Έξοδος από την Ευρωζώνη; Σκέψου πριν πηδήξεις

Bloomberg Businessweek

Απόδοση: Αναστασία Κυριανίδη-Νικολαϊδη

«Πρέπει να γίνουν τα πάντα για να παραμείνει η Ευρωζώνη ενωμένη». Το επιτακτικό αίτημα της Άνγκελα Μέρκελ αναπαράγεται σε τηλεοπτικούς σταθμούς, ραδιοφωνικές εκπομπές και πρωτοσέλιδα εφημερίδων, κάνοντας ακόμα και τους πιο δύσπιστους να αναρωτιούνται εάν πράγματι ο θεσμός ms Ευρωζώνης κλυδωνίζεται.

Δύο χρόνια νωρίτερα, οι περισσότεροι πολιτικοί και επενδυτές μιλούσαν για μια αδιάσπαστη νομισματική ένωση. Η επιδείνωση, ωστόσο, των δημόσιων οικονομικών της Ελλάδας, της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας διαβρώνει την ιστορική θεώρηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπό τη σκέπη του ενιαίου νομίσματος. Ακόμα και τώρα, βέβαια, θεωρείται σχεδόν απίθανο μια χώρα να «αποστατήσει» ή να «εξοστρακιστεί». Ο Γιώργος Παπανδρέου, πάντως, δεσμεύεται να κρατήσει την Ελλάδα στην Ευρωζώνη. Παρ΄ όλα αυτά, πληθαίνουν οι φωνές πολιτικών και αναλυτών που τολμούν να μιλήσουν για έξοδο κράτους από το ευρώ.

Για την Ελλάδα, το σενάριο της εξόδου είναι συνυφασμένο με τη χρεοκοπία. Οι τιμές των συμβολαίων CDS, που χρησιμοποιούνται για προστασία έναντι κινδύνου αθέτησης βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων της χώρας, εμφανίζουν πιθανότητα χρεοκοπίας 98%. «Εάν οι Έλληνες δεν τα καταφέρουν, παρά τις προσπάθειες, δεν μπορεί να αποκλειστεί η αποχώρησή τους από την Ευρωζώνη», λέει ο πρόεδρος του «αδελφού» κόμματος της παράταξης της Μέρκελ (CSU) και πρωθυπουργός της Βαυαρίας, Χορστ Ζεεχόφερ.

Τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση

Εάν ένα κράτος-μέλος αποχωρούσε από την Ευρωζώνη, θα ανακτούσε την ευθύνη για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής.

Η κεντρική τράπεζα θα καθόριζε το ύψος των επιτοκίων και το κράτος δεν θα εκχωρούσε, πλέον, αρμοδιότητες και εξουσίες στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που εδρεύει στη Φρανκφούρτη. Θα μπορούσε, σε αυτήν την περίπτωση, να επαναφέρει σε κυκλοφορία το εθνικό του νόμισμα και να το υποτιμήσει, καθιστώντας τις εξαγωγές περισσότερο ανταγωνιστικές.

Η παραίτηση από το ευρώ θα οδηγούσε τη χώρα που αποχώρησε σε αναδιάρθρωση του χρέους της ή και σε πτώχευση, δεδομένου ότι δεν θα μπορούσε να εξοφλήσει όλο της το χρέος σε ευρώ με ένα φθηνότερο νόμισμα.

Οι οικονομολόγοι εκτιμούν, για παράδειγμα, πως, εάν η Ελλάδα αποχωρούσε από την Ευρωζώνη, η άρτι αφι-χθείσα δραχμή θα άξιζε όσο μισό ευρώ. Η Ελλάδα, όμως, ίσως να μην μπορέσει, ούτως ή άλλως, να γλυτώσει τη χρεοκοπία. Ποια θα ήταν τότε η διαφορά με την επιλογή της εξόδου από την Ευρωζώνη;

Η αποχώρηση από την Ευρωζώνη θα ήταν ποικιλοτρόπως περισσότερο προβληματική. Η συνθήκη δημιουργίας του ευρώ δεν περιλαμβάνει ρητό μηχανισμό εκούσιας ή αναγκαστικής εξόδου ενός κράτους-μέλους από το μπλοκ. Με βάση τις νομικές παραμέτρους, η αποχώρηση ενός κράτους θα απαιτούσε την ομόφωνη απόφαση των άλλων μελών για την αλλαγή της συνθήκης. Η αποβολή μιας χώρας παρά τη θέλησή της είναι πρακτικά ανεφάρμοστη. Μια εκούσια έξοδος θα μπορούσε να τεθεί υπό διαπραγμάτευση, αλλά η διαδικασία πιθανώς να διαρκούσε μήνες.

Παράλληλα, αυτό που τρομάζει την Άνγκελα Μέρκελ και άλλους ηγέτες κρατών-μελών είναι ότι μια ελληνική έξοδος θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτή αντίδραση αποχωρήσεων από το ευρώ και από άλλα ασθενέστερα μέλη. Αν η χρεοκοπία θεωρηθεί αναπόφευκτη, τότε καλύτερα να γίνει εντός της Ευρωζώνης.

Θα είναι λιγότερο περίπλοκη και δαπανηρή από μια χρεοκοπία εκτός του ευρώ, καθώς η ΕΚΤ και άλλοι ευρωπαϊκοί φορείς θα ήταν σε θέση, ενδεχομένως, να επιτύχουν μια συμφωνία με τους πιστωτές.

Το σενάριο της εξόδου από την Ευρωζώνη θα ήταν ακόμα πιο καταστροφικό για τους ίδιους τους Έλληνες. Η ελληνική οικονομία θα συρρικνωνόταν κατά τουλάχιστον 40% μετά την έξοδο από τη ζώνη, όπως προβλέπει ο Stephane Deo, επικεφαλής αναλυτής της UBS για την Ευρώπη. Οι τράπεζες και η χρηματιστηριακή αγορά θα κατέρρεαν, η κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις θα αποκλείονταν από την παγκόσμια πιστωτική αγορά, ενώ οι εταιρικοί ισολογισμοί και η καταναλωτική αποταμίευση θα βυθίζονταν στο υποτιμημένο νόμισμα.

Η υποτίμηση δεν θα βοηθούσε σημαντικά τις εξαγωγές, εκτιμά ο Deo, καθώς οι άλλες χώρες πιθανότατα θα αύξαναν τους δασμούς, για να προστατέψουν τα τοπικά προϊόντα έναντι των φθηνότερων ελληνικών. 

«Η Ελλάδα θα επιστρέψει πολλές δεκαετίες πίσω, εάν αφήσει το ευρώ», προειδοποιεί ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, Βασίλης Κορκίδης. «Θα ήταν καταστροφικό».

Για πολλές δεκαετίες η Ελλάδα βρισκόταν υπό καθεστώς δικτατορίας, εγχώριας ή και «εισαγόμενης». Η πολιτική τάξη είδε την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένδειξη της μακράς πορείας που έχει διανύσει η χώρα αλλά και ως εχέγγυο έναντι της με-τακύλησής της. Με την Τουρκία να αποκτά ολοένα μεγαλύτερη ισχύ, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει τους πολιτικούς και οικονομικούς της συμμάχους.

Επίσης, η Ελλάδα βίωσε υποτίμηση του νομίσματός της και πληθωρισμό τη δεκαετία του 1980 και «όχι μόνο δεν είδε την ανταγωνιστικό-τητά της να βελτιώνεται, αλλά η αξία των αποταμιεύσεων των ιδιωτών υπέστη σημαντική διάβρωση», λέει η Μιράντα Ξαφά, σύμβουλος επενδύσεων στην I. J. Partners και πρώην εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Πώς θα ήταν εφικτή μια χρεοκοπία

O Willem Buiter, επικεφαλής οικονομολόγοι της Citigroup, παραθέτει το εξή5 σενάριο: Αν υποθέσουμε ότι η Ελλάδα ανθί-σταται στις απαιτήσεις των Ε.Ε., ΕΚΤ και ΔΝΤ για αυστηρότερα μέτρα λιτότητας, τότε η αγανακτισμένη τρόικα πιθανώς θα διακόψει τη χρηματοδότηση της χώρας. Οι τράπεζες δεν θα μπορούν, πλέον, να χρησιμοποιούν το ελληνικό χρέος ως εγγύηση για δάνεια από την Ε. Ε. και η Ελλάδα θα εξωθούνταν σε φυγή από την Ευρωζώνη.

Η ελληνική χρεοκοπία που φοβούνται σήμερα οι επενδυτές θα ήταν πραγματικότητα. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες -που, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, έχουν συνολική έκθεση 128,8 δισ. δολ. στο ελληνικό χρέος (42,9 δισ. δολ. τα χρέη του ελληνικού Δημοσίου)- θα δέχονταν ισχυρότατο πλήγμα. Το κόστος δανεισμού στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και την Ιταλία θα εκτοξευόταν και οι τράπεζες των χωρών αυτών θα υπέφεραν από πιστωτική ασφυξία. Θα έμενε να δούμε πόσο γερά είναι τα θεμέλια της Ευρωζώνης και εάν η Ελλάδα είναι πράγματι ο ακρογωνιαίος λίθος.

Πηγή:www.capital.gr