Εισήγηση του Προέδρου του Σ.ΥΠ.Ο.Τ.Α. Ν.Κοζάνης Γιώργου Δαλαγιώργου στην ημερίδα (23/12/2014) του Ν.Τ. ΑΔΕΔΥ Ν.Κοζάνης με θέμα:"Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ"

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ στους ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ Ο.Τ.Α.

Η Ελλάδα  διανύει πλέον το έκτο έτος του υφεσιακού οικονομικού κύκλου, γεγονός το οποίο προκαλεί δυσμενείς επιπτώσεις στο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό φάσμα.
Η κρίση λειτούργησε ως καταλύτης για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα, οι οποίες υπέγραψαν συμφωνίες για διεθνή και ευρωπαϊκή βοήθεια που έθεταν ως προαπαιτούμενο μια σειρά από ριζικές αλλαγές και στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. 

Ο πρώτος στόχος των βίαιων μέτρων εις βάρος των εργαζομένων που λαμβάνονται από την ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο του περιβόητου μνημονίου είναι, ως γνωστόν, οι δημόσιοι υπάλληλοι. Αυτοί ήταν οι πρώτοι που είδαν τις αποδοχές τους να περικόπτονται, τις συντάξεις τους να περιστέλλονται και τις θέσεις εργασίας τους να απειλούνται άμεσα.

Προκειμένου να γίνουν αποδεκτά αυτά τα σκληρά μέτρα, έπρεπε πρώτα να βομβαρδιστεί η κοινή γνώμη με μια σειρά από απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για τον τρόπο διορισμού, το ρόλο και την απόδοση των δημοσίων υπαλλήλων, της υψηλής μισθοδοσίας τους, ώστε να στραφούν τα πυρά των πολιτών στους εργαζόμενους. 

Την προπαγανδιστική εκστρατεία για να επηρεαστεί η κοινή γνώμη ανέλαβαν τα ΜΜΕ. Εντυπωσιακά τα πρωτοσέλιδα πολλών εφημερίδων: «Εφτασαν το 1,1 εκατ. οι δημόσιοι υπάλληλοι…», «ο αριθμός του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων στο Δημόσιο προκαλεί ίλιγγο και δικαιολογεί τη δεινή θέση που έχει περιέλθει η οικονομία της χώρας», και πολλά άλλα. 

Μάταια η Εκτελεστική Επιτροπή της ΑΔΕΔΥ επιχειρούσε να πει τα αυτονόητα, ότι δηλαδή «παραποιείται και διαστρεβλώνεται η πραγματικότητα με τα περί ένα, ενάμιση, εκατομμύρια δημοσίων υπαλλήλων», και ότι τόσο σε αριθμό όσο και σε μισθολογική δαπάνη είμαστε κάτω από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Προς μεγάλη απογοήτευση των προπαγανδιστών του μνημονίου η απογραφή αποδεικνύει ότι ο ισχυρισμός περί «υπερπληθυσμού» των δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα είναι εντελώς έωλος. Το επιβεβαιώνει με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο μια επιστημονική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της «Έκθεσης Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» και υπογράφεται από τέσσερις ερευνητές του Αυστριακού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών και των Πανεπιστημίων του Στρασβούργου και του Μαγδεμβούργου («The size and performance of public sector activities in Europe»). 

Η έρευνα καταγράφει το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί του συνόλου των εργαζομένων κάθε χώρας. Η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 14η θέση επί συνόλου 17 ευρωπαϊκών κρατών, με επίδοση 11,4%. Βρίσκεται δηλαδή πολύ κάτω από την πρώτη στην κατάταξη Σουηδία (30%) ή τη Δανία (29%),τη Γαλλία (21,2%) και τη Μεγάλη Βρετανία (17,8%). Η χώρα μας ξεπερνά –και μάλιστα ελάχιστα- μόνο την Ιρλανδία (11,0%), την Ολλανδία (10,7%) και τη Γερμανία (10,2%). 

Ποιός άραγε είναι ο πραγματικός αριθμός των Δημοσίων Υπαλλήλων; 

Οι μισθοδοτούμενοι υπάλληλοι του Ελληνικού Δημοσίου σύμφωνα με το Μητρώο του υπουργείου Διοικ/κής Μεταρρύθμισης και του Υπ. Οικονομικών στο στενό δημόσιο τομέα (μόνιμο προσωπικό και ΙΔΑΧ) είναι 580.427 (Οκτώβριος 2014) από 692.907 που ήταν 31-12-2009. 

Στο βωμό του ανύπαρκτου και αναποτελεσματικού αυτού σχεδίου (που φάνηκε εκ του αποτελέσματος) «θυσιάστηκαν» με απόλυση ή εκβιάστηκαν για πρόωρη συνταξιοδότηση χιλιάδες εργαζόμενοι προκειμένου να αποφύγουν τα χειρότερα. 

Στο βωμό της δημοσιονομικής εξυγίανσης περικόπηκαν οι αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων κατά μέσο όρο να υπερβαίνει το 35%. 

