Εκατό χρόνια από τη γέννηση του Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. (1 Νοεμ. 1919 / 1 Νοεμ. 2019)

Γεώργιος Δ. Μυλωνάς

Σήμερα 1η Νοεμβρίου 2019 συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση του Μιχάλη Παπακωνσταντίνου. Ενός μεγάλου πολιτικού και πνευματικού ανθρώπου, που ανέδειξε η πόλη  μας.

Ένας καλός φίλος του Μιχάλη, διπλωμάτης στο επάγγελμα, έγραψε ότι κάθε περίοδος δοκιμασίας ή κρίσης αναδεικνύει τις ηγετικές προσωπικότητες. Εκείνες των οποίων το ηθικό ανάστημα, το θάρρος και η ευφυΐα συντελούν στην αποκάλυψη της πραγματικής φύσης και διάστασης πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων και δημιουργούν τις προϋποθέσεις αντιμετώπισής τους. Μια τέτοια ηγετική προσωπικότητα υπήρξε ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου, του οποίου η πολιτική διαδρομή διέτρεξε την περίοδο των μεγάλων παθών και των μεγάλων προσδοκιών της σύγχρονης ιστορίας του τόπου μας!

Πράγματι η παρουσία του Μιχάλη Παπακωνσταντίνου υπήρξε ιδιαίτερα αισθητή στα περισσότερα πολιτικά γεγονότα της πατρίδας μας από το 1960 έως το 1995. Γεννήθηκε στην Κοζάνη την 1^η Νοεμβρίου του 1919 από πολιτικοποιημένους γονείς, που ανήκαν στη Σχολή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Τον επιχειρηματία Γεώργιο Παπακωνσταντίνου και την Ελένη Δαρδούφα. Στην Κοζάνη τελείωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση και τις γυμνασιακές του σπουδές και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) από την οποία το 1943 πήρε το πτυχίο του με άριστα. Στους δύσκολους και σκοτεινούς για την πατρίδα μας καιρούς στα χρόνια της κατοχής συνεργάστηκε με τον Επίσκοπο Σερβίων και Κοζάνης Ιωακείμ για να απαλύνει τους κατατρεγμούς των κατοίκων από τα δεινά των βαρβάρων κατακτητών.

Μετά την απελευθέρωση υπηρέτησε την πατρίδα σχεδόν επί τετραετία ως έφεδρος αξιωματικός και το 1949 ταξίδευσε στην Αγγλία, όπου με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο «Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο» στα πανεπιστήμια του Μάντσεστερ και του Κέιμπριτζ και στη συνέχεια φοίτησε και στο περιώνυμο πανεπιστήμιο της Χαΐλδελβέργης της Γερμανίας, όπου παρακολούθησε μαθήματα σχετικά  με θέματα «Μειονοτήτων και Αλλοδαπών». Μετά το 1952 δικηγορεί στη Θεσσαλονίκη, όπου διακρίνεται για την υψηλή επιστημονική κατάρτιση και το ήθος του.

Από το 1958 κατεβαίνει στην πολιτική και το 1961 εκλέγεται βουλευτής με την Ένωση Κέντρου. Το 1963 στις εκλογές του Νοεμβρίου εκλέγεται με δέκα επτά χιλιάδες σταυρούς και είναι ο πρώτος βουλευτής της χώρας σε σταυρούς, όπου υπάρχει μονοσταυρία! Το 1964 μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου αναλαμβάνει το υφυπουργείο Εθνικής Άμυνας στην κυβέρνηση του Γέρου της Δημοκρατίας ως τον Ιούλιο του 1965. Μετά έρχονται τα Ιουλιανά με τους αποστάτες. Ο Μιχάλης δεν είναι προδότης του λαού! Το 1967 έρχεται η Χούντα των Συνταγματαρχών. Στα χρόνια αυτά φυλακίζεται και υποφέρει και αυτός και η οικογένειά του.  Ιδιαίτερα η γυναίκα του Τάσα, που τότε εμφανίστηκαν κάποια σοβαρά προβλήματα στην υγεία της.

Με τη Μεταπολίτευση αγωνίζεται με το κόμμα της Ένωσης Κέντρου και το 1978 προσχωρεί στη Νέα Δημοκρατία, όπου βρίσκουν καταφύγιο πολλοί πολιτευτές της Ένωσης Κέντρου, ενώ πολλοί από τους φίλους του δεν το εγκρίνουν.

Μετά το 1981 εκλέγεται συνεχώς βουλευτής και το 1989 στην κυβέρνηση του Τζανή Τζανετάκη ορκίζεται υπουργός Βιομηχανίας. Το 1990 που αναλαμβάνει την εξουσία η Νέα Δημοκρατία ορκίζεται αλληλοδιαδόχως  στα υπουργεία Γεωργίας, Δικαιοσύνης και Εξωτερικών. Η πανέμορφη και πανέξυπνη γυναίκα του Τάσα Στέφου έλεγε συχνά ότι ο Μιχάλης στην πολιτική του καριέρα ανέλαβε πέντε υπουργεία, που αντιστοιχούν στα πέντε πρώτα γράμματα του αλφαβήτου μας. Το Α στο υπουργείο Άμυνας, το Β στο υπουργείο Βιομηχανίας, το Γ στο υπουργείο Γεωργίας, το Δ στο υπουργείο Δικαιοσύνης και τέλος το Ε στο υπουργείο Εξωτερικών. Στο τελευταίο μάλιστα ο Μιχάλης άφησε την προσωπική του σφραγίδα! Αν τότε ακολουθούνταν η άποψη του για το όνομα των γειτόνων μας, ίσως σήμερα δεν θα είχαμε προβλήματα!

Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου ως άνθρωπος, ως επιστήμονας και ως πολιτικός διακρινόταν πάντοτε για την επιστημονική του κατάρτιση, την πνευματική του υπεροχή, την εσωτερική τελειότητα, τη διανοητική ευφυΐα, την πολιτική οξυδέρκεια και την προσήλωση στα δημοκρατικά ιδεώδη. Ήταν σεμνός, ευγενής, υπομονετικός και άνθρωπος των γραμμάτων. Ήταν βαθυστόχαστος διανοούμενος με σταθερή ευθύτητα και δομημένο απλό λόγο στις πάμπολλες ομιλίες του στη βουλή και στα διεθνή συνέδρια.

Έγραψε πάνω από 20 βιβλία πολιτικού, ιστορικού και νομικού ενδιαφέροντος και εκατοντάδες άρθρα, που έχουν δημοσιευθεί στον ελληνικό και ξένο τύπο. Παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του θερμός λάτρης της Κοζάνης, που τον ανέδειξε και τον λάτρευσε!

Ευτύχησε να έχει ως σύζυγο μια σπουδαία γυναίκα, η οποία του συμπαραστάθηκε, όπως το γράφει ο ίδιος, πάντα όρθια παρά τα προβλήματα της υγείας της! Ήταν ένα λαμπερό ζευγάρι!

Ο υποφαινόμενος είχα την εξαιρετική τιμή να τον γνωρίσω από τις αρχές του 1950 λόγω των οικογενειακών σχέσεων των δυο οικογενειών μας. Τον ακολούθησα πάντα και αυτόν και τη γυναίκα του και η συναναστροφή αυτή  ήταν για μένα «λίαν επωφελής». Η βοήθειά τους στο πρόσωπό μου υπήρξε  ανυπολόγιστη! Στη μαθητική μου ζωή στο Γυμνάσιο στην Κοζάνη, στο Πανεπιστήμιο ως φοιτητής στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα μετά το 1961 έμπαινα στο σπίτι τους σαν να ήμουνα δικός τους άνθρωπος. Τον Μιχάλη τον  θεωρούσα μεγάλο άνδρα και σοφό πολιτικό. Παρακολουθούσα τις πολιτικές του ομιλίες, τις διαλέξεις στη Θεσσαλονίκη, τα άρθρα στις εφημερίδες και σε άλλα έντυπα και περιοδικά. Διάβασα πολλές φορές τα βιβλία του για την Κοζάνη και την ιστορία της, τις πλούσιες ταξιδιωτικές του εντυπώσεις και τις ξεκάθαρες πολιτικές του απόψεις.

Ο Μιχάλης για μένα ήταν ο οδοδείκτης στη  ζωή μου. Τον άκουγα πάντοτε με προσοχή και ακολουθούσα πιστά τις οδηγίες του. Ακόμη και όταν έγινα αρκετά μεγάλος. Δεν μπορούσα να αντισταθώ στα λεγόμενά του. Τα θεωρούσα θέσφατα. Με βοήθησε με τις συμβουλές και τις οδηγίες του σε πολλές κινήσεις της ζωής μου. Ιδιαίτερα όταν βρέθηκα στο εξωτερικό ως εκπαιδευτικός σε τρεις διαφορετικές χώρες (Αιθιοπία, Τουρκία, Γερμανία) στα Σχολεία των  Ελληνοπαίδων του Εξωτερικού (1975-1982). Στην Κωνσταντινούπολη μάλιστα με κατατόπισε σε κάποια λεπτά διπλωματικά ζητήματα, που έπρεπε να γνωρίζουν όσοι εκπαιδευτικοί έπαιρναν απόσπαση στην Τουρκία. Τότε κατάλαβα πόσο καλά γνώριζε τα διπλωματικά μας πράγματα με τη γείτονα χώρα. Είχα υπηρετήσει στην Κύπρο ως έφεδρος αξιωματικός το 1967 και αυτό ήταν σοβαρό εμπόδιο και δεν μπορούσα να επισκεφτώ την Τουρκία μετά τα γεγονότα του 1974 στην Κύπρο. Ο Μιχάλης μού είπε αυτό να μην το αναφέρω σε κανέναν εκτός από τον Γενικό Πρόξενο στην Πόλη. Τότε, το 1978, με προέτρεψε πηγαίνοντας στην Πόλη να ζητήσω ιδιαίτερη ακρόαση από τον Γενικό Πρόξενο, να του αναφέρω ποιος είμαι και να ζητήσω να διδάξω στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Έτσι και έγινε! Και οι υπηρεσίες μου στην Πόλη δεν ήταν μόνο εκπαιδευτικές! Με εντολή και οδηγίες του Προξενείου ανέλαβα και άλλες λεπτές εθνικές υπηρεσίες!

Για το Μιχάλη πιστεύω ότι ισχύει το ομηρικό «μικρός μεν το δέμας, αλλά μαχητής». Πράγματι ο Μιχάλης ήταν μικρόσωμος, αλλά μαχητής. Στη λέξη «μαχητής» θα πρέπει να συμπεριλάβουμε όλα όσα μπορεί να έχει ένας αληθινός και ολοκληρωμένος άνδρας. Και αυτά είναι: η γενναιότητα, το ήθος, η αξιοπρέπεια, η ευθύτητα, η εντιμότητα, η μόρφωση, η πολιτική οξυδέρκεια και διορατικότητα, η εσωτερική καλλιέργεια, η ευγένεια, η ανωτερότητα και όλα όσα συγκροτούν μια πλήρη προσωπικότητα.

Ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου υπήρξε ένας μεγάλος πολιτικός, ένας μεγάλος πνευματικός άνδρας και ένας γνήσιος ευπατρίδης. Ηγετικές προσωπικότητες σαν αυτή του Μιχάλη δεν παρουσιάζονται συχνά!