Οταν καταρρέουν μύθοι και μαγκιές

Του Κώστα Καλλίτση

Τον Νοέμβριο του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανήσυχη για τις εξελίξεις στην Ελλάδα, είχε απευθύνει ερώτημα στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τι θα μπορούσε να κάνει αν ένα κράτος της Ευρωζώνης οδηγηθεί σε χρεοκοπία. Η απάντηση του κ. Τρισέ ήταν ότι δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα, αυτό θα πρέπει να προσφύγει στο ΔΝΤ. Διότι (α) δεν υπάρχει μηχανισμός χρηματοδότησης κρατών της Ευρωζώνης και (β) η διάσωση (bailout) κράτους της Ευρωζώνης απαγορεύεται από την ιδρυτική συνθήκη, τη συνθήκη του Μάαστριχτ («Καθημερινή», 14.12.2008).

Την περασμένη Πέμπτη, ο κ. Ντράγκι απέκλεισε το ενδεχόμενο απευθείας αγοράς ομολόγων κρατών της Ευρωζώνης με το ίδιο σκεπτικό: Απαγορεύεται από τις ευρωπαϊκές συνθήκες. Μήπως, όμως, όπως το 2010, οι συνθήκες παραβιαστούν (αν η ανάγκη το επιβάλλει…) ή μήπως τροποποιηθεί; Η κατάσταση είναι σημαντικά διαφορετική. Και η απόλυτη γερμανική κυριαρχία υποδηλώνει ότι κάτι τέτοιο δεν θα γίνει στο άμεσο μέλλον. Δεν είναι ευνοϊκοί οι συσχετισμοί. Αντιθέτως, όσο πυκνώνουν οι εκκλήσεις για αλλαγές, τόσο το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα προσκολλάται στην ίδια ρότα. Κι όσο βαραίνει το κλίμα στην ευρωπαϊκή οικονομία, τόσο η «συμμαχία του Νότου» γίνεται απόμακρο σχήμα της φαντασίας: Ο κάθε «νότιος» επιδιώκει να περισωθεί ο ίδιος μέσα στη λαίλαπα. Και όχι μόνο ουδείς διανοείται να δηλώσει αλληλέγγυος με την Ελλάδα, αλλά όλοι την επικρίνουν στo Eurogroup (με πρώτο τον κ. Ρέντσι) και επιδεικτικά διαφοροποιούνται – «δεν είμαστε σαν την Ελλάδα». Καταφέραμε να απομονωθούμε.

Τώρα, έρχεται η ώρα της αλήθειας, της κατάρρευσης πολλών ελληνικών μύθων της τελευταίας 5ετίας. Το 2010, κανείς δεν μας επέβαλε την προσφυγή στην τρόικα. Εγινε για να αποφύγουμε να περικόψουμε 24 δισ. ευρώ δαπάνες αμέσως (όσο ήταν το πρωτογενές έλλειμμα) και να μη ρισκάρουμε την έξοδο από το ευρώ. Δεν προσφέρθηκαν κάποιοι άλλοι να μας σώσουν με καλύτερους όρους, κι είπε η Ελλάδα «ευχαριστώ, αλλά προτιμώ την τρόικα». Η μετέπειτα διαχείριση είναι άλλο θέμα… Ούτε σήμερα μας εμποδίζει κάποιος να διώξουμε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Αρκεί η κυβέρνηση να στείλει μια επιστολή και να του κοινοποιήσει την επιθυμία της. Ούτε μας επιβάλλει κάποιος να συνάψουμε νέο Μνημόνιο. Μπορούμε να πούμε «δεν θέλουμε νέα συμφωνία, βγαίνουμε στις αγορές, δεν σας έχουμε ανάγκη». Δεν είμαστε σε θέση να το κάνουμε, γιατί δεν είμαστε έτοιμοι να βγούμε στις αγορές – δεν μας εμπιστεύονται.

Ερχεται και η ώρα της κατάρρευσης και του αθύρματος τακτικισμών που αποκλήθηκε «κυβερνητική πολιτική». Το δημοσιονομικό κενό μένει ακάλυπτο. Ο στόχος για ανάπτυξη 2,9% είναι virtual (σε όλη την Ευρώπη μειώνονται οι στόχοι…), ο αποπληθωρισμός επιδεινώνει την εξέλιξη του χρέους, η αποφυγή λήψης μέτρων που είχαν συμφωνηθεί ήδη πριν από τις ευρωεκλογές καθιστά το κενό μεγαλύτερο. Παρότι το 85% του χρέους είναι προς κράτη, οι ιδιώτες φοβούνται ότι μπορεί να μην τα καταφέρουμε και να τους «ρίξουμε» υπέρ των κρατών πιστωτών – και εκτινάσσονται τα spreads.

Εδώ που είμαστε, το ορθολογικό θα ήταν η κυβέρνηση να κλείσει την 5η αξιολόγηση, ώστε να πάρουμε τα 7 δισ. ευρώ το 2014. Και να συναινέσει σε μια 6μηνη παράταση του Μνημονίου, ώστε να δοθεί η δυνατότητα μιας νέας διαπραγμάτευσης στη βάση σχεδίου επανεκκίνησης, με νέο μείγμα πολιτικής και δημοκρατική έγκριση. Ελάχιστη υποχρέωσή της, να παραδεχτεί και να πει την αλήθεια τώρα. Απορρίπτοντας τις εισηγήσεις να την αποσιωπήσει μέχρι την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, και να πει το μυστικό (τον λογαριασμό…) μετά.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