Ιερόδουλοι και τρομοκράτες

του Πάσχου Μανδραβέλη από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Σε αντίθεση με τη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών των κατηγορουμένων οροθετικών ιερόδουλων, αυτή τη φορά δεν υπήρξαν μεγάλες αντιδράσεις για το γεγονός ότι είδαμε σε κανάλια και εφημερίδες τις φωτογραφίες των κατηγορουμένων ως τρομοκρατών. Το έλλειμμα αντίδρασης μπορεί να οφείλεται στο «ψυχοπονιάρικο δίκαιο» που επικρατεί στη χώρα. Οι πράξεις των αρχών ποτέ δεν κρίνονται με βάση κανόνες ή αρχές. Δεν ισχύει το dura lex sed lex· δίκαιο λογίζεται ό,τι συμφωνεί με την ψυχολογία του κόσμου. Γι’ αυτό το εκκρεμές κινείται μεταξύ του «γιατί τους κρύβουν;» και «γιατί τις δείχνουν;».

Μπορεί πάλι να σοκαριστήκαμε από τα ρετουσαρισμένα τραύματα και να μη δώσαμε σημασία στο γεγονός της δημοσιοποίησης καθαυτό. Μπορεί επίσης να συνηθίσαμε να βλέπουμε φωτογραφίες κατηγορουμένων σε υποθέσεις τρομοκρατίας. Υπάρχει και το ενδεχόμενο να κατανοούμε ότι η δημοσιοποίηση τέτοιων στοιχείων βοηθούν στην εξιχνίαση υποθέσεων· μετά τη δημοσιοποίηση των φωτογραφιών ανακαλύφθηκε η γιάφκα στο Μαρούσι.
Το αυτό όμως ισχύει και για τα ρατσιστικά εγκλήματα. Η δημοσιοποίηση των φωτογραφιών των κατηγορουμένων μπορεί να οδηγήσει σε εξιχνίαση και άλλων πιθανών επιθέσεων. Αλλά και η δημοσιοποίηση των φωτογραφιών των οροθετικών ιερόδουλων, όσο κι αν τη βδελυσσόμαστε, μπορεί να επιβραδύνει την εξάπλωση της ασθένειας. Κάποιοι από τους πελάτες αυτών των ιερόδουλων θα εξεταστούν.
Ομως οι πράξεις των δημοσίων αρχών δεν μπορούν να κρίνονται μόνο από τα πιθανά αποτελέσματα. Τότε αφήνεται άπλετος χώρος για αυθαιρεσία. Μπορεί να «διαπομπεύονται» κάποιοι κατηγορούμενοι και να «προστατεύονται» κάποιοι άλλοι. Οσοι πιστεύουν ότι οι «προστατευόμενοι» θα είναι οι πιο αδύναμοι κερδίζουν το πρώτο βραβείο αφέλειας. Γι’ αυτό οι ενέργειες των δημοσίων υπηρεσιών πρέπει να διέπονται από αρχές. Και η πρώτη αρχή στη λειτουργία τους πρέπει να είναι η διαφάνεια.
Γράφαμε και παλαιότερα ότι όπου τέμνεται το Δημόσιο με το ιδιωτικό, το Δημόσιο υπερτερεί. Ακόμη κι αν, ελέω προσωπικών δεδομένων, δεν πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο χ πολίτης κατηγορείται για κάτι, πρέπει να ξέρουμε ότι οι αρχές κατηγορούν τον χ πολίτη για κάποιο αδίκημα. Αυτή η αντιστροφή δεν είναι σχήμα λόγου. Είναι η μόνη ασπίδα προστασίας σε πιθανές αυθαιρεσίες των αρχών. Αν δεν ξέρουμε σε ποιους απαγγέλλει κατηγορία η δικαιοσύνη, δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη δικαιοσύνη. Αν οι αρχές αποκρύπτουν τις φωτογραφίες των κατηγορουμένων, δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι αν αυτοί κακοποιήθηκαν. Πιστεύει κάποιος ότι θα αντιδρούσε κανείς για την πιθανή κακοποίηση των κατηγορουμένων του Βελβεντού αν δεν υπήρχαν οι φωτογραφίες; Θα υπήρχαν οι καταγγελίες των δικηγόρων και των συγγενών, αλλά αυτές (λόγω παρελθόντος καταγγελτικού πληθωρισμού) ακούγονται σαν το «λύκος στα πρόβατα». Αφήστε δε ότι μετά τις καταγγελίες θα υπήρχε πάνδημο το αίτημα για τη... δημοσιοποίηση των φωτογραφιών.
Το βασικό πρόβλημα με τη νομοθετημένη απόκρυψη στοιχείων κατηγορουμένων είναι η λογοκριτική φύση του μέτρου. Επιτρέπει στις αρχές, που πρέπει να είναι υπό διαρκή δημοκρατικό έλεγχο, αν επιλέγουν εκείνες και με ποια στοιχεία θα γίνει αυτός ο έλεγχος. Αυτό είναι ένα ρετούς της πραγματικότητας χειρότερο από αυτό που διαπιστώσαμε πρόσφατα.