Η ελληνική κοινή γνώμη συγκλονίζεται από τον πρόσφατο εγκλεισμό
ανασφάλιστων εργατριών σε ψυγείο, λίγες μόλις εβδομάδες μετά τη δολοφονική επίθεση εναντίον της συνδικαλίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα. Όλα δείχνουν ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, είναι
οι συνθήκες μεσαίωνα που τείνουν να κυριεύσουν την αγορά εργασίας, συρρικνώνοντας και καταστρατηγώντας τα εργασιακά δικαιώματα. Οι εργαζόμενοι συχνά δουλεύουν υποαμειβόμενοι, χωρίς να πληρώνονται τις υπερωρίες τους, ή δηλώνονται ως μερικώς απασχολούμενοι ενώ στην πράξη εργάζονται πλήρως και μερικές φορές υπερωριακά. Άλλοι βιώνουν κάθε δυνατή καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, από την επιβολή ανασφάλιστης εργασίας μέχρι εκφοβισμό συνδικαλιστών. Κυριολεκτικά, το τοπίο μπορεί να περιγραφεί ως μία εργασιακή ζούγκλα.
Μία απο τις βασικές αιτίες των προαναφερθέντων είναι η εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας προστασίας των εργαζομένων από πλευράς της κυβέρνησης. Αιχμή του δόρατος, εργαλείο, διοικητικός μηχανισμός υποστήριξης και προστασίας των εργαζομένων, δεν είναι άλλος από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), το οποίο δημιουργήθηκε το 1998 με νόμο της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, στελεχώθηκε την περίοδο 2000 με 2003 με 440 περίπου άτομα, κυρίως Επιθεωρητές Εργασίας, και εδώ και πέντε χρόνια είναι εντελώς απαξιωμένο.
Έχουμε επανειλημμένα επισημάνει το τεράστιο χάσμα μεταξύ λόγων και έργων της εκάστοτε ηγεσίας του Υπουργείου Απασχόλησης από το 2004 που από τη μια εξαίρει επικοινωνιακά την αποστολή του ΣΕΠΕ στο χώρο της εργασίας και την κοινωνία και από την άλλη συστηματοποιεί την υποβάθμισή του θεσμού μέσω της εγκατάλειψής του. Η υποβάθμιση αυτή είναι τόσο θεσμική όσο και πρακτική. Αρκεί να αναφερθούμε στα 276 οργανικά κενά σε ολόκληρη τη χώρα και την έντονη έλλειψη διοικητικής και υλικοτεχνικής υποστήριξης, εξαιτίας των οποίων δε γίνονται οι αναγκαίοι έλεγχοι, ούτε μπορούν να διευθετηθούν επαρκώς οι εργασιακές διαφορές και να δοθούν οι απαραίτητες συμβουλές στους εργαζόμενους.
Το ίδιο το έργο του ΣΕΠΕ, του μοναδικού θεσμικού οργάνου που είναι επιφορτισμένο με τον έλεγχο των συνθηκών εργασίας, συρρικνώνεται. Οι αριθμοί είναι αρκούντως περιγραφικοί. Συγκρίνοντας το έτος 2006 με το έτος 2003. η αγορά εργασίας είδε τη μείωση των ελέγχων της Τεχνικής Επιθεώρησης του ΣΕΠΕ κατά 2%, των κυρώσεων κατά 23%, των περιπτώσεις όπου επιβλήθηκαν πρόστιμα κατά 55% και των ποσών των επιβληθέντων προστίμων κατά 24%. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα μεταξύ αστείου και τραγικού είναι ότι το Υπουργείο έδωσε σε κάθε Τεχνικό Επιθεωρητή το μηδαμινό ποσό των 42€ για να αγοράσει τον προβλεπόμενο εξοπλισμό του που περιλαμβάνει: δύο παντελόνια εργασίας, δύο πουκάμισα εργασίας, ένα ζευγάρι γάντια, ένα ζευγάρι ωτοασπίδες και ένα κουτί ωτοβύσματα, προστατευτικά γυαλιά, ένα μπουφάν (επενδύτη) και ένα κράνος ασφαλείας!
Παρόμοια εικόνα δίνει και η Κοινωνική Επιθεώρηση του ΣΕΠΕ, που είναι αρμόδια για τον έλεγχο της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας. Σε σχέση με το 2003, το 2006 εμφάνισε μειωμένους ελέγχους κατά 7%, λιγότερες κυρώσεις κατά 28%, περιπτώσεις όπου επιβλήθηκαν πρόστιμα μειωμένες κατά 36% και ποσά προστίμων μειωμένα, μέχρι το 2005, κατά 20%.
