Αγωνιστική Κίνηση Γυναικών Κοζάνης: Κοινωνική Αλληλεγγύη και Φιλανθρωπία

>Πολύς ο λόγος περί αλληλεγγύης και φιλανθρωπίας τελευταία, πολλές και οι δραστηριότητες που υποτίθεται ότι εξυπηρετούν τους στόχους και την ουσία αυτών των εννοιών σε μια περίοδο που η οικονομική κρίση και οι συνέπειες της χειροτερεύουν με ραγδαίους ρυθμούς την ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Πολλοί είναι επίσης εκείνοι που βιάζονται να αυτοπροσδιοριστούν είτε ως εθελοντές είτε ως φιλάνθρωποι.

Τώρα, που για να αντιμετωπισθούν οι καταστάσεις αυτές έχουν δραστηριοποιηθεί ομάδες που προσφέρουν ανθρωπιστικό έργο με διάφορους τρόπους, είναι ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν αυτές οι έννοιες, ώστε το αναπτυσσόμενο κύμα αλληλεγγύης να πάρει τη μορφή που του αξίζει.

Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να ορίσουμε αυτές τις δυο έννοιες. Σύμφωνα με τα λεξικά έχουμε:

φιλανθρωπία - η υποστήριξη των ατόμων ή των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού που χρειάζονται βοήθεια

αλληλεγγύη - αλληλοβοήθεια, αλληλοκατανόηση / η εγγύηση και συναίσθηση αμοιβαίων υποχρεώσεων και δικαιωμάτων / το ηθικό καθήκον, η υποχρέωση που έχουν τα μέλη μιας ομάδας να αλληλοϋποστηρίζονται και να αλληλοβοηθούνται

Με την πρώτη ματιά και οι δυο έννοιες ανθρωπιστικής υποστήριξης έχουν σαν στόχο να βοηθήσουν πρόσωπα ή κοινωνικές ομάδες, που ζουν κάτω από δυσμενείς συνθήκες όχι απλά να επιβιώσουν αλλά να εξασφαλίσουν και ένα ελάχιστο επίπεδο αξιοπρέπειας. Όμως υπάρχουν σημαντικές διαφορές.

Με την φιλανθρωπία ο δεχόμενος την βοήθεια αδρανοποιείται και εθίζεται στην ελεημοσύνη και στον παρασιτικό τρόπο διαβίωσης. Η φιλανθρωπία δεν αποσκοπεί στη δημιουργία συνειδήσεων, αντίθετα πολλές φορές τις διαστρεβλώνει. Η φιλανθρωπία χρησιμοποιείται σε πολλές περιπτώσεις ως πρώτο βήμα  για προσηλυτισμό (θρησκευτικό, ιδεολογικό, κλπ), καθώς και σε καλυμμένες εκστρατείες μάρκετινγκ καθώς διάφορές ΜΚΟ και χορηγοί διαγκωνίζονται για το ποιος θα προλάβει να συνδράμει εκείνους που βρίσκονται ένα βήμα πριν το θάνατο και χιλιόμετρα μακριά από κάθε έννοια αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Αντίθετα η κοινωνική αλληλεγγύη θεωρεί τον άνθρωπο συμμέτοχο στην λύση του προβλήματος, και δεν τον αντιμετωπίζει ως παθητικό δέκτη. Οργανώνει τη συλλογική δράση με βάση την αρχή της ισοτιμίας αναπτύσσοντας έτσι πολιτική συνείδηση. Τέλος λοιπόν στην αφ’ υψηλού αντιμετώπιση μεμονωμένων περιστατικών.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της κοινωνικής αλληλεγγύης είναι ότι

• ενισχύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δεν υποβαθμίζει τα άτομα, εφόσον δεν υπάρχουν «ελεήμονες» και δέκτες της ελεημοσύνης, και παύει την περιθωριοποίηση 
• ενισχύει τις ανθρώπινες σχέσεις και δρα ευεργετικά στην ψυχολογία των συμμετεχόντων
• είναι ανοικτή σε όλη την κοινωνία χωρίς ιδεολογικούς, θρησκευτικούς , φυλετικούς ή όποιους αποκλεισμούς 

Είναι σαφές ότι η κοινωνική–εργατική αλληλεγγύη είναι ο μοναδικός δρόμος για να οδηγήσουμε την κοινωνία και την πολιτική σε ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο, που θα έχει ως βάση την ισότητα και θα αντιμετωπίζει  τον άνθρωπο ως προσωπικότητα και όχι ως αντικείμενο.

Αξίζει να παραθέσουμε παρακάτω ένα επίκαιρο κείμενο του Δημήτρη Γληνού, μοναδικού και προοδευτικού παιδαγωγού, και κορυφαίας πνευματικής προσωπικότητας της χώρας μας του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, που γράφτηκε το 1932, χρονιά της επίσημης πτώχευσης της Ελλάδας.

 «Μέσα σ’ αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των απαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μια αδιάκοπη αγωνία. Από τη μια βλέπουνε το πενιχρό τους μεροδούλι να γίνεται κάθε μέρα λιγότερο, τη στιγμή που όλα ακριβαίνουν, ή βλέπουνε τα λιγοστά προϊόντα του ολόχρονου μόχθου τους να μένουν απούλητα ή να πουλιούνται σε τιμές εξευτελιστικές. Από την άλλη, κάθε μέρα κρούει την πόρτα τους το σκιάχτρο της αναδουλειάς με τη συντρόφισσά της, την πείνα. Και σ’ όσα σπίτια μπει μέσα το μεγάλο κακό ρημάζουνε πια.

 Άγριος πόλεμος κοινωνικός έχει ξεσπάσει και οι πεινασμένοι διεκδικώντας τα πιο απλά δικαιώματά τους στη ζωή, γίνονται θύματα κι από τούτη την πλευρά. Μα απ’ όλους τους κυνηγημένους και τους απόκληρους τα τραγικότερα θύματα είναι τα παιδιά. Το παιδί του προλετάριου, το παιδί του φτωχού αγρότη, το εργαζόμενο παιδί, το παιδί του βιοπαλαιστή ήτανε πάντα σε θέση σκληρή και μειονεκτική. Μα τώρα έγινε πια η μοίρα του αβάσταχτη.

 ... Τα φτωχά παιδιά είναι των σκλάβων οι σκλάβοι, των πεινασμένων οι πεινασμένοι, των παγωμένων οι παγωμένοι, των άρρωστων οι άρρωστοι, των απόκληρων οι απόκληροι. Αυτά μπαίνουνε στην κόλαση με το πρώτο αντίκρισμα της ζωής. Την ηλικία της χαράς, της ξενοιασιάς και του γέλιου αυτά δεν τη γνωρίζουν.

Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, που πλημμυρίζει τα σκοτεινά υπόγεια και τις υγρές αυλές μέσα στις πολιτείες, τα χαμόσπιτα των συνοικισμών και τις καλύβες της αγροτιάς σ’ όλη τη χώρα, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της άλλωστε δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα. Ο φτωχός εργαζόμενος λαός που είναι το θύμα, και τα παιδιά που είναι διπλά θύματα, πρέπει να ζητήσουνε και να βρούνε τη βοήθεια και την απολύτρωση από τον ίδιο τον εαυτό τους.

Δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύνατου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης , ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ’ αυτή σ’ όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας. Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική ζωντανή, θετική και έμπρακτη, είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας.

Η εργατική τάξη, το πιο συνειδητό και το πιο οργανωμένο κομμάτι του εργαζόμενου λαού, πρέπει να βαδίσει πρώτη το δρόμο αυτό στην ολότητά της, απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση.
Αλληλεγγύη και ενότητα. Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο με κείνους, που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα στο πρόβλημα του φτωχού παιδιού. Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί θα ξυπνήσει τη συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Όσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν. Τώρα είναι η στιγμή».

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΜΑΣ  

Δεν θα αποδεχτούμε να μείνει λαϊκή οικογένεια που έχει ανέργους και χαμηλοαμειβόμενους, χωρίς ρεύμα, χωρίς φαγητό, χωρίς πλήρη δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη. Να μείνουν παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς χωρίς θέρμανση, παιδιά να λιποθυμούν από υποσιτισμό στα σχολεία. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της αλληλεγγύης μας διεκδικούμε αιτήματα για φτηνό ρεύμα, για δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και φάρμακα από τα νοσοκομεία και τις υποδομές υγείας, για τα ζητήματα πείνας και εξαθλίωσης, συσσίτια από κρατικές υποδομές και μια σειρά άλλα αιτήματα που έχουμε για την ανακούφιση φτωχών λαϊκών οικογενειών που πλήττονται ιδιαίτερα στις συνθήκες της οικονομικής κρίσης. Εμείς πρέπει να βρεθούμε δίπλα στις φτωχές εργατικές, λαϊκές οικογένειες, τις μονογονεϊκές με ανήλικα παιδιά, τις μοναχικές γυναίκες, χαμηλοσυνταξιούχες, τις μετανάστριες, αυτές που ήδη έχουν αρχίσει να ψάχνουν το ψωμί, το φάρμακο, το κρεβάτι σε νοσοκομείο για αυτές και τα παιδιά τους. Δεν παρέχουμε μόνο βοήθεια αλλά διατυπώνουμε αιτήματα, στόχους πάλης, οργανώνουμε κινητοποιήσεις μαζί με εργατικά σωματεία, τις άλλες συσπειρώσεις της κοινωνικής συμμαχίας για παροχή κρατικών και τοπικών υπηρεσιών και υποδομών βοήθειας. Συμβάλουμε ώστε να οργανωθούν και να συμμετέχουν στα σωματεία τους, να συσπειρωθούν οι γυναίκες μέσα στο λαϊκό κίνημα.

Ταυτόχρονα αποκαλύπτουμε την ευθύνη του καπιταλιστικού συστήματος που μας έφερε σε αυτή την κατάσταση, αναδεικνύουμε το δρόμο ανατροπής  του.

Μια τέτοια δράση δίνει κουράγιο και βοηθάει στην κινητοποίηση των γυναικών που υποφέρουν, τους απομακρύνει από την έννοια της ελεημοσύνης, της αποδοχής της φτώχειας, ότι μπορεί με εράνους να λύνονται προβλήματα.

Έτσι εμείς εννοούμε την αλληλεγγύη που καμιά σχέση δεν έχει με την φιλανθρωπία, της εκκλησίας, των Δήμων, των ΜΚΟ και άλλων φορέων. Όλοι αυτοί οι φιλάνθρωποι «βοηθούν» τα θύματα του καπιταλισμού για να τους μάθουν να διαχειρίζονται τη φτώχεια τους, να μη σηκώνουν κεφάλι, να μην αμφισβητούν και τελικά, μοιρολατρικά να αποδέχονται την εκμετάλλευση και τη σαπίλα του εκμεταλλευτικού συστήματος.