ΧΥΤΑΜ στα ΜΑΒΕ: Ακατάλληλος και επικίνδυνος ο χώρος εκσκαφής του μεταλλείου - Σημαντικές ορατές εκροές νερού από το μεταλλείο αμίαντου

Γράφουν οι Χ. Παπαγεωργίου και Κ. Σταμούλης

Αξιότιμε κ. Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας

Επιτρέψτε μας να διατυπώσουμε την άποψή μας για το θέμα της διερεύνησης της εγκατάστασης και λειτουργίας, στο χώρο εκσκαφής του ανενεργού μεταλλείου αμιάντου (τ.ΜΑΒΕ), δραστηριότητας υγειονομικής ταφής αμιαντούχων απορριμμάτων (ΧΥΤΑΜ) για τις ανάγκες ολόκληρης της χώρας.

Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τη γεωλογία της περιοχής (βλ. συνημμένο γεωλογικό χάρτη), διευκρινίζεται ότι αυτή καλύπτεται από σερπεντινιωμένα πετρώματα, τα οποία κρίνονται ακατάλληλα

να φιλοξενήσουν ΧΥΤΑΜ για τους παρακάτω λόγους:

                                                                                                                                                                               1) Τα πετρώματα αυτά είναι ισχυρώς ρωγματωμένα και επιπλέον έρχονται σε επαφή με τους υποκείμενους τριαδικο-ιουρασικούς ασβεστολίθους, οι οποίοι φιλοξενούν την καρστική υδροφορία από όπου υδρεύονται τα Σέρβια, η Κοζάνη και άλλοι οικισμοί (Γούλες, Ρύμνιο κ.τ.λ.). Η υδροφορία που εκδηλώνεται σε διάφορα σημεία γύρω από τις αποθέσεις και μέσα στην εκσκαφή του μεταλλείου οφείλεται σε ρήγμα ΒΑ διεύθυνσης, το οποίο πρέπει να ενώνεται με το μεγάλο ενεργό ρήγμα Α-Δ των Σερβίων και ΝΔ φθάνει μέσα στα υπερβασικά πετρώματα του Βούρινου (βλέπε συνημμένο γεωλογικό χάρτη).                                                                                                                           

2) Οι υποκείμενοι ασβεστόλιθοι, του προτεινόμενου για ΧΥΤΑΜ χώρου, απαντούν σε όλη την περιοχή από Σέρβια μέχρι Τρανόβαλτο, Αιανή, Β και Α της Κοζάνης για να καταλήξουν στη Νεράïδα, όπου ΝΔ αυτής απαντούν σε μεγάλο βάθος κάτω από την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου και να ξαναενωθούν μετά το μεγάλο κατακόρυφο άλμα του ρήγματος των Σερβίων. Τα σημεία υπερχείλισης της υδροφορίας αυτής είναι στη Νεράιδα Σερβίων (παλιές πηγές υψ.297) και στη θέση των πηγών και του υγροβιότοπου των Αναβρυκών δυτικά του Ρυμνίου (υψομ. 292 περίπου).                                                                                                                                                                                3) Λόγω της ισχυρής ρωγμάτωσης των πετρωμάτων (μεγαλύτερο πορώδες), συνέπεια του έντονου τεκτονισμού της περιοχής (ενεργό σεισμικό ρήγμα Σερβίων), τα τοξικά υλικά που θα προκύψουν τόσο από την υδρόλυση των συνδετών οργανικών ενώσεων των προïόντων του αμιάντου (ελενίτ κλπ), όσο και από άλλα συνοδά επιβλαβή υλικά (χρώματα κ.α.), θα κατεισδύσουν στον υποκείμενο υδροφορέα (ασβεστόλιθοι), αλλά και μέσω της απορροής στη λίμνη Πολυφύτου.

