Ολόφωτο το ιστορικό Εξωκλήσι του αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου πανηγύρισε στη γιορτή του το Γενέθλιον του Προδρόμου.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Ολόφωτο, το μικρό και ταπεινό, στους πρώτους λόφους των Πιερίων ορέων με ασυναγώνιστη θέα προς στη χρυσίζουσα λίμνη Αλιάκμονα-Πολυφύτου το ιστορικό Εξωκλήσι του αη-Γιάννη Παλαιογρατσάνου  της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης, πανηγύρισε και φέτος, 24-6-2019, στη γιορτή του, μνήμη του Γενεθλίου Ιωάννου του Προδρόμου.
 

Το εσπέρας της Κυριακής (23-6-2019) τελέστηκε Μέγας Εσπερινός με Αρτοκλασία από τον πρωτοπ. Κωνσταντίνο Κώστα αρχιερατικό της Α.Π.Β. και το πρωί της Δευτέρας (24-6-2019) ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία από τον αρχιμ. Αυγουστίνο Μύρο ιεροκήρυκα της Ιεράς Μητροπόλεως και ηγούμενο της Ι. Μονής Αγίου Νεκταρίου Παλαιογρατσάνου. Στο αναλόγιο έψαλαν ο Γιάννης Παπαγόρας, ο Κωνσταντίνος Καρδάκος και ο Γιώργος Στεργιόπουλος.

Η θέση του Εξωκλησιού σε συνδυασμό με το Γενέθλιο του Προδρόμου στο οποίο είναι αφιερωμένο, σε παραπέμπει στην ‘’Ορεινή’’ των Ιεροσολύμων, τη γενέτειρα του Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή. Εκεί όπου η Παναγία ‘’επορεύθη εις την ορεινήν μετά σπουδής εις πόλιν Ιούδα, και εισήλθεν εις τον οίκον Ζαχαρίου και ησπάσατο την Ελισάβετ’’. (Λουκ. 1, 39-40).

Φροντισμένο, ανακαινισμένο, καθαρό το μικρό πετρόχτιστο ιστορικό εξωκλήσι και ο περιβάλλων αυτό χώρος με τη βρύση, τα κηπάρια, τα λουλούδια, τις ροδιές, τις αχλαδιές, χτισμένο όχι από το αποθησαυρισμένο ‘’κλεμμένο μεροκάματο του εργάτη’’ αλλά από το υστέρημα της τσέπης και το περίσσευμα της καρδιάς των απλοϊκών ανθρώπων (μαζί με πολλά άλλα που κοσμούν την ύπαιθρο χώρα) φέρνει στην επικαιρότητα το λόγο του Χριστού:

‘’Αναβλέψας (ο Ιησούς Χριστός) είδε τους βάλλοντας τα δώρα εις το γαζοφυλάκιον πλουσίους. Είδε δε τινά χήραν πενιχράν βάλλουσαν εκεί δύο λεπτά, και είπεν. Αληθώς λέγω υμίν ότι η χήρα η πτωχή αύτη πλείον πάντων έβαλεν, άπαντες γαρ ούτοι εκ του περισσεύοντος αυτοίς έβαλον εις τα δώρα του Θεού, αύτη δε εκ του υστερήματος αυτής άπαντα τον βίον ον είχεν έβαλε’’ (Λουκ. 21, 1-4).

Νότιο - ανατολικά του Εξωκλησιού υπάρχει το Αγίασμα. Σ’ αυτό κατέφευγαν με πίστη και ελπίδα, στην ιερά πανήγυρή του, οι πιστοί όλης της περιοχής μέχρι τα χωριά των Καμβουνίων (Τρανόβαλτο, Ελάτη) για να αγιαστούν πίνοντάς το, να θεραπευτούν από αυτό στις αρρώστιες και στα πάθη τα ανθρώπινα. Ευχαριστούσαν τον άη-Γιάννη τον Πρόδρομο και το Θεό, ψιθυρίζοντας το: Δόξα σοι, Κύριε, δόξα σοι. Επέστρεφαν στη συνέχεια στα σπίτια τους και στις εργασίες τους ειρηνικοί και με αγαλλίαση μεταφέροντας την ειρήνη του Θεού και τη χαρά της πανήγυρης στα περιβάλλοντά τους και στις εργασίες τους.    

Το Εξωκλήσι συνδέεται και με το Ολοκαύτωμα των Πιερίων (συγκεκριμένα του Παλαιογρατσάνου) Δεκέμβριος 1943 από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. Οι Παλαιογρατσανίτες, μετά την πυρπόληση του χωριού τους, κατέφυγαν, για να σωθούν, μέσα στο παγερό χειμώνα του ‘43-’44, στο Εξωκλήσι του αη-Γιάννη και στις γύρω από αυτό καλύβες. Κάποια νεογέννητα δεν άντεξαν το κρύο και τον παγετό, πέθαναν και θάφτηκαν στον περιβάλλοντα χώρο του Εξωκλησιού. 

Μικρή παρένθεση: Την Ελλάδα και τους Έλληνες, πολλοί (κυρίως ξένα κέντρα αποφάσεων) κατά καιρούς θέλησαν να μας ταπεινώσουν. Δεν τα κατάφεραν. Για να είμαστε δίκαιοι, δεν πρέπει να παραβλέπουμε και τα δικά μας εσωτερικά πάθη- αδυναμίες, που βέβαια κατανέμονται αναλογικά στο λαό και στις ηγεσίες του.

Συγκλονίζει η συμπυκνωμένη σοφία και λεβεντιά από τον ακατάβλητο Μίκη Θεοδωράκη: ‘’Είσαι Έλληνας! Αυτό που ήσουν κάποτε θα γίνεις ξανά! (…) ‘’Ενωθείτε! Βάλτε την αμαξοστοιχία “Eλλάς” πάνω στις ράγες της συνεργασίας, της δημιουργίας και της προόδου! (…) ‘’Ξαναφέρτε πίσω τα φωτεινά

μυαλά της νέας γενιάς!’’.

Η εποχή μας δεν χρειάζεται καθοδηγητές, είδωλα ή κόμματα. Χρειάζεται συνθέτες με την ευρεία έννοια του όρου. Για να προχωρήσουμε, χωρίς να χάσουμε την ψυχή μας, διαλογικά στη σύνθεση ανατολής και δύσης, παράδοσης και νεωτερικού βίου.

Ο Robin Lein Fox, ιστορικός της Οξφόρδης, σύμβουλος του Όλιβερ Στόουν στη ταινία του για τον Μέγα Αλέξανδρο δηλώνει κάθετα αντίθετος ‘’το σπουδαίο όνομα της Μακεδονίας να δίνεται σε μια περιοχή η οποία δεν έχει καμία ιστορική σχέση μαζί του [Σκόπια] και είμαι [λέει] ολοκληρωτικά ενάντιος στη χρήση του όρου βόρεια Μακεδονία’’. (Καθημερινή, 9/6/19). Οι δικοί μας πολιτικοί το ακούν αυτό; Κλείνει η παρένθεση.

Θυμάμαι από το 1984 (με την έλευσή μου από την Αιανή - πόλη Μακεδονίας στο Βελβεντό Μακεδονίας) τους αείμνηστους επιτρόπους Πέτρο Παπαγόρα, Παύλο Παπανώτα, Γεώργιο Κ. Αγοράτσιο, Νέστωρα Τράντα, Γεώργιο Χαρισίου, Ιωάννη Παπαγεωργίου, Νίκο Σαπουνά, Δημήτριο και Μαρία Παπαδημητρίου, τη φροντίδα που έδειχναν, τον αγώνα που κατέβαλλαν όλα αυτά τα χρόνια με επιμονή, υπομονή και χαρά για την ευπρέπεια του αη-Γιάννη.

Οι σημερινοί επίτροποι το ζεύγος Γεώργιος και Ερμιόνη Καρδάκου, τα παιδιά τους Κωνσταντίνος, Νικόλαος και Δημήτρης, οι συνεργάτες τους Γεώργιος και Άννα Στεφάνου, Δημήτριος και Σοφία Αντωνίου, Γεώργιος και Γλυκερία Νικοπούλου, Γιάννης και Βασιλική Καρδάκου, Πέτρος Καρδάκος, Δημήτριος Σεραφείμ, Στέργιος Θεοδοσίου, Γιάννης Αν. Καρδάκος, Απόστολος Ματόπουλος έχουν μετατρέψει το Εξωκλήσι σε μια ορεινή όαση στους πρώτους λόφους των Πιερίων. Το δάπεδο του ιερού Εξωκλησιού είναι επενδυμένο με μάρμαρο, δωρεά Αθανασίου Ν. Νέστορος από το Πλατανόρεμα.

Εδώ το ‘’Φως ιλαρόν’’ του Εσπερινού συνδυάζεται με το ιλαρό φως του δύοντος κτιστού ήλιου, του οποίου οι τελευταίες ακτίνες του χρυσίζουν τον ουρανό και χάνονται στη λίμνη, που ηρεμεί. Μια γαλήνη ολοκληρώνεται, μέσα από ξωκλήσι και από τον έξω χώρο: ‘’Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας’’. (Ψαλμ. 103, 24).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος,

27-6-2019