. 210/1973 «Περί Μεταλλευτικού Κώδικος» (Α` 277), υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου, με δαπάνες του αιτούντος την κήρυξη της απαλλοτρίωσης.

Η τότε κυβέρνηση πρόβαλλε ότι έτσι επανεισάγεται η επιστροφή των εδαφών στο Ελληνικό Δημόσιο. Από την διατύπωση προκύπτει ότι δεν είναι όμοια η πρόβλεψη με αυτή του Ν. 1280/1982. Παραπέρα, το ΣτΕ - με διαδοχικές του αποφάσεις- έκρινε (ΣΤΕ 2515/2013) ότι δεν επιτρέπεται να κηρυχθεί απαλλοτρίωση εφόσον δεν είναι υπόχρεος στην καταβολή αποζημιώσεων ο ίδιος ο υπέρ ου. 

Η κυβέρνηση διακηρύττει ότι θα καταργήσει τον Ν. 4273/2014 χωρίς να κάνει κανένα λόγο για τα εδάφη που χρησιμοποιεί η ΔΕΗ μετά το τέλος της δραστηριότητάς της. Τελευταία αρνητική εξέλιξη είναι η απόφαση του ΔΣ της ΔΙΑΔΥΜΑ να αποδεχθεί την αγορά έκτασης από τη ΔΕΗ  στα εξορυχθέντα εδάφη που έπρεπε να επαναποδοθούν, προκειμένου να κατασκευαστεί η μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων με ΣΔΙΤ.

Η εξέλιξη αυτή, δηλαδή η ενσωμάτωση στο ενεργητικό της ΔΕΗ ΑΕ των εδαφών που παραχωρήθηκαν σ’ αυτή για χρήση και η δυνατότητα της να τα αξιοποιήσει κατά το δοκούν, να τα υποθηκεύσει, να τα αξιοποιήσει εμπορικά κλπ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εμπορευματοποιημένη λειτουργία της ΔΕΗ ΑΕ και την «απελευθέρωση» της ενέργειας, αφού η ανάγκη ισχυρής κεφαλαιακής βάσης για μια επιχείρηση είναι αναπόσπαστα δεμένη με την λειτουργία της στην αγορά. Γι’ αυτό και εδάφη που απαλλοτριώθηκαν με τελικό αποδέκτη το κράτος, σήμερα ουσιαστικά εκχωρούνται χωρίς ανταλλάγματα στην ΔΕΗ ΑΕ και στις όποιες εταιρίες προκύψουν.  Αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά πως η «απελευθέρωση» της ενέργειας, η εμπορευματοποίηση του κλάδου, η ιδιωτικοικομική λειτουργία της ΔΕΗ ΑΕ είναι εξ’ ολοκλήρου αντιλαική. Οδήγησε σε εκτίναξη των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας για τα λαικά στρώματα, σε επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων αφού η ενέργεια-εμπόρευμα πρέπει να παράγεται φθηνά και να πωλείται ακριβά για να είναι η ΔΕΗ κερδοφόρα.

Ερωτάται ο Υπουργός:

-       Ποια είναι η θέση της κυβέρνησης για την αποκατάσταση και επαναπόδοση στο Ελληνικό Δημόσιο των εδαφών που αποκτήθηκαν από την ΔΕΗ και πλέον δεν χρειάζονται για τους σκοπούς της.

-       Αν έχουν χρησιμοποιηθεί τέτοια εδάφη για την απόκτηση εγγυήσεων υπέρ της ΔΕΗ, όπως πχ εγγραφή υποθήκης ή εξασφάλιση εγγυήσεων.

-       Τι μέτρα θα πάρει για την ανατροπή του συνόλου της πολιτικής της απελευθέρωσης του τομέα ηλεκτρικής ενέργειας, απότοκο της οποίας είναι η τύχη συγκεκριμένων εδαφών και γενικότερα οι αντιλαϊκές εξελίξεις τόσο στη λαϊκή κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, όσο και εργασιακών σχέσεων.

Οι Βουλευτές

Σάκης Βαρδαλής

Ελένη Γερασιμίδου