Το Κέντρο Διάγνωσης Ιατρικής της Εργασίας (ΚΔΙΕ) του ΙΚΑ, η μόνη υπηρεσία του μεγαλύτερου Ταμείου της χώρας που ασχολείται με την πρόληψη των επαγγελματικών ασθενειών λειτουργεί στο ελάχιστο των δυνατοτήτων και της αποστολής της, διενεργώντας μόνο τους απολύτως υποχρεωτικούς ελέγχους υγείας ανηλίκων εργαζομένων, αλλοδαπών, εργαζομένων που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα και με βαρέα μέταλλα. Λόγω υποστελέχωσής του το ΚΔΙΕ αδυνατεί να πραγματοποιήσει το σημαντικότερο μέρος της αποστολής του, την ενημέρωση των εργαζομένων στο χώρο εργασίας τους για την αποφυγή ασθενειών που σχετίζονται με το επάγγελμά τους. Με μόνο δύο επισκέπτες υγείας για 3.000.000 άμεσα ασφαλισμένους, η ενημέρωση για πρόληψη που είναι τόσο σημαντική πρωτίστως για τον εργαζόμενο και δευτερευόντως για τον ασφαλιστικό φορέα ασφαλώς δεν αποτελεί προτεραιότητα για το ΙΚΑ. Η δε καταγραφή των επαγγελματικών ασθενειών εκ μέρους του φορέα έχει σταματήσει στις 52 ενώ παγκοσμίως ανέρχονται σε εκατοντάδες.
Αν όλη η αγορά εργασίας λειτουργεί με βάση το δίκαιο του ισχυρότερου, ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ούτε το περιστατικό με τις ανασφάλιστες εργάτριες που κλείστηκαν από τους εργοδότες σε ψυγείο για να αποφύγουν έλεγχο του ΣΕΠΕ ούτε τα όσα καταγγέλθηκαν πρόσφατα από τους εργαζόμενους, με αφορμή την δολοφονική επίθεση εναντίον της συνδικαλίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα, αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας στα συνεργεία καθαρισμού που ξεφεύγουν από κάθε θεσμική και ανθρώπινη οριοθέτηση των εργασιακών σχέσεων, καταλήγοντας συχνά σε τρομοκράτηση και στυγνή εκμετάλλευση των πλέον αδύναμων. Παρόμοιες συνθήκες φαίνεται να επικρατούν και σε άλλους χώρους εργασίας και είναι αναμενόμενο να εξαπλώνονται όπου υπάρχει θεσμικό ή ελεγκτικό κενό. Σε κάθε περίπτωση επείγει να διευθετηθούν όλα τα προβλήματα που πρωτίστως σχετίζονται με τις υπηρεσίες που ζητούν από εργολάβους οι φορείς του Δημοσίου, όχι μόνον γιατί είναι πέρα από κάθε έννοια δικαίου και πολιτισμού οποιαδήποτε καταστρατήγηση συντελείται εντός του πλαισίου του Κράτους και με την ανοχή του αλλά και γιατί η συμπεριφορά των φορέων του Δημοσίου δίνει άλλοθι στην πλήρη αποχαλίνωση της συμπεριφοράς των ιδιωτών. Δυστυχώς ούτε για αυτό το ζήτημα υπήρξε μέχρι στιγμής οποιαδήποτε δέσμευση από πλευράς κυβέρνησης.
Σήμερα που η αγορά εργασίας δοκιμάζει τα όρια οικονομικής και ηθικής αντοχής της λόγω των συστηματικών θεσμικών απορρυθμίσεων που έφεραν τα τελευταία χρόνια οι κυβερνήσεις της ΝΔ, αφήνοντας τους εργαζόμενους και τους ανέργους βορά στα χέρια των ισχυρότερων, προμηνύεται δυστυχώς επιδείνωση της κατάστασης λόγω και της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Εντελώς ανέτοιμη για να αντιμετωπίσει τη νέα κατάσταση, χωρίς σχέδιο για την τόνωση της αγοράς, με τους φορείς προστασίας των εργαζομένων να έχουν αφεθεί στην τύχη τους, η κυβέρνηση ασχολείται με την προσωρινή τακτοποίηση «ημετέρων» στο Δημόσιο. Μη τηρώντας ούτε τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις της για υγιή λειτουργία της αγοράς εργασίας, και οδεύοντας συνειδητά προς την αποδιάρθρωση της οικονομικής ζωής της χώρας πιστεύει άραγε ότι θα αρκέσει ένα ακόμη «mea culpa» για την άφεση των εσφαλμένων επιλογών της;
Για όλα τα παραπάνω, ΕΠΕΡΩΤΑΤΑΙ Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ:
- Για την πλήρη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας εις όφελος των ισχυρότερων. - Για τον πενταετή οικονομικό μαρασμό, τη θεσμική απαξίωση και τη σημαντική συρρίκνωση του ελεγκτικού έργου του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας. - Για τη θεσμική και οικονομική περιθωριοποίηση του Κέντρου Διάγνωσης Ιατρικής της Εργασίας του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και την εγκατάλειψη της πρόληψης και της καταγραφής των επαγγελματικών ασθενειών. - Για την αδυναμία επιβολής ρυθμιστικών διατάξεων και ελεγκτικών μέτρων τήρησης της εργατικής νομοθεσίας σε διαγωνισμούς και εργολαβίες του Δημοσίου αντίστοιχα, που απασχολούν εργαζομένους με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου. - Για την εγκατάλειψη των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και την υποκατάστασή τους από συλλήβδην τοποθετήσεις στο Δημόσιο, χωρίς κριτήρια και σχέδιο.
