Ιταλικό σοκ και Ευρωπαϊκό δίλημμα

Της Άννας Διαμαντοπούλου*

Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων χρόνων της κρίσης, οι προγνώσεις για τη διάλυση του ευρώ και τις καταστροφικές επιπτώσεις της, δημιούργησαν ρίγη πανικού σε Βορρά και Νότο, σε Ε.Ε., ΗΠΑ μέχρι και την μακρινή Ασία.

Το 2012 το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Οικονομικών Μελετών “Prognos” είχε εκτιμήσει ότι η έξοδος Ελλάδας, Ιταλίας, Ισπανίας και Πορτογαλίας από το ευρώ θα στοίχιζε στην παγκόσμια οικονομία 17,2 τρισεκατομμύρια ευρώ! Με απλά λόγια δεν θα έμενε τίποτα όρθιο σε αγορές αλλά και χώρες...Η Ε.Ε. δια των θεσμών της και με την καθοδήγηση της Γερμανίας και Γαλλίας αντέδρασε πολύ αργά, έκανε πολύ λίγα και εκατομμύρια άνθρωποι πλήρωσαν και πληρώνουν τεράστιο κόστος.

Σήμερα η Ευρώπη φλέγεται: Η Ιταλία φαίνεται ακυβέρνητη με την πλειοψηφία του λαού να ρισκάρει την έξοδο από το ευρώ και τις πολιτικές φωνές της σύνεσης και της συντεταγμένης πορείας να μην μπορούν να πείσουν. Στην Ελλάδα η κρίση συνεχίζει να βαθαίνει με απρόβλεπτες κοινωνικές αντιδράσεις, στην Κύπρο η νέα κυβέρνηση είναι αντιμέτωπη με τεράστια προβλήματα, στην Ισπανία μια κυβέρνηση στα όρια ανοχής και με αποσχιστικά προβλήματα, η Βουλγαρία δεν έχει κυβέρνηση και η Γαλλία βλέπει πια στους δείκτες της τα μηνύματα της κρίσης, ενώ η Βρετανία απειλεί με αποχώρηση από τό ευρωπαικό οικοδόμημα.

Είναι σαφές ότι δεν μιλούμε πια μόνο για οικονομική κρίση. Βιώνουμε μια βαθιά κρίση δημοκρατίας, όπου οι πολιτικοί δεν συναντούν πλέον την υποστήριξη ούτε καν την ανοχή των πολιτών, μια βαθιά κρίση προσανατολισμού για το που πορεύεται η Ε.Ε.. Το τοπίο αλλάζει δραματικά και με ταχύτητα. Ο αντιευρωπαϊκός λαϊκισμός, ο εθνοκεντρικός λόγος και η εσωστρέφεια, η άρνηση αυτογνωσίας και κατανόησης του άλλου, η ανάδειξη εκ νέου αρνητικών στερεοτύπων και εθνικών αρετών, φαίνεται να γυρίζουν την Ευρώπη πίσω πριν το 1959.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (οι εκλεγμένοι δηλαδή ηγέτες των 27) με την ηγεσία της Γερμανίας και την υποστήριξη της Γαλλίας, αρνήθηκαν να διδαχθούν από το παρελθόν και με μυωπική προσέγγιση "τακτοποίησαν" τα προβλήματα των χωρών ως να επρόκειτο για “business” plan μιας επιχείρησης.

Η δημοκρατία, η ειρήνη και η ευημερία δεν επιτυγχάνονται χωρίς οικονομικές προϋποθέσεις. Παραβλέψαμε οτι υπάρχει το κρίσιμο σημείο, το όριο που αφορά την αντοχή, την αξιοπρέπεια και την προοπτική του ατόμου και του συνόλου πέρα από το οποίο, συντάγματα και νόμοι, οικονομικές αναλύσεις και ορθολογικά επιχειρήματα σαρώνονται από την ορμή της κοινωνίας και ιδιαίτερα της νέας γενιάς. Η κάθε χώρα έχει τις δικές της αδυναμίες και τα δικά της συγκριτικά πλεονεκτήματα. Στις χώρες του Νότου, ιδιαίτερα στην Ελλάδα και την Ιταλία, η κρίση ανέδειξε με ένταση τις παθογένειες του πολιτικού συστήματος, αποδόμησε το πολιτικό κατεστημένο, ενοχοποίησε μέχρι...προδοσίας τον εκσυγχρονισμό και τις μεταρρυθμίσεις και ανέδειξε πρωταγωνιστές τους εκφραστες των πλέον ακραίων μορφών λαϊκισμού. Η ανασυγκρότηση και οι μεταρρυθμίσεις σε μια χώρα απαιτούν χρόνο και περιβάλλον εμπιστοσύνης. Αλλιώς, κάθε είδους έκρηξη ίσως διαφορετική από αυτή του παρελθόντος αλλά ίδιας έντασης θα σαρρώσει τα πάντα.

