Η αναδιάρθρωση του κράτους

Tου Πασχου Μανδραβελη

Τον ασφαλέστερο τρόπο επέλεξε η κυβέρνηση για τη συρρίκνωση του Δημοσίου. Η ηλικία κάποιων δημοσίων υπαλλήλων είναι ένα από τα λίγα στοιχεία που δεν αμφισβητούνται σ’ αυτή τη χώρα. Στη χώρα του υπαρκτού σουρεαλισμού, εδώ που ακόμη αμφισβητείται το έλλειμμα του 2009, οποιαδήποτε μέθοδος αξιολόγησης των υπαλλήλων θα δημιουργούσε θύελλα για διώξεις πολιτικών αντιπάλων και εύνοια των ημετέρων.

Οπότε η κυβέρνηση επέλεξε το μη χείρον και ουχί το βέλτιστον. Το ιδανικό θα ήταν η αξιολόγηση του προσωπικού και η ανακατανομή του στους φορείς και τις υπηρεσίες που πραγματικά χρειάζεται η ελληνική κοινωνία. Το δεύτερο καλύτερο θα ήταν το οριζόντιο κούρεμα του Δημοσίου και όχι των υπαλλήλων του. Το χειρότερο, αλλά πολιτικά εφικτό, είναι αυτό που τώρα γίνεται. Το κούρεμα με το μόνο στοιχείο που όλοι συμφωνούμε.

Το βασικότερο πρόβλημα είναι ότι η συρρίκνωση του Δημοσίου ήταν κάτι που ολόκληρο το σύστημα -πολιτικό, μιντιακό, οικονομικό κ.λπ.- δεν θέλησε ποτέ να κουβεντιάσει. Παλαιότερα ακόμη και σχέδια αναδιάρθρωσης του Δημοσίου θαβόταν κάτω από κραυγές απόγνωσης για «το μέλλον των υπαλλήλων». Κάθε πρόβλημα δεν αντιμετωπιζόταν ορθολογικά, αλλά μόνο με επέκταση των προσλήψεων. Ετσι, ενώ έχουμε διπλάσιους δασκάλους και καθηγητές στην εκπαίδευση, κάθε χρόνο το μόνο που συζητάμε είναι πόσους περισσότερους θα προσλάβουμε. Το Δημόσιο στη συλλογική μας συνείδηση έπρεπε να είναι μεγάλο και προσανατολισμένο στις ανάγκες των υπαλλήλων του. Ποιος θυμάται τις απεργίες και τις κινητοποιήσεις για να μην φύγει κανένα υπουργείο από το κέντρο της Αθήνας; 

Για ποια ευελιξία μπορούμε να μιλάμε εντός του Δημοσίου όταν η μετακόμιση του υπουργείου Παιδείας από το κέντρο της Αθήνας στο Μαρούσι συνοδεύτηκε με ένα γενναίο επίδομα στους υπαλλήλους του;

Δυστυχώς, η διάρθρωση του Δημοσίου και οι αντιλήψεις που κυριαρχούν γι’ αυτό δεν επιτρέπουν τη θεραπεία του. Το οριζόντιο κούρεμα είναι επιβεβλημένο, αλλά πρέπει επί των οργανισμών και όχι των υπαλλήλων. Πρέπει να κλείσουν οργανισμοί και να φύγουν με κοινωνικά αποδεκτούς όρους οι υπάλληλοί των. Σίγουρα αυτή η μέθοδος έχει το μειονέκτημα αυτής που ακολουθείται τώρα· θα φύγουν και κάποιοι που θα ήταν χρήσιμοι αλλού. Ομως η συζήτηση που δεν έγινε για το κράτος που θέλουμε θα μας αφήσει μόνο το κράτος που η δημοσιονομική κατάσταση μας επιτρέπει να έχουμε. Μόνο σε δεύτερη φάση μπορεί να επαναξιολογηθεί το προσωπικό που θα μπει στην εφεδρεία λόγω κατάργησης των οργανισμών και των οργανικών τους θέσεων.

Το κυριότερο όμως που πρέπει να επαναξιολογηθεί είναι η αντίληψή μας για το κράτος. Κάποιες χώρες έχουν πρόβλημα, διότι οι ικανότεροι πάνε στον ιδιωτικό τομέα με αποτέλεσμα να αποψιλώνεται από στελέχη το κράτος. Εμείς έχουμε το αντίστροφο και χειρότερο πρόβλημα. Οχι μόνο οι ικανότεροι πάνε στο Δημόσιο, αλλά ευνουχίζονται κιόλας. Νέα παιδιά με προσόντα και όνειρα συνθλίβονται στις συμπληγάδες της γραφειοκρατίας γιατί ακολούθησαν τη συμβουλή των γονιών τους «βολέψου τώρα στο Δημόσιο, που έχουμε τον μπάρμπα στην Κορώνη κι ακολούθησε το όνειρό σου μετά». Ετσι δεν καταστράφηκαν μόνο τα δημόσια οικονομικά του κράτους, αλλά και ολόκληρες γενιές παραγωγικών Ελληνόπουλων.