Επιστημονικός «καζαμίας» για το 2011

«Διεθνές Έτος Χημείας» έχει ανακηρυχθεί το 2011 από τον ΟΗΕ και την Unesco, καθώς συμπληρώνονται 100 χρόνια από τότε που η Μαρί Κιουρί κέρδισε το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψη των στοιχείων του ραδίου και του πολωνίου. Το έτος θεωρείται επετειακό επίσης γιατί συμπληρώνεται ένας αιώνας από την ίδρυση της Διεθνούς Ένωσης Χημικών Εταιρειών. Τέλος, 100 χρόνια πριν, ο Βρετανός επιστήμονας Έρνεστ Ράδερφορντ παρουσίασε το θεωρητικό μοντέλο του για τη σύσταση του ατόμου και ο Ολλανδός Χάϊκε Κάμερλινγκ Όνες ανακάλυψε το φαινόμενο της υπεραγωγιμότητας.

Σύμφωνα με το περιοδικό «Science», εξίσου σημαντικά επιτεύγματα αναμένεται να πραγματοποιηθούν και μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες. Μεταξύ αυτών, το εμβόλιο κατά της ελονοσίας (τέλος του 2011), νέα όπλα κατά των ιών του AIDS και της γρίπης, με αντισώματα ευρέως φάσματος δράσης (bNAbs), η ανακάλυψη νέων εξωπλανητών από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Κέπλερ», το οποίο θα δημοσιεύσει τα ευρήματά του τον ερχόμενο Φεβρουάριο, καθώς και νέα ευρήματα για τη «σκοτεινή ύλη» και τη «σκοτεινή ενέργεια». Συγκεκριμένα, το διαστημικό λεωφορείο «Endeavour» θα μεταφέρει στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το «Μαγνητικό Φασματόμετρο Άλφα», έναν ανιχνευτή κοσμικών ακτίνων, ο οποίος θα επιχειρήσει να ανιχνεύσει σωματίδια της «σκοτεινής ύλης» που πιθανώς παράγονται στο σύμπαν από συγκρούσεις σωματιδίων υψηλής ενέργειας, ενώ το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο στον κόσμο, το «Dark Energy Survey», με κάμερα 570 megapixel, θα καταγράψει την ταχύτητα 300 εκατομμυρίων γαλαξιών για να μετρήσει το ρυθμό της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος εξαιτίας της σκοτεινής ενέργειας.

Νέες ανακαλύψεις προβλέπονται για το μποζόνιο του Χιγκς («σωματίδιο του Θεού») και για την αντι-ύλη. Η Εθνική Εγκατάσταση Ανάφλεξης (National Ignition Facility-NIF) των ΗΠΑ στοχεύει στην παραγωγή ενέργειας με σύντηξη μέσω λέιζερ. Μέσα το 2011, οι επιστήμονες θα πραγματοποιήσουν την πολυαναμενόμενη «πρώτη ανάφλεξη», δηλαδή την παραγωγή περισσότερης ενέργειας από πυρηνική σύντηξη σε σχέση με αυτήν που απαιτείται αρχικά για την πυροδότηση των σχετικών αντιδράσεων.

Όσον αφορά στο διάστημα, σε τροχιά πρόκειται να τεθεί τον Ιούλιο για ένα χρόνο το διαστημόπλοιο Dawn (Αυγή) γύρω από τον αστεροειδή Vesta (Εστία), δηλαδή το δεύτερο μεγαλύτερο σώμα στη ζώνη των αστεροειδών. Το νέο ρόβερ “Curiosity” (Περιέργεια) της NASA θα εκτοξευτεί τον φθινόπωρο, με προορισμό τον Άρη, όπου το ήδη υπάρχον ρόβερ “Opportunity” (Ευκαιρία) θα αναλάβει να ερευνήσει το γιγάντιο κρατήρα “Endurance” (Αντοχή).

Η Ρωσία σκοπεύει τον Νοέμβριο να εκτοξεύσει ένα νέο διαστημικό σκάφος με προορισμό το δορυφόρο «Φόβο» του Άρη, ενώ εντός του 2011 η NASA προγραμματίζει την εκτόξευση της αποστολής «Juno» για το Δία. Τον Μάρτιο, το σκάφος «Messenger» (Αγγελιαφόρος), θα φτάσει πλέον στον Ερμή και θα τεθεί σε τροχιά γύρω του έπειτα από ταξίδι 6,5 ετών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πιθανότατα εντός του 2011 θα αποσυρθεί μετά από 30 χρόνια ο στόλος των αμερικανικών διαστημικών λεωφορείων που προορίζονταν για τροφοδοσία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και θα αντικατασταθούν από το εμπορικό SpaceX (που έκανε δύο πετυχημένες πτήσεις μέσα στο 2010) και άλλα ιδιωτικά σκάφη.