Η επίδραση της μείωσης των αποδοχών των δημοσίων υπαλλήλων στην ελληνική οικονομία περιγράφεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ με τίτλο: Fairly Sharing the Social Impact of the Crisis in Greece 2014 όπου φαίνεται ότι οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων διοχετεύονταν ως επί το πλείστον στην κατανάλωση και στην αναθέρμανση της αγοράς. Για το λόγο αυτό η μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων επηρέασε τόσο την αντίστοιχη μείωση των μισθών του ιδιωτικού τομέα όσο και γενικότερα την οικονομική ανάπτυξη.

Οι εργασιακές σχέσεις στο Δημόσιο επιδεινώνονται και υποβαθμίζονται με σειρά και άλλων μέτρων που επιβαρύνουν το περιεχόμενο της εργασίας όπως είναι η δραματική μείωση της απασχόλησης και η αύξηση του εβδομαδιαίου ωραρίου από τις 37,5 στις 40 ώρες με συνέπειες την εντατικοποίηση των ρυθμών εργασίας, την αύξηση των καθηκόντων, τη μείωση των αδειών, την αυστηροποίηση του πειθαρχικού ελέγχου με τον θεσμό της αργίας να επικρέμεται. 

Η περίπτωση των Δήμων

Οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης βρίσκονται σε καθεστώς αναδιάρθρωσης και εξορθολογισμού πολύ πριν από την κρίση και το μνημόνιο. Αρχής γενομένης των θεσμικών αλλαγών του Καποδίστρια Ι και ΙΙ που ενισχύθηκαν περαιτέρω με τον Καλλικράτη και επιταχύνθηκαν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς μετά το 2010, μέσω των μνημονίων. 

Στο πλαίσιο του Καλλικράτη συστάθηκαν 325 νέοι Δήμοι, των οποίων τα πληθυσμιακά, οικιστικά, διοικητικά, οικονομικά κ.λπ. μεγέθη είναι πολύ μεγάλα σε σχέση με αυτά των παλαιών δήμων και κοινοτήτων. Οι Δήμοι βρέθηκαν στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να αντιμετωπίσουν την εκπλήρωση νέων αρμοδιοτήτων σε καθεστώς μειωμένης χρηματοδότησης από την κεντρική κυβέρνηση. 

Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι ανεπάρκειες και ελλείψεις της Τ.Α. αντί να περιοριστούν, επιδεινώθηκαν. Πιο συγκεκριμένα, στη διάρκεια εφαρμογής των μνημονίων παρατηρούνται οι παρακάτω αλλαγές:

α) Μεταβίβαση στους δήμους σημαντικού μέρους των αρμοδιοτήτων και ευθυνών του κράτους προς τους πολίτες, χωρίς ανάλογη χρηματοδότηση και προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού. 

β) Περιορισμός της χρηματοδότησης των δήμων μέσω των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) κατά 60%. 

γ)Το αυξημένο διαχειριστικό κόστος που επιβάλουν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες και διαδικασίες και οι νέες δομές οικονομικού ελέγχου που έχουν θεσπιστεί (Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ).

δ) Μείωση του προσωπικού των δήμων κατά 12.286 άτομα (-13,8%) την τριετία 2010-13. 

ε) Κατάργηση υπηρεσιών που φροντίζουν για το δημόσιο συμφέρον (δημοτική αστυνομία, φύλαξη σχολικών κτιρίων). 

στ) Υποκατάσταση της εργασίας των δημοτικών υπαλλήλων με επιδοτούμενους ανέργους των προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας.

ζ) Περιορισμός της δυνατότητας των δήμων να εισπράττουν τοπικούς φόρους και τέλη τόσο εξαιτίας της ύφεσης όσο και επειδή απονευρώθηκαν οι εισπρακτικοί τους μηχανισμοί ( δημοτική αστυνομία, οικονομικές υπηρεσίες).

Παρ’ όλες τις αντιξοότητες και ενώ οι ανάγκες των δημοτών για κοινωνικές υπηρεσίες και πρόνοια αυξάνουν, λόγω της οικονομικής κρίσης παρουσιάστηκαν φαινόμενα απορρύθμισης και αποδιάρθρωσης του κοινωνικού κράτους, ο ρόλος του οποίου είναι κρίσιμος για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής. Οι δήμοι προσπαθούν να ανταποκριθούν με πενιχρές οικονομικές δυνατότητες μέσω της ανάπτυξης κοινωνικών παντοπωλείων και κοινωνικών ιατρείων, της κινητοποίησης εθελοντών, εστιάζοντας περισσότερο στον περιορισμό των παροχών αποκλειστικά προς τους απόρους και τους οικονομικά αδυνάτους. 

Η περίπτωση των υπαλλήλων στους ΟΤΑ

Οι πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν για να αντιμετωπιστεί η οικονομική κρίση, δημιούργησαν πολλά προβλήματα στους ΟΤΑ, κυρίως στα έσοδα και στο προσωπικό τους (αριθμός, αμοιβές, εργασιακό καθεστώς). 

Το αποτέλεσμα των παραπάνω μνημονιακών πολιτικών για το προσωπικό των ΟΤΑ είναι : 

α) Οι εργαζόμενοι στους Ο.Τ.Α. να υποστούν τεράστιες μειώσεις των αποδοχών τους. 