Αν και δεν συνηθίζεται σε άρθρο, καταθέτω το παρακάτω διάγραμμα του Fabian Lindner (Social Europe Journal). Μια δραματική απεικόνιση που δείχνει ότι η αναπτυξιακή βύθιση στην Ελλάδα τέσσερα χρόνια μετά την κρίση είναι μεγαλύτερη και από αυτή της δημοκρατίας της Βαϊμάρης, η οποία ήταν αρκετή για να διαλύσει την Πρώτη Γερμανική Δημοκρατία.

Τώρα που στις πολιτισμένες πολιτείες της Ευρώπης υπάρχει πείνα, οργή και απελπισία μην μας εκπλήσει η αντίδραση των πολιτών Οι Ιταλοί βλέπουν στην Ελλάδα εικόνες από το μέλλον και οι Γερμανοί αρνούνται να μελετήσουν το δικό τους παρελθόν.

Ζούμε σε μία εποχή που οι γεωπολιτικές εξελίξεις, η μεταφορά δηλαδή δύναμης από τη Δύση στην Ανατολή, και οι μεγάλες αλλαγές στη Μέση Ανατολή και την Αφρική απαιτούν μία Ε.Ε. ενωμένη και ισχυρή. Η μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης δεν είναι παρά μία μικρή χώρα στο παγκόσμιο σύστημα. Το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα είναι 9 δισεκατομμύρια, ενώ ο πληθυσμός της Ευρώπης θα ανέρχεται μόλις στο 7%, από 20% το 1950. Οι μεγαλύτερες χώρες της Ε.Ε. θα αποτελούν το πολύ το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού και το Ευρωπαϊκό ΑΕΠ θα είναι μόνο το 10% της παγκόσμιας παραγωγής, και αυτό μειωμένο κατά 30% από το 1950. Κανείς δεν μπορεί πια μόνος του. Για αυτούς τους λόγους μια Ομοσπονδία Εθνών Κρατών είναι μια σοβαρή προοπτική για την ειρήνη και ευημερία των λαών, μια ασπίδα για όλους.

Η Ε.Ε. δεν μπορεί να συνεχίσει χωρίς τη λαϊκή υποστήριξη αλλά ούτε και να καταλήξει σε μία νομισματική συνένωση αποκλινουσών οικονομιών. Η ατζέντα διαμορφώνεται καθημερινά από το συμφέρον των κρατών, δηλαδή από την ανάγκη των ίδιων των λαών. Η ατζέντα αυτή είναι πιά μπροστά μας. Δεν μπορούμε να περιμένουμε εσαεί να παρουσιαστούν ηγέτες ευρωπαϊκού διαμετρήματος για να προσδιορίσουν κατεύθυνση και δράση ούτε το Γερμανικό εκλογικό ημερολόγιο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να δράσουν. Οι χώρες του Νότου και οι ηγεσίες όλου του πολιτικού φάσματος πρέπει να πάρουν την πρωτοβουλία.

Η Ε.Ε. για να ολοκληρωθεί πρέπει να έχει λαικό αφήγημα προοπτικής και ελπίδας για το μέλλον και δράση για το παρόν. Το αφήγημα πρέπει να βασίζεται στους πυλώνες ύπαρξης της Ευρώπης προς όφελος των λαών της. Δηλαδή, την ειρήνη, τη δημοκρατία, το νέο γεωπολιτικό της ρόλο, την οικονομική και κοινωνική δικαιοσύνη και την ισομερή κατανομή της ανάπτυξης. Η δράση σημαίνει αλλαγή του ρόλου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) τώρα και έκδοση χρήματος με ένα παράλληλο επενδυτικό πρόγραμμα σε ευρωπαϊκά δίκτυα που θα τονώσει άμεσα οικονομίες και απασχόληση. Μια νέα περίοδος της Ε.Ε. ξεκινά με τις Ιταλικές εκλογές με το δίλημμα να οριστικοποιείται: πολιτική ενοποίηση ή διάλυση; Θα παλέψουμε με όραμα για το πρώτο για να μην επιτρέψουμε να μας διαλύσει το δεύτερο.
* Άρθρο – παρέμβαση της πρώην υπουργού και πρώην Ευρωπαίας Επιτρόπου Άννας Διαμαντοπούλου στην Athens Voice με αφορμή το αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών και την αντανάκλαση

http://www.athensvoice.gr