Επιπλέον των πιο πάνω γεωλογικών πληροφοριών της ευρύτερης περιοχής, επιτρέψτε μας να σας ενημερώσουμε, μετά και από επιτόπια επίσκεψη, για τα ακόλουθα δεδομένα και διαπιστώσεις για την εγγύς του μεταλλείου αμιάντου περιοχή (τ. ΜΑΒΕ):                                                                                                                                  

 1) Το μεταλλείο κατακλύζεται από νερά μέχρι το επίπεδο του απόλυτου υψομέτρου περίπου +505μ., με δεδομένο δε το αντίστοιχο υψόμετρο +482μ. στο χαμηλότερο σημείο του πυθμένα προκύπτει ότι το μέγιστο βάθος του νερού ανέρχεται σε 23μ. Αντίστοιχα, το ελάχιστο υψόμετρο του φυσικού εδάφους στο «φρύδι» της εκσκαφής ανέρχεται σε +585μ. Ο όγκος νερού στο μεταλλείο εκτιμάται με προσεγγιστικούς υπολογισμούς σε 1,5 εκ. κυβικά μέτρα τουλάχιστο. Η πιο πάνω εικόνα του μεταλλείου παραμένει σταθερή τουλάχιστο από το 2007 που διατίθενται εικόνες μέσω του GoogleEarth. Ωστόσο, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής, πρώην εργαζόμενους στο μεταλλείο, η κατάκλυση του χώρου με νερά έγινε πολύ γρήγορα μετά την οριστική διακοπή της λειτουργίας του το έτος 2000.                                                                                        

2) Βορειοανατολικά και πολύ κοντά στο χώρο εκσκαφής του μεταλλείου αναπτύχθηκε ο χώρος απόθεσης των αγόνων υλικών και των απορριμμάτων της επεξεργασίας του εργοστασίου παραγωγής αμιάντου. Στο χώρο αποθέσεων έχει ολοκληρωθεί η αποκατάστασή του (διαμόρφωση βαθμίδων, κάλυψη αποθέσεων, ανάπτυξη δασικής βλάστησης κλπ).                                                                                                                                                                       3) Στο «πόδι» των αποθέσεων και σε απόσταση ~600μ. ανατολικά της Μονής Στανού (Ζιδανίου) και   ~ 700μ. από το πλησιέστερο «φρύδι» εκσκαφής του ορυχείου υπάρχει μεγάλη εκροή νερού σε δυσπρόσιτη χαράδρα, στην επαφή αποθέσεων αγόνων και σημαντικού ρήγματος στον «υγιή» σερπεντίνη, με υψόμετρο +493μ. και συντεταγμένες 40ο 05΄30.93΄΄Β και 21ο 51΄23.71΄΄Ε (εικόνα του Google Earth,17-10-2019). Η εκροή αυτή                  (βλ. συνημμένες 2 φωτογραφίες)  είναι συνεχής και αδιάλειπτη καθ’ όλο το έτος, σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες από κατοίκους της περιοχής (κτηνοτρόφους, κυνηγούς κ.α.). Εξάλλου, τούτο ελέγχεται εύκολα από αναδρομή σε εικόνες του διαδικτύου, όπου διακρίνεται η υδροχαρής βλάστηση στο συγκεκριμένο σημείο αλλά και σε θέσεις κατά μήκος της συνεχούς ροής του νερού. Διευκρινίζεται ότι πολύ κοντά στο σημείο αυτό ήταν η πηγή νερού στην τοποθεσία ¨Παλιομονάστηρο¨ στο φυσικό πρανές, αιώνες πριν την διάνοιξη του μεταλλείου αμιάντου (1979), η οποία στη συνέχεια καλύφθηκε από υλικά της απόθεσης αγόνων, όπως προαναφέρθηκε. Η ύπαρξη εφελκυστικού ρήγματος στην περιοχή αυτή ερμηνεύει την ύπαρξη της παλιάς πηγής, η οποία βέβαια εξακολουθεί να υφίσταται καλυμμένη από τις αποθέσεις αγόνων, διότι τροφοδοτείται μέσω του ρήγματος από τα νερά του μεταλλείου. Η πιο πάνω, λοιπόν, εκροή νερών σημαντικής παροχής αποτελεί ορατή και αδιάσειστη απόδειξη της μη στεγανότητας, δηλ. της διαπερατότητας των πετρωμάτων των πλευρικών πρανών και του πυθμένα του μεταλλείου, λόγω του προαναφερθέντος ρήγματος.                                                                                                

5) Η τελική διαχρονική ισορροπία της στάθμης του νερού του μεταλλείου στο επίπεδο περίπου του απόλυτου υψομέτρου +505μ. και πυθμένα στο +482μ. αντανακλά την εξίσωση των εισροών νερού και των βροχοχιονοπτώσεων από το ένα μέρος και των εκροών νερού και της εξάτμισης από το άλλο. Για όσους γνωρίζουν την περιοχή τα νότια- νοτιοανατολικά πρανή του μεταλλείου αποτελούν την κύρια πηγή εισροών ενώ τα βορειοανατολικά και ο πυθμένας την κύρια οδό εκροών, αντίστοιχα. Επομένως, τυχόν μετατροπή του χώρου εκσκαφής του μεταλλείου σε ΧΥΤΑΜ οδηγεί αυτόματα « εις τον τετρημένον πίθον αντλείν» (πιθάρι των Δαναïδων) με την αναγκαστική άντληση πολλών εκατοντάδων χιλιάδων κυβικών μέτρων νερού ετησίως στο διηνεκές!! Τούτο, πέραν της επικινδυνότητας του συζητούμενου ΧΥΤΑΜ, είναι κυριολεκτικά ανόητο και από οικονομικής πλευράς.                                                                                                                                                                                                

Ακόμη, σας κοινοποιούμε, απόσπασμα από το κλασσικό σύγγραμμα του καθ. Παν/μίου Πατρών, Γ. Α. Καλλέργη, ΤΟΜΟΣ Β΄-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΑ, ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΕΛΛΑΔΑΣ, ΑΘΗΝΑ 2000, ΚΕΦ.8: ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΝΕΡΟΥ, ΠΡΟΛΗΨΗ, ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗ, παρ. 8.3.8 : Εκπόνηση μελέτης ΧΥΤΑ, σελ. 196 , όπου αναφέρονται τα ακόλουθα:                                                                                                                                                                           ..…«ι) Αποκλείεται η δημιουργία ΧΥΤΑ σε: βιοτόπους απειλούμενων οικοσυστημάτων (criticalhabitals), υγροβιότοπους, περιοχές υπερκείμενες καλυμμένου καρστ όπου υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας καταβοθρών ή ακόμα σε περιοχές με υπόγεια μεταλλευτική δραστηριότητα και περιοχές ή ζώνες σεισμικής δραστηριότητας. Σημειώνεται ότι οι κορεσμένες άμμοι μπορεί να υποστούν ρευστοποίηση»….                                        

Είναι, κ. Περιφερειάρχη, σε όλους μας νωπή, ακόμη, η μνήμη από το γνωστό στο πανελλήνιο ισχυρό σεισμό της 13-05-1995, μεγέθους 6,6R στην περιοχή του Ρυμνίου, σε απόσταση μόλις τριών (3) χλμ. από το μεταλλείο αμιάντου στην περιοχή της Μονής Ζιδανίου Κοζάνης.

Μετά τους πιο πάνω λόγους είναι φανερό, ακόμη και στον μη ειδικό, ότι πρέπει να αποκλειστεί κατηγορηματικά και τελεσίδικα η μετατροπή του χώρου εκσκαφής του μεταλλείου αμιάντου (τ. ΜΑΒΕ) σε χωματερή αμιαντούχων υλικών όλης της χώρας. Η τυχόν εγκατάσταση και λειτουργία ΧΥΤΑΜ στη Δ. Μακεδονία, έστω και περιορισμένης ποσοτικά χρήσης, πρέπει να αναζητηθεί σε χώρο από αδιαπέρατα ιζηματογενή υλικά (άργιλοι, μάργες) μεγάλου πάχους που αφθονούν στον άξονα Κοζάνης – Φλώρινας.

ΚΟΖΑΝΗ 26-01-2021

ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ   Μηχ/κός Μεταλλείων- Μεταλλουργός Μηχ/κός ΕΜΠ                    

ΚΩΝ/ΝΟΣ Α. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ     Γεωλόγος Α.Π.Θ.  

kozani.tv