Μονοπάτια - Ορεινά και πεδινά - Πεζοπορία και ορειβασία - Θεσμοθέτηση κανόνων χρήσης και κατασκευής

Του Κώστα Μιμίκου 

Μεγάλη συζήτηση  αναπτύσσεται τελευταία σχετικά με την αξιοποίηση των ορεινών (κυρίως) μονοπατιών της χώρας μας, με αφορμή, ίσως, τη δυνατότητα χρηματοδοτήσεων που παρέχεται από το ΠΑΑ κυρίως, αλλά και από το ΕΣΠΑ της νέας προγραμματικής περιόδου. Διάφοροι φορείς, δήμοι, σύλλογοι, οργανώσεις, με τη παρότρυνση των τοπικών κοινωνιών δείχνουν ανάλογο ενδιαφέρον για το θέμα.

Είναι σε όλους μας γνωστό, ότι η ελληνική ύπαιθρος είναι γεμάτη μονοπάτια που προσφέρουν μοναδική εμπειρία σε όσους αποφασίσουν να τα ακολουθήσουν.
Ο πεζοπορικός τουρισμός είναι ανερχόμενος στη χώρα μας, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, παρότι στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως στις βόρειες, κατέχει υψηλή θέση σε σχέση με τις άλλες μορφές τουρισμού. Γιατί η ικανότητα του ανθρώπου να πεζοπορεί, ήταν ανέκαθεν προνόμιο για την επιβίωση, συγχρόνως με τη διανόηση. Απαραίτητη διαδικασία για τη σωματική και ψυχική ισορροπία, που απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές και εισοδηματικές τάξεις.

Πρέπει λοιπόν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς να γνωρίζουν ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος κάνει μια πρώτη προσπάθεια να οργανώσει, από τεχνικής άποψης, το δίκτυο των μονοπατιών. Θεσμοθετείται πλέον και επίσημα η καταγραφή των μονοπατιών της χώρας μας και τίθενται οι κανόνες σχετικά με την ονομασία τους, τη καταχώρηση, τη συντήρηση, την εποπτεία κ.α.

Αυτό που γνωρίζαμε, από τη δεκαετία του 70 ακόμη, σχετικά με τα Ευρωπαϊκά μονοπάτια και κυρίως το Ε4 και το Ε6, γιατί αυτά μόνο από τα 11 συνολικά διαπερνούν τη χώρα μας οριζόντια ( Ε6 ) και κάθετα ( Ε4 ), παίρνει σάρκα και οστά σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας, κάτι που έλλειπε.

Η πρωτοβουλία ανήκει στον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας κ. Γιάννη Τσιρώνη και η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου ασχολείται με τρία βασικά θέματα.

¾    Τον ορισμό των μονοπατιών (κατηγοριοποίηση)

¾    Τη σήμανση

¾    Την υλοποίηση έργων

Και κρίνεται απαραίτητη και για έναν επιπλέον λόγο, πέραν της εξυπηρέτησης των χρηστών και τη προσέλκυση τουριστικού ενδιαφέροντος. Σταματά κάθε αυθαιρεσία που γινόταν μέχρι τώρα εν ονόματι της ανάπτυξης, εξυπηρετώντας μικροπολιτικές πρακτικές.

Το σημαντικότερο όμως όλων, σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, είναι η υποχρέωση όλων των φορέων να εντάσσουν τη χωροθέτηση ενός μονοπατιού σε ένα ευρύτερο σχέδιο διαχείρισης του χώρου, όπως π.χ. μια ειδική μελέτη για το σύνολο του δικτύου των μονοπατιών μιας περιοχής, και όχι να γίνεται αποσπασματική εκτέλεση έργων. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να προηγείται η αξιοποίηση των υπαρχόντων μονοπατιών, η μελέτη των τάσεων του κοινού και κατόπιν η χάραξη νέων.

Η καταγραφή των ήδη υφιστάμενων μονοπατιών-διαδρομών είναι η πρώτη από τις ενέργειες που προβλέπονται και θα γίνεται με ευθύνη των αποκεντρωμένων διοικήσεων, μέσω των δασικών υπηρεσιών. Τη συντήρηση αναλαμβάνουν οι τοπικοί φορείς, τοπική αυτοδιοίκηση, φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών κ.α.

Οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών αλλά και γενικότερα οι κάτοικοι της υπαίθρου, γνωρίζουν απόλυτα και άμεσα την χρήση και λειτουργία των υπαρχόντων μονοπατιών, αλλά και όσων άλλων έχουν «καταργηθεί». Εξυπηρετούσαν συνήθως ανάγκες μετακίνησης ανθρώπων και ζώων με κατεύθυνση από και προς τα σημεία ενδιαφέροντος, μνημεία, εξωκλήσια, δάσος, χωράφια, γειτονικοί οικισμοί, γεφύρια κ.α.

Με τον ίδιο σεβασμό και με την ίδια μέριμνα που όφειλαν σ’ αυτά οι πρόγονοί μας, με τον ίδιο σεβασμό θα πρέπει και σήμερα να σχεδιάζονται και να χρησιμοποιούνται τα μονοπάτια, είτε για αναψυχή είτε για αθλητικούς σκοπούς.

Για το λόγο αυτό  στη συζήτηση που έχει ανοίξει, απαραίτητη συμμετοχή θα πρέπει να έχουν και τα υπουργεία, Τουρισμού και Πολιτισμού, καθώς και η τοπική αυτοδιοίκηση και οι τοπικοί φορείς, μιας και το θέμα δεν αποτελεί προνόμιο του υπουργείου περιβάλλοντος, αλλά σχετίζεται με πολιτιστικά στοιχεία και κοινωνικές αναφορές. 

 ΜΙΜΙΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