β) Η Ισοπέδωση των εργασιακών και ασφαλιστικών τους δικαιωμάτων, με πρόσχημα είτε την αύξηση της παραγωγικότητας είτε την εξυγίανση του δημόσιου τομέα π.χ. αύξηση ωραρίου εργασίας, νέο μισθολόγιο – βαθμολόγιο, νέο πειθαρχικό δίκαιο, ενώ χιλιάδες απολύσεις έχουν υποστεί μέσω διαφόρων παραλλαγών. Είτε λέγεται κινητικότητα, είτε διαθεσιμότητα, είτε είναι «εθελοντική» ενδοαυτοδιοικητική κινητικότητα και οι τελευταίες μέθοδοι ως προσχηματικός «επανέλεγχος» των ΙΔΑΧ και η «συγκριτική αξιολόγηση». 

γ) Τα ζητήματα των εργασιακών σχέσεων και οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, οι χαμηλές αμοιβές, δείχνουν πλέον ότι το μοντέλο της μόνιμης και σταθερής δουλειάς τείνει να καταργηθεί για να υποκατασταθεί, με ελαστικές σχέσεις εργασίας (μερική απασχόληση, Μ.Κ.Ο. , «συμβασιούχοι» διαφόρων ειδών, κ.α.). 

δ) Στόχος είναι ιδιωτικοποίησή των υπηρεσιών «φιλέτων» των δήμων όπως οι υπηρεσίες αποκομιδής και διαχείρισης απορριμμάτων, η ακίνητη περιουσία, οι δημοτικές επιχειρήσεις που είναι κερδοφόρες κ.α. 

Εν ολίγοις οι Δήμαρχοι και τα Δημοτικά Συμβούλια θα είναι απλοί διαχειριστές των υπηρεσιών που θα αναλάβουν οι ιδιώτες και οι χαμένοι θα είναι οι πολίτες που θα πληρώνουν το υπέρογκο κόστος. 

Συμπεράσματα - επίλογος

Οι παθογένειες της δημόσιας διοίκησης μπορεί να είναι πολλές (γραφειοκρατία, ελλιπής και αναποτελεσματικός τρόπος οργάνωσης, συχνά λανθασμένη ιεράρχηση αναγκών, ανεπάρκεια τεχνολογικού εξοπλισμού κ.ά.), αλλά δεν αφορούν κανένα δυσανάλογα μεγάλο συνολικό αριθμό υπαλλήλων ή μέγεθος δημόσιου τομέα, όπως και αν αυτό προσεγγιστεί.

Οι απολύσεις στο Δημόσιο τομέα όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουν τα υπαρκτά προβλήματα του δημόσιου, αλλά, απεναντίας, τα επιδεινώνουν, διότι ο πραγματικός τους στόχος είναι η αποδυνάμωση του δημόσιου τομέα χάριν ιδιωτικών συμφερόντων. 

Είναι επίσης βέβαιο ότι οι απολύσεις στο δημόσιο έχουν επιδεινώσει την σημερινή απαράδεκτη κοινωνική κατάσταση σε όρους ανεργίας τόσο άμεσα όσο και κυρίως έμμεσα αφού μειώνουν ακόμα περισσότερο τη ζήτηση και επιτείνουν την ύφεση. 

Χωρίς ισχυρό δημόσιο τομέα η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής, κοινωνικής και οικονομικής κρίσης που δημιούργησαν οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ετών είναι αδύνατη.

Η ελληνική κοινωνία έχει σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε στην ιστορία της (με εξαίρεση ίσως μεταπολεμικές περιόδους) ανάγκη από ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας και κοινωνικής ασφάλισης και προστασίας των ανέργων, από ισχυρό δημόσιο σύστημα παιδείας, από επαρκώς στελεχωμένο και αποτελεσματικό σύστημα δημόσιας διοίκησης, από ισχυρούς Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, από ισχυρές δημόσιες επιχειρήσεις (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, ύδρευση κλπ) τα οποία θα είναι ικανά αφενός να αντιμετωπίζουν με επάρκεια τα οξυμένα κοινωνικά προβλήματα και αφετέρου θα συμβάλουν ενεργά στις αναγκαίες προσπάθειες ανασυγκρότησης, ανάκαμψης και ανάπτυξης της οικονομίας.

«Η κρίση επιδείνωσε την οικονομική κατάσταση των δημοσίων υπαλλήλων με την επερχόμενη μείωση του μέσου μισθού αλλά και του αριθμού των μισθοδοτούμενων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ταυτόχρονα η μείωση του ύψους των αποδοχών κατέστησε μη ελκυστικό πια το δημόσιο τομέα ως προς τη διατήρηση υφιστάμενων ή την προσέλκυση νέων και ικανών στελεχών. Η ευρύτερη άλλωστε απαξίωση του ανθρώπινου δυναμικού, οδήγησε αναπόφευκτα σε πτώση του ηθικού και μείωση της παραγωγικότητας των υπαλλήλων».

Σας ευχαριστώ.