Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κοζανίτικης αποκριάς είναι οι Φανοί (φωτιές που ανάβουν σε γειτονιές της πόλης) και η ενεργός, αυθόρμητη συμμετοχή των κατοίκων της πόλης (με τη νεολαία να πρωτοστατεί), που ετοιμάζουν το γλέντι των Φανών, χορεύουν υπό τους ήχους των χάλκινων πνευστών και τραγουδούν παραδοσιακά αποκριάτικα σκωπτικά τραγούδια, αλλά και τραγούδια κλέφτικα, της αγάπης και της ξενιτιάς.Οι εκδηλώσεις ξεκινούν την Τσικνοπέμπτη και κορυφώνονται την Κυριακή της Μεγάλης Αποκριάς,17 Μαρτίου, με μεγαλειώδη παρέλαση αρμάτων και ομάδων μεταμφιεσμένων, καθώς και με το άναμμα των 14 φανών το βράδυ της ίδιας μέρας. Επί ένα δωδεκαήμερο η πόλη της Κοζάνης ζει στο ρυθμό του παραδοσιακού γλεντιού και πάλλεται από τους ήχους των χάλκινων, ενώ τα τοπικά εδέσματα κυριαρχούν και το κρασί ρέει άφθονο.
Η Αποκριά στην Κοζάνη είναι γλέντι και φωτιά Ο Φανός είναι γιορτή και ξεφάντωμα γύρω απ’ το βωμό της αποκριάτικης εορταστικής πυράς με φαγοπότι και οινοποσία, τραγούδι, χορό και αθυροστομία χωρίς όρια. Παιδί πανάρχαιων εθίμων με λατρευτικό και μαγικό χαρακτήρα που κατόρθωσε να επιβιώσει μέσα στο χρόνο, ο Φανός αλλάζει το περίβλημά του και κρατά την ουσία του. Απαιτεί προετοιμασία και οργάνωση, που συσπειρώνουν τη γειτονιά και οδηγούν σε σχέσεις ζεστές και πολύτιμες, ιδιαίτερα σε εποχές απομόνωσης σαν τη σημερινή. Είναι ανοιχτός σε όλους και στηρίζεται στη συμμετοχή. Δεν προσφέρεται για ψυχρή παρατήρηση.
Ο Φανός ανάβει κατά τις 8 το βράδυ της Μεγάλης Αποκριάς, κι αμέσως ξεκινούν το τραγούδι κι ο χορός γύρω του. Το κέφι αρχίζει να ανεβαίνει σιγά-σιγά και, καθώς το κρασί και οι παραδοσιακές κοζανίτικες πίτες, τα γνωστά «κιχί», κυκλοφορούν και ζεσταίνουν πνεύμα και πόδια, οι κύκλοι γύρω απ' το βωμό μεγαλώνουν και πληθαίνουν. Τα τραγούδια διαδέχονται το ένα το άλλο, άλλοτε γρήγορα και πολυφωνικά, και άλλοτε βαριά, μονότονα, σε χρόνο αργό και συρτό. Πολλά είναι σκωπτικά και διακωμωδούν άνδρες ανίκανους, γέρους ή… μαραζιάρηδες και γυναίκες άσχημες, ανοικοκύρευτες ή, το χειρότερο, σπάταλες! Ακούγονται, επίσης, τραγούδια της αγάπης και του έρωτα, που τα βρίσκει κανείς παντού, στο βορειοελλαδίτικο χώρο προπάντων, και ορισμένα εμπνευσμένα από τα κατορθώματα των κλεφτών στην Επανάσταση, εξίσου διαδεδομένα και αγαπητά παντού. Το τέλος του Φανού έρχεται όταν οι περισσότεροι πιστοί του δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους από την κούραση ή την οινοποσία.
Σε ό,τι αφορά την καταγωγή του Φανού, πολλοί μελετητές επιμένουν στην άμεση σύνδεσή του με τις αρχαίες διονυσιακές γιορτές, άποψη που συμμερίζεται και η πλειονότητα των Κοζανιτών. Άλλοι πάλι συσχετίζουν το Φανό με τις φωτιές του Αϊ-Γιάννη, έθιμο διαδεδομένο σε πολλές περιοχές της χώρας μας.
Ο Φανός έχει αποδείξει τη διαχρονικότητά του ως έθιμο και τις βαθιές ρίζες του στις καρδιές των Κοζανιτών, που δεν μπορούν να διανοηθούν τις Αποκριές χωρίς αυτόν. Οι αλλαγές που έχει υποστεί ο Φανός στο διάβα του χρόνου αποδεικνύουν το ζωντανό πυρήνα του, που του επιτρέπει να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες ζωής και να υιοθετείται από κάθε νέα γενιά ως μια εκδήλωση πολιτισμού μέσα από την οποία μπορεί να εκφράζεται το σύγχρονο κοινωνικό πλαίσιο.
Ο συνδυασμός άφθονου κρασιού, ιδιαίτερων γεύσεων, τοπικών παραδοσιακών αποκριάτικων ακουσμάτων, εορταστικής διάθεσης και του μοναδικού κοζανίτικου τοπίου μπορεί να αποτελέσει μια μοναδική εμπειρία για τους εκδρομείς.
Εξαιρετικές προτάσεις για τη διαμονή των επισκεπτών της Κοζάνης ενόψει του εορτασμού της Αποκριάς αποτελούν το ξενοδοχείο "Παντελίδης" (πατήστε εδώ) στην Πτολεμαΐδα και το ξενοδοχείο "Ελίμεια 3" (πατήστε εδώ) στην Αιανή, που προσφέρουν ειδικές τιμές διαμονής.
Για να σχηματίσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα για την Κοζάνη, την Πτολεμαΐδα και όλους τους υπόλοιπους οικισμούς της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης, πατήστε εδώ
*Ευχαριστούμε τον Οργανισμό Πολιτισμού Δήμου Κοζάνης και τους υπευθύνους του ξενοδοχείου "Παντελίδης" για την παροχή πληροφοριών που αφορούν το έθιμο του Φανού.
diakopes.in.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου