Ας τιμήσουμε τους δικούς μας ανθρώπους

του Τάκη Παπαθανασίου

Γιορτή αύριο Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στο Μπούρινο. Θα γιορταστεί η επέτειος του Μακεδονικού Αγώνα.

Θα ακουστούν τα ονόματα των πρωταγωνιστών αλλά όπως κάθε χρόνο δεν θα ακουστούν τα ονόματα δύο δικών μας ανθρώπων. Είναι αυτοί που ενώ προσέφεραν πολλά, δεν έχουν τη θέση που τους ταιριάζει στην ιστορία και στις γιορτές για το Μακεδονικό Αγώνα.

Είναι ο Παπαναστάσης (Αναστάσης Ζωγραφίδης) από το Δέλινο.

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός του Μακεδονικού Αγώνα. Ο παπάς που όρκισε τους Μακεδονομάχους και κήρυξε την έναρξη του Αγώνα.

Ο Παπαναστάσης γεννήθηκε στο Δέλινο το 1851. ήταν ο μικρότερος γιος του Παπαθανάση (γενάρχη των Παπαθανασάδων).

Το 1866 μ.Χ. νεαρός σε ηλικία 15 χρόνων, μετά από πρόσκληση του Μητροπολίτη Κοζάνης Ευγένιου, έφυγε από το Δέλινο για να σπουδάσει στην Κοζάνη. Το 1876 παντρεύτηκε τη Βασιλική Βούρκα και χειροτονήθηκε ιερέας. Αναμείχθηκε στο μακεδονικό κίνημα και ανέπτυξε αξιόλογη πατριωτική δράση. Το 1904, στο σπίτι του Νικολάου Μαλούτα, όπου φιλοξενείτο ο Παύλος Μελάς, όρκισε τους πρώτους εθελοντές μακεδονομάχους, τον Καραλίβανο, το Βισβίκη, το Λιόντα, τον Πλόσκα, το Γκάγκο, τον Κουτσιούκη, το Βλάχο και τον Μπόλα. Δημιούργησε συνδέσμους στην περιοχή Καμβουνίων και μύησε συγχωριανούς του, προκρίτους και ιερείς της περιοχής Κοζάνης, στο Μακεδονικό αγώνα. Για την προσφορά του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο Πατριάρχης, του απένειμαν τον τίτλο του δικαιοφύλακα.

Δεν ξέχασε τον τόπο του. Απόγονοί του έκαναν δωρεάν το ρολόι του καμπαναριού και άφησαν κληροδότημα το οποίο δίνει υποτροφία για προπτυχιακές σπουδές στους νέους που κατάγονται από το χωριό.

(Πηγή: Κώδικας αλληλογραφίας Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, Αριθμός 61 (1906- 1909), φύλλα 64-66).

Ο γιος του Αθανάσιος Ζωγραφίδης γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1880. Σπούδασε ιατρική. Έκανε μεγάλο φιλανθρωπικό έργο. Έγραψε τρεις ιατρικές διατριβές.

(Εθνικόν Ημερολόγιον, Χρονογραφικόν, Φιλολογικόν και Γελειογραφικόν (1908, σελ. 385-386) – Σκόκος Κωνσταντίνος)

Είναι ο Σταμκοχρήστος (Σταμκόπουλος Χρήστος) από το Δέλινο.

Ανέλαβε και έφερε σε πέρας την αποστολή που του ανέθεσε η Επιτροπή Αγώνα, να σκοτώσει το Διοικητή του Σαντζακίου των Μπιτολίων (Μοναστηρίου), για να πάρουν οι Έλληνες την εκδίκηση για το θάνατο του Παύλου Μελά.

Όταν το 1904 οι Τούρκοι σκότωσαν τον Παύλο Μελά, οι Έλληνες για να εκδικηθούν το θάνατό του αποφάσισαν ως αντίποινα να εκτελέσουν τον Διοικητή του Σαντζακίου των Μπιτολίων (Μοναστηρίου), τον οποίο θεώρησαν υπεύθυνο. Την αποστολή ανέθεσαν στο Χρήστο Σταμκόπουλο. Με την εξυπνάδα και την πολυμηχανία, του Δελνιώτη που διέθετε, πήγε στα Μπίτολα, εκτέλεσε τον Μπέη και επέστρεψε χωρίς να συλληφθεί .

Ο Στακμόπουλος Χρήστος που και παλιότερα το 1896 συμμετείχε στην «Εθνική Εταιρεία», το 1904 συμμετέχει στα ένοπλα σώματα της «Εθνικής άμυνας».

 (Πηγή πρώτη: Μαρτυρίες κατοίκων). (Πηγή δεύτερη: Β. Αποστόλου, Προτομές και ανδριάντες-μνημεία της Κοζάνης, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κοζάνης, 2006